KSÜ Doğa Bilimleri Dergisi

Öz

Özet: Diyarbakır ekolojik şartlarında 2008–2009 yetiştirme yılında yürütülen bu araştırmada, uygun makarnalık buğday hatlarının tespit edilmesi ve ıslah programlarında kullanılması amacıyla tane verimi ve bazı verim unsurları ile birlikte kalite özellikleri incelenmiştir. Çalışmada, 60 makarnalık buğday hattı yanı sıra kontrol olarak beş adet tescilli çeşit kullanılmıştır. Araştırma, Augmented deneme deseninde her birinde 25 parsel bulunan üç blokta yürütülmüştür. En düşük ve en yüksek değerlere göre; başaklanma süresi 126.2-135.2 gün; bitki boyu 86.5-112.5 cm, hektolitre ağırlığı 75.3-78.9 kg hl^-1, bin dane ağırlığı 18.6-38.6 g, protein oranı %12.7-16.4; irmikte b değeri 17.6-26.1; mini sedimentasyon (mSDS) değeri 3.8-8.3 ml ve tane verimi 249.3-524.0 kg-da^-1 arasında değişim göstermiştir. Çeşit/hatlara ait veriler kullanılarak oluşturulan Biplot grafiğinde b değeri, protein oranı ve başaklanma süresi bir bölgede yer alırken, bitki boyu, mSDS, tane verimi ve hektolitre ağırlığı da farklı bir bölgede yer almıştır. İncelenen özellikler bakımından kontrol çeşitlerden daha üstün özellik gösteren hatlar verim denemelerinde kullanılmak üzere seçilmiştir.

Anahtar Kelimeler: Augmented deneme deseni, biplot analizi, makarnalık buğday, kalite özellikleri, tane verimi

Evaluation of Advanced Durum Wheat (Triticum turgidum ssp durum) Lines with Biplot analysis method based on the Augmented Experimental Design

Abstract: In this research, variation range for yield, some yield components and quality traits of some durum wheat lines (Triticum turgidum ssp durum) selected among preliminary yield trials in Diyarbakır ecological conditions during 2008-2009 growing season, in order to determine outstanding wheat lines and use them in the durum wheat breeding program. Sixty wheat lines including five check cultivars were used as genetic material. This experiment was conducted under Augmented Experimental Design consisting of three blocks of which every block has twenty five plots. According to minimum and maximum values of the lines, there was a great variation for number of days to heading 126.2 - 135.2, test weight 75.3 - 78.9 kg hl^-1, thousand grain weight 18.6 - 38.6 g, plant height 86.5 - 112.5 cm, grain protein content 12.7 - 16.4%, semolina b value 17.6 - 26.1, mini sedimentation (mSDS) 3.8 - 8.3 ml and grain yield 249.3 - 524.0 kg da^-1. In the evaluation using the Biplot graph, plant height, mSDS, grain yield and test weight were involved in the same group while protein content, number of days to heading and b value were involved in the other group. According to the results of research, some promising and superior lines were selected for yield trials when compared to check cultivars.