BibTex RIS Cite

Çemen (Trigonella foenum-graecum L.) Bitkisinin Kullanım Alanları ve Tıbbi Önemi

Year 2016, Volume: 5 , 355 - 363, 04.04.2016

Zeynep Gökçe Lale Efe

https://doi.org/10.17100/nevbiltek.210988
Cited By: 5

Abstract

Çemen Fabales takımının, Fabaceae (Baklagiller) familyasının, Trigonella cinsinde yer almaktadır. Türkiye’de yaygın olarak Trigonella foenum graecum L. türü yetiştirilmektedir. Çemen bitkisinin vejetatif kısmı ve tohumları çeşitli amaçlar için kullanılmaktadır. Bitkinin yeşil aksamı, kuru otu ve tohumları yüksek yem verimi ve kalitesinden dolayı yem bitkisi olarak kullanılmaktadır. Tohumları öğütülerek gıdalara lezzet vermek ve gıdaları korumak için baharat olarak kullanılmaktadır. Bunlara ilaveten bitkinin tohumlarından elde edilen boya ve yağın çeşitli kozmetik ürünlerde kullanıldığı bilinmektedir. Çemen, ince saplı yapısı ve toprakta iyi çözünmesi nedeniyle iyi bir yeşil gübre bitkisidir. Bu özelliklerinin yanında, tıbbi ve aromatik bitkiler içerisinde önemli bir yere sahiptir. Öğütülmüş tohumunun toz halinde tüketilmesi ile insan sağlığı üzerinde kan şekerini ve kolestrolü düşürücü özelliği yapılan çalışmalarla kanıtlanmıştır. Çemen tohumunun tedavi edici özelliğinin, embriyosunda bulunan, steroidal yapılı bir saponin olan diosgeninden kaynaklandığı bilinmektedir. Diosgenin kortikosteroidlerin sentezi için değerli bir maddedir. Çemen bitkisinden halk hekimliğinde ise, sindirimi kolaylaştırıcı, süt artırıcı, balgam söktürücü, ateş düşürücü, boğaz ağrısı giderici, yara iyileştirici olarak faydalanılmaktadır. 

Keywords

Çemen Trigonella foenum-graecum L tıbbi özellikleri kullanım alanları

References

  • Beyzi, E., “Çemen (Trigonella foenum-graecum L.)'de Farklı Fosfor Dozlarının Verim ve Bazı Morfolojik Özellikler Üzerine Etkileri” Ankara Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans tezi, 43 s, Ankara, 2011
  • Akgül, A., “Baharat Bilimi ve Teknolojisi” Gıda Teknolojisi Derneği Yayın No: 15, 451 s, Ankara, 1993
  • Gençkan, M. S., “Yem Bitkileri Tarımı” Ege Üniversitesi Ziraat Fakültesi Yayınları No: 467, İzmir, 1983
  • Arslan, N., Tekeli, S., Gençtan, T., “Değişik yörelere ait çemen (Trigonella foenum-graecum L.) populasyonlarının tohum verimleri” VIII. Bitkisel İlaç Hammaddeleri Toplantısı 19-21 Mayıs, Cilt II: 93-97, İstanbul, 1989
  • Davis, P.H., “Flora of Turkey an the east aegean islands” Edinburg University, 3: 465-482, 1982.
  • Köroğlu, H.A., “Çemen bitkisinde fenolojik, morfolojik ve teknolojik özellikleri üzerine araştırmalar” Ankara Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Yüksek lisans tezi, 83 s, Ankara, 1985
  • Baytop, T., “Türkiye’de Bitkiler İle Tedavi” İstanbul Üniversitesi Eczacılık Fakültesi Yayınları No: 3255, İstanbul, 1984
  • Anonim, “Trigonella foenum-graecum”.http://www.doktordoga.com/default. (Erişim tarihi: 03.01.2015).
  • Özdemir, B., “Seçilmiş bazı çemen (Trigonella foenum-graecum L.) hatlarının verim ve verim öğeleri üzerinde araştırmalar” Ankara Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans tezi, 60 s, Ankara, 1999
  • Özgüven, M., Sekin, S., Gürbüz, B., Şekeroğlu, N., Ayanoğlu, F. , Ekren, S., “Tütün, tıbbi ve aromatik bitkiler üretimi ve ticareti”. VI. Teknik Tarım Kongresi Bildiri Kitabı 3-7 Ocak, Cilt.1: 481-501, Ankara, 2005
  • Kevseroğlu, K., Özyazıcı, G.. Azotlu gübre dozlarının çemen (Trigonella foenum graecum L.) bitkisinin bazı tarımsal özelliklerine etkileri. Türkiye II. Tarla Bitkileri Kongresi Bildiri Kitabı 22-25 Eylül, Samsun, 367-371, 1997
  • Kızıl, S., Arslan, N., “Investigation of the effects on yield and yield components of different sowing rates in some fenugreek (Trigonella foenum-graecum L.) lines”. Journal of Agricultural Sciences, 9(4), 2003
  • Tunçtürk, M., Çelen, A.E., “The effect of different seeding rates on the yield and some yield characteristics of fenugreek (Trigonella foenum-graecum L.)”. Turkish Journal of Field Crops, 10 (1): 37-42, 2005
  • Anonim, “Türkiye İstatistik Kurumu Web Sayfası”. www.tuik.gov.tr. (Erişim tarihi: Temmuz- 2015)
  • Anonim, “Türkiye İstatistik Kurumu Web Sayfası”. www.tuik.gov.tr. (Erişim tarihi: Haziran- 2015)
  • Gürbüz, B., Arslan, N., Gümüşçü, A., “The correlation and path analysis of yield components on selected fenugreek (Trigonella foenum-graecum L.) lines”. Journal of Agricultural Sciences, 6, 1, 7-10, 2000
  • Gupta, K., Thakral, K. K., Arora, S. K., Chowdhary, M. L., “Structural carbohydrate and mineral contents of fenugreek seeds Indian Cocoa”. Arecanut and Spices Journal, 20, 4, 120-124, 1996
  • Koç, H., “Bitkilerle Sağlıklı Yaşama”. Kültür Eserleri Dizisi, Yayın No:2883, 2002
  • Küçük, M., Gürbüz, B., “Bazı çemen (Trigonella foenum-graecum L.) hatlarında yağ ve yağ asitleri bileşenlerinin araştırılması”. Gıda Dergisi, 24, 2, 99-101, 1999
  • Kök, F., “Pastırma Üretim Teknolojisini Geliştirme Çabaları”. Uludağ University Journal of Faculty Veteranary Medicine, 22, 1-2-3, 109-114, 2003
  • Er, C., Yıldız, M., “Tütün, ilaç ve baharat bitkileri”. Ankara Üniversitesi Tarla Bitkileri Bölümü, II. Baskı, 1997
  • Manga, İ., Acar, Z., Ayan, İ., “Baklagil Yem Bitkileri”. Ondokuz Mayıs Üniversitesi Ziraat Fakültesi Yayınları Ders Notu: 274, Samsun, 1995
  • Açıkgöz, E., “Yem Bitkileri”. Uludağ Üniversitesi, Ziraat Fakültesi, Tarla Bitkileri Bölümü, 3. Baskı, 2001
  • Hornok, L., “The Cultivation of Medicinal Plants. Cultivation and Processing of Medicinal Plants (Ed. L. Hornok)”. pp. 289-290, Budapest, 1992
  • Abdelgani, M.E., Elsheikh, E.A.E., Mukhtar, N.O., “The effect of rhizobium inoculation and chemical fertilization on seed quality of fenugreek”. Food Chemistry, 64, 289-293, 1998
  • Duke, A. J., “Handbook of Legumes of World Economic Importance”. Plenum Press, 106-110, Newyork 1981
  • Mebey, R., McIntyre, M., Michael, P., Duff, G., Stevens, J., “The news age herbalist”. Collier Booly, 93-98, Newyork, 1988
  • Shirani, G., Ganesheranee, R., “Exruded product with fenugreek (Trigonella foenum-graecum L.) chickpea and rices: Physical properties sensory acceptability and glycaemic index”. Journal of Food Engineering, 90, 44-52, 2009
  • Acharya, S.N., Thomas, J.E., Basu, S.K., “Fenugreek, an alternative crop for semiarid regions of North America”. Crop Science, 48, 3, 841-853, 2008
  • Anonim, “Çemen (Trigonella foenum-graecum L.)”. http://www.agaclar.net. (Erişim tarihi: 09.01.2015)
  • Tanker, N., Koyuncu, M., Coşkun, M., “Farmasötik Botanik”. Ankara Üniversitesi Eczacılık Fakültesi Yayınları, Ders Kitapları No:78, 394 s., Ankara, 1998
  • Nour, A.A.M., Magboul, B.I., “Chemical and Amino Acid Composition of Fenugreek Seeds Grown in Sudan”. Food Chemistry, 22, 1-5, 1986
  • Acharya, S.N., Basu, S.K., Thomas, J.E., “Medicinal properties of fenugreek (Trigonella foenum-graecum L.) : A review of the evidence based information”. Advances in medicinal plant research. 81-122, 2007
  • Asımgil, A., “Şifalı Bitkiler Kitabı”. Timas Yayınları No: 176, 75-76 s., İstanbul, 1997
  • Basch, E., Ulbricht, C., Kuo, G., Szapary, P., Smith, M., “Therapeutic applications of fenugreek”. Alternative Medine Review, 8, 1, 20-27, 2003
  • Schönfelder, I., “Der neue Kosmos-Heilpflanzenführer”. Kosmos, Stuttgart, 2001
  • Soylu, S., Sade, B., Atalay, E., Pilgir, Ç., Çetinkaya, Ü., “Çemen (Trigonella foenum graecum L.) genotiplerinde farklı ekim zamanlarının verim ve verim öğeleri üzerine etkileri”. Selçuk Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 14, 22, 131–142, 2000
  • Fazli, F.R.Y., Hardman, R., “The spice, fenugreek (Trigonella Foenum graecum L.): its commercial varieties of seed as a source of diosgenin”. Tropical Science, 10, 66-78, 1968
  • Smith, A., “Selected Markets for Turmeric, Coriander, Cumin and Fenugreek seed and Curry Powder”, Tropical Product Institute, Publication No. G 165, London, 1982

Year 2016, Volume: 5 , 355 - 363, 04.04.2016

Zeynep Gökçe Lale Efe

https://doi.org/10.17100/nevbiltek.210988
Cited By: 5

Abstract

References

  • Beyzi, E., “Çemen (Trigonella foenum-graecum L.)'de Farklı Fosfor Dozlarının Verim ve Bazı Morfolojik Özellikler Üzerine Etkileri” Ankara Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans tezi, 43 s, Ankara, 2011
  • Akgül, A., “Baharat Bilimi ve Teknolojisi” Gıda Teknolojisi Derneği Yayın No: 15, 451 s, Ankara, 1993
  • Gençkan, M. S., “Yem Bitkileri Tarımı” Ege Üniversitesi Ziraat Fakültesi Yayınları No: 467, İzmir, 1983
  • Arslan, N., Tekeli, S., Gençtan, T., “Değişik yörelere ait çemen (Trigonella foenum-graecum L.) populasyonlarının tohum verimleri” VIII. Bitkisel İlaç Hammaddeleri Toplantısı 19-21 Mayıs, Cilt II: 93-97, İstanbul, 1989
  • Davis, P.H., “Flora of Turkey an the east aegean islands” Edinburg University, 3: 465-482, 1982.
  • Köroğlu, H.A., “Çemen bitkisinde fenolojik, morfolojik ve teknolojik özellikleri üzerine araştırmalar” Ankara Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Yüksek lisans tezi, 83 s, Ankara, 1985
  • Baytop, T., “Türkiye’de Bitkiler İle Tedavi” İstanbul Üniversitesi Eczacılık Fakültesi Yayınları No: 3255, İstanbul, 1984
  • Anonim, “Trigonella foenum-graecum”.http://www.doktordoga.com/default. (Erişim tarihi: 03.01.2015).
  • Özdemir, B., “Seçilmiş bazı çemen (Trigonella foenum-graecum L.) hatlarının verim ve verim öğeleri üzerinde araştırmalar” Ankara Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans tezi, 60 s, Ankara, 1999
  • Özgüven, M., Sekin, S., Gürbüz, B., Şekeroğlu, N., Ayanoğlu, F. , Ekren, S., “Tütün, tıbbi ve aromatik bitkiler üretimi ve ticareti”. VI. Teknik Tarım Kongresi Bildiri Kitabı 3-7 Ocak, Cilt.1: 481-501, Ankara, 2005
  • Kevseroğlu, K., Özyazıcı, G.. Azotlu gübre dozlarının çemen (Trigonella foenum graecum L.) bitkisinin bazı tarımsal özelliklerine etkileri. Türkiye II. Tarla Bitkileri Kongresi Bildiri Kitabı 22-25 Eylül, Samsun, 367-371, 1997
  • Kızıl, S., Arslan, N., “Investigation of the effects on yield and yield components of different sowing rates in some fenugreek (Trigonella foenum-graecum L.) lines”. Journal of Agricultural Sciences, 9(4), 2003
  • Tunçtürk, M., Çelen, A.E., “The effect of different seeding rates on the yield and some yield characteristics of fenugreek (Trigonella foenum-graecum L.)”. Turkish Journal of Field Crops, 10 (1): 37-42, 2005
  • Anonim, “Türkiye İstatistik Kurumu Web Sayfası”. www.tuik.gov.tr. (Erişim tarihi: Temmuz- 2015)
  • Anonim, “Türkiye İstatistik Kurumu Web Sayfası”. www.tuik.gov.tr. (Erişim tarihi: Haziran- 2015)
  • Gürbüz, B., Arslan, N., Gümüşçü, A., “The correlation and path analysis of yield components on selected fenugreek (Trigonella foenum-graecum L.) lines”. Journal of Agricultural Sciences, 6, 1, 7-10, 2000
  • Gupta, K., Thakral, K. K., Arora, S. K., Chowdhary, M. L., “Structural carbohydrate and mineral contents of fenugreek seeds Indian Cocoa”. Arecanut and Spices Journal, 20, 4, 120-124, 1996
  • Koç, H., “Bitkilerle Sağlıklı Yaşama”. Kültür Eserleri Dizisi, Yayın No:2883, 2002
  • Küçük, M., Gürbüz, B., “Bazı çemen (Trigonella foenum-graecum L.) hatlarında yağ ve yağ asitleri bileşenlerinin araştırılması”. Gıda Dergisi, 24, 2, 99-101, 1999
  • Kök, F., “Pastırma Üretim Teknolojisini Geliştirme Çabaları”. Uludağ University Journal of Faculty Veteranary Medicine, 22, 1-2-3, 109-114, 2003
  • Er, C., Yıldız, M., “Tütün, ilaç ve baharat bitkileri”. Ankara Üniversitesi Tarla Bitkileri Bölümü, II. Baskı, 1997
  • Manga, İ., Acar, Z., Ayan, İ., “Baklagil Yem Bitkileri”. Ondokuz Mayıs Üniversitesi Ziraat Fakültesi Yayınları Ders Notu: 274, Samsun, 1995
  • Açıkgöz, E., “Yem Bitkileri”. Uludağ Üniversitesi, Ziraat Fakültesi, Tarla Bitkileri Bölümü, 3. Baskı, 2001
  • Hornok, L., “The Cultivation of Medicinal Plants. Cultivation and Processing of Medicinal Plants (Ed. L. Hornok)”. pp. 289-290, Budapest, 1992
  • Abdelgani, M.E., Elsheikh, E.A.E., Mukhtar, N.O., “The effect of rhizobium inoculation and chemical fertilization on seed quality of fenugreek”. Food Chemistry, 64, 289-293, 1998
  • Duke, A. J., “Handbook of Legumes of World Economic Importance”. Plenum Press, 106-110, Newyork 1981
  • Mebey, R., McIntyre, M., Michael, P., Duff, G., Stevens, J., “The news age herbalist”. Collier Booly, 93-98, Newyork, 1988
  • Shirani, G., Ganesheranee, R., “Exruded product with fenugreek (Trigonella foenum-graecum L.) chickpea and rices: Physical properties sensory acceptability and glycaemic index”. Journal of Food Engineering, 90, 44-52, 2009
  • Acharya, S.N., Thomas, J.E., Basu, S.K., “Fenugreek, an alternative crop for semiarid regions of North America”. Crop Science, 48, 3, 841-853, 2008
  • Anonim, “Çemen (Trigonella foenum-graecum L.)”. http://www.agaclar.net. (Erişim tarihi: 09.01.2015)
  • Tanker, N., Koyuncu, M., Coşkun, M., “Farmasötik Botanik”. Ankara Üniversitesi Eczacılık Fakültesi Yayınları, Ders Kitapları No:78, 394 s., Ankara, 1998
  • Nour, A.A.M., Magboul, B.I., “Chemical and Amino Acid Composition of Fenugreek Seeds Grown in Sudan”. Food Chemistry, 22, 1-5, 1986
  • Acharya, S.N., Basu, S.K., Thomas, J.E., “Medicinal properties of fenugreek (Trigonella foenum-graecum L.) : A review of the evidence based information”. Advances in medicinal plant research. 81-122, 2007
  • Asımgil, A., “Şifalı Bitkiler Kitabı”. Timas Yayınları No: 176, 75-76 s., İstanbul, 1997
  • Basch, E., Ulbricht, C., Kuo, G., Szapary, P., Smith, M., “Therapeutic applications of fenugreek”. Alternative Medine Review, 8, 1, 20-27, 2003
  • Schönfelder, I., “Der neue Kosmos-Heilpflanzenführer”. Kosmos, Stuttgart, 2001
  • Soylu, S., Sade, B., Atalay, E., Pilgir, Ç., Çetinkaya, Ü., “Çemen (Trigonella foenum graecum L.) genotiplerinde farklı ekim zamanlarının verim ve verim öğeleri üzerine etkileri”. Selçuk Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 14, 22, 131–142, 2000
  • Fazli, F.R.Y., Hardman, R., “The spice, fenugreek (Trigonella Foenum graecum L.): its commercial varieties of seed as a source of diosgenin”. Tropical Science, 10, 66-78, 1968
  • Smith, A., “Selected Markets for Turmeric, Coriander, Cumin and Fenugreek seed and Curry Powder”, Tropical Product Institute, Publication No. G 165, London, 1982
There are 39 citations in total.

Details

Primary Language Turkish
Journal Section TARGİD (İç Anadolu Bölgesi 2. Tarım ve Gıda Kongresi) Özel Sayısı
Authors

Zeynep Gökçe

Lale Efe

Publication Date April 4, 2016
Published in Issue Year 2016 Volume: 5

Cite

APA Gökçe, Z., & Efe, L. (2016). Çemen (Trigonella foenum-graecum L.) Bitkisinin Kullanım Alanları ve Tıbbi Önemi. Nevşehir Bilim Ve Teknoloji Dergisi, 5, 355-363. https://doi.org/10.17100/nevbiltek.210988
AMA Gökçe Z, Efe L. Çemen (Trigonella foenum-graecum L.) Bitkisinin Kullanım Alanları ve Tıbbi Önemi. Nevşehir Bilim ve Teknoloji Dergisi. April 2016;5:355-363. doi:10.17100/nevbiltek.210988
Chicago Gökçe, Zeynep, and Lale Efe. “Çemen (Trigonella Foenum-Graecum L.) Bitkisinin Kullanım Alanları Ve Tıbbi Önemi”. Nevşehir Bilim Ve Teknoloji Dergisi 5, April (April 2016): 355-63. https://doi.org/10.17100/nevbiltek.210988.
EndNote Gökçe Z, Efe L (April 1, 2016) Çemen (Trigonella foenum-graecum L.) Bitkisinin Kullanım Alanları ve Tıbbi Önemi. Nevşehir Bilim ve Teknoloji Dergisi 5 355–363.
IEEE Z. Gökçe and L. Efe, “Çemen (Trigonella foenum-graecum L.) Bitkisinin Kullanım Alanları ve Tıbbi Önemi”, Nevşehir Bilim ve Teknoloji Dergisi, vol. 5, pp. 355–363, 2016, doi: 10.17100/nevbiltek.210988.
ISNAD Gökçe, Zeynep - Efe, Lale. “Çemen (Trigonella Foenum-Graecum L.) Bitkisinin Kullanım Alanları Ve Tıbbi Önemi”. Nevşehir Bilim ve Teknoloji Dergisi 5 (April 2016), 355-363. https://doi.org/10.17100/nevbiltek.210988.
JAMA Gökçe Z, Efe L. Çemen (Trigonella foenum-graecum L.) Bitkisinin Kullanım Alanları ve Tıbbi Önemi. Nevşehir Bilim ve Teknoloji Dergisi. 2016;5:355–363.
MLA Gökçe, Zeynep and Lale Efe. “Çemen (Trigonella Foenum-Graecum L.) Bitkisinin Kullanım Alanları Ve Tıbbi Önemi”. Nevşehir Bilim Ve Teknoloji Dergisi, vol. 5, 2016, pp. 355-63, doi:10.17100/nevbiltek.210988.
Vancouver Gökçe Z, Efe L. Çemen (Trigonella foenum-graecum L.) Bitkisinin Kullanım Alanları ve Tıbbi Önemi. Nevşehir Bilim ve Teknoloji Dergisi. 2016;5:355-63.

Cited By

Farklı Ekim Zamanı, Bakteri ve Gübre Çeşidinin Van Ekolojik Koşullarında Yetiştirilen Çemen (Trigonella Foenum Graecum L.) Otunun Besin Madde İçeriği ve İn Vitro Besin Madde Sindirilebilirliğine Etkisi
Hayvan Bilimi ve Ürünleri Dergisi
https://doi.org/10.51970/jasp.1216386
PCA analysis on postharvest quality characterization of fenugreek depending on seed weight
International Journal of Agriculture Environment and Food Sciences
https://doi.org/10.31015/jaefs.2020.3.15
Ağrı ve Erzurum İllerinde Satılan Buy Otu Tohumu Unlarının Bazı Özelliklerinin Araştırılması
Journal of the Institute of Science and Technology
https://doi.org/10.21597/jist.1212929
Piyasadan Temin Edilen Bazı Çemen Tohumu Örneklerinin Avrupa Farmakopesi Ölçütleri Açısından Değerlendirilmesi
Mersin Üniversitesi Tıp Fakültesi Lokman Hekim Tıp Tarihi ve Folklorik Tıp Dergisi
Meryem KESER
https://doi.org/10.31020/mutftd.708159
ÇEMEN OTU TOHUMUNDAN FENOLİK BİLEŞENLERİN EKSTRAKSİYONU İÇİN OPTİMİZASYON ÇALIŞMASI
GIDA / THE JOURNAL OF FOOD
Sedanur DAŞTAN
https://doi.org/10.15237/gida.GD21071

Dergimizin tarandığı indeksler


12300          20980     2097822081