Öz
Tarımsal ihtiyaçların karşılanabilmesi için artan oranda üretim de yapılmalıdır. Tarımsal üretimin yükseltilmesi sırasında ürün kalitesi ve toprak veriminin de düşmemesi gerekmektedir. Üretim esnasında topraktaki besin elementleri tükenmektedir ve verim kaybı yaşamamak için tekrar toprağa bu bitki besin elementleri geri verilmelidir. Uzun dönem üretim yapılan araziler için üretimde gübreleme, zararlılarla mücadele ve sulama ile toprakta verimlilik düzeyi arttırılmaktadır. Bu uygulamalar arasında ise en etkili etmen gübre girdisidir. Ancak yapılan çalışmalar dikkate alındığı takdirde gübrelerin uzun dönemde toprakta zararlı etkiler meydana getirdiği görülmüştür. Bu zararlı etkilerin çoğunluğu yanlış tekniklerle ve ihtiyaç durumundan fazla gübre kullanılmasından kaynaklanmaktadır. Gübrelerin olumsuz etkileri; toprak tuzluluğu, ağır metal birikimi, sularda ötrofikasyona sebebiyet vermesi, nitrat kirliliği, kükürt ve azot içeren gazların hava kirliliğine sebebiyet vermesi ve sera etkisini artırma gibi sorunlara yol açmaktadır. Bu makalede, tarımda gübre kullanımının yarattığı çevre zararları üzerine ve bu zararları azaltmak veya ortadan kaldırılmak için bazı öneriler sunulmuştur.
Anahtar Kelimeler
Kaynakça
- Atılgan, A., A. Coşkan, B. Saltuk ve M. Erkan, 2007. Antalya Yöresindeki Seralarda Kimyasal ve Organik Gübre Kullanım Düzeyleri ve Olası Çevre Etkileri. Ekoloji Dergisi, 15, 62, 37-47.
- Asri, F.Ö., S. Sönmez ve S. Çıtak. 2007. Kadmiyumun Çevre ve İnsan Sağlığı Üzerine Etkileri. Derim Dergisi, 24, 34-41.
- Atılgan, A. 2007. Seralarda Aşırı Gübre Kullanımı Çevreyi Tehdit Ediyor. Ekoloji Dergisi, http://ekolojimagazin.com/?s=magazin&id=308
- Anonymous, 2004. Nitrate: Health Risks to Consumer. www.nitrate.com/nitrate1.htm
- Anonymous, 2007. Problem Posed By Fertilizers and Pesticides. www.manage.gov.in/managelib/faculty/monahari.html
- Çolakoğlu, H. 2008. Sera Yetiştiriciliğinde Gübreleme. http://www.toros.com.tr/resim/Sera%20Yetiştiriciliğnde%20Gübreleme.pdf
- FAO, 2009.ResourceSTAT-Fertilizer. Food and Agriculture Organization of the United Nations. http://faostat.fao.org/site/575/Desktop Default.aspx?PageID=575#ancor, 12.03.2009.
- FAO, 2022 World Fertilizer Trends and Outlook to 2022. https://www.fao.org/3/ca6746en/ca6746en.pdf
- Göksu, Z.L.; Su Kirliliği Ders Kitabı. Çukurova Üniversitesi Su Ürünleri Fakültesi Yayınları, No:7, ISBN:975-8561-24-3, Balcalı, Adana, 2003.
- GÖKÇE, O., 1996. Çevre Sosyolojisi, Tarım Çevre İlişkilerinin Düzenlenmesindeki Rolü ve Bir Örnek Araştırma. Tarım-Çevre İlişkileri Sempozyumu, Doğal Kaynakların Sürdürülebilir Kullanımı, Bildiri Kitabı, 13-15 Mayıs 1996, Mersin Üniversitesi Mühendislik Fakültesi, Mersin, s. 679-687.
- Hill, A.R. 1996. “Nitrate removal in stream riparian zones”. J. Environmental Quality. 25, pp.743- 755
- Hemens, J., 2007. Water Eutrofication - A 20th Centry Problem. http://md1.csa.com/partners/viewrecord.php?requester=gs&collection=ENV&recid=790 8508&q=eutrofication&uid=1078866&setcookie=yes.
- Kaçar, B. Ve A.V. Katkat, 2018. Gübreler ve Gübreleme Tekniği 6. Baskı. Nobel Yayın Dağıtım, Ankara s.17-19, 50, 58 - 60
- Kaplan, M. 1999. Accumulation of Copper in Soils and Leaves of Tomato Plants in Greenhouses in Turkey. Journal of Plant Nutrition*, 22(2), 237-244.
- Kaplan, M., S. Sönmez, ve S. Tokmak, 1999. Antalya-Kumluca Yöresi Kuyu Sularının Nitrat İçerikleri. Turkish Journal of Agriculture and Forestry, 24, 1-9.
- Karaca, A., Turgay, O.C., 2012 Toprak Bilimi ve Bitki Besleme Dergisi, Toprak Kirliliği. Toprak Bilimi ve Bitki Besleme Dergisi, 16
- Karpuzcu, M. ve M. Koçalı, 2007. Göllerde Ötrofikasyon ve Çözüm Önerileri. http://www.ttkder.org.tr/KoseYazilari.asp?yazi=devam&id=9
- Köleli, N. ve Ç. Kantar, 2006. Fosforlu Gübrelerde Ağır Metal Tehlikesi. Ekoloji Dergisi, 9, 1-5.
- North Dakato State University : https://www.ag.ndsu.edu/publications/environment-naturalresources/environmental-implications-of-excess-fertilizer-and-manure-on-waterquality
- Özbek, H, Kaya, Z., Gök, M. ve Kaptan, H. 1999. Toprak Bilimi. Çukurova Üniversitesi Ziraat Fakültesi Ders Kitapları Yayınları, 73:A-16, 574-575, Adana
- Sönmez, İ. ve S. Sönmez, 2007. Tuzluluk ve Gübreleme Arasındaki İlişkiler. Tarımın Sesi Dergisi, Sayı: 16, S: 13-16.
- Sönmez, İ., Kaplan, M., Sönmez, S.; Kimyasal Gübrelerin Çevre Kirliliği Üzerine Etkileri ve Çözüm Önerileri, Batı Akdeniz Tarımsal Araştırma Enstitüsü Derim Dergisi, 2008, 25(2):24-34 ISSN 1300-3496.
- Topbaş, M.T., Brohi, A. R., Karaman, M.R.; Çevre Kirliliği T.C. Çevre Bakanlığı Yayınları, Ankara, 1998.
Öz
Tarımsal ihtiyaçların karşılanabilmesi için artan oranda üretim de yapılmalıdır. Tarımsal üretimin yükseltilmesi sırasında ürün kalitesi ve toprak veriminin de düşmemesi gerekmektedir. Üretim esnasında topraktaki besin elementleri tükenmektedir ve verim kaybı yaşamamak için tekrar toprağa bu bitki besin elementleri geri verilmelidir. Uzun dönem üretim yapılan araziler için üretimde gübreleme, zararlılarla mücadele ve sulama ile toprakta verimlilik düzeyi arttırılmaktadır. Bu uygulamalar arasında ise en etkili etmen gübre girdisidir. Ancak yapılan çalışmalar dikkate alındığı takdirde gübrelerin uzun dönemde toprakta zararlı etkiler meydana getirdiği görülmüştür. Bu zararlı etkilerin çoğunluğu yanlış tekniklerle ve ihtiyaç durumundan fazla gübre kullanılmasından kaynaklanmaktadır. Gübrelerin olumsuz etkileri; toprak tuzluluğu, ağır metal birikimi, sularda ötrofikasyona sebebiyet vermesi, nitrat kirliliği, kükürt ve azot içeren gazların hava kirliliğine sebebiyet vermesi ve sera etkisini artırma gibi sorunlara yol açmaktadır. Bu makalede, tarımda gübre kullanımının yarattığı çevre zararları üzerine ve bu zararları azaltmak veya ortadan kaldırılmak için bazı öneriler sunulmuştur.
Anahtar Kelimeler
Kaynakça
- Atılgan, A., A. Coşkan, B. Saltuk ve M. Erkan, 2007. Antalya Yöresindeki Seralarda Kimyasal ve Organik Gübre Kullanım Düzeyleri ve Olası Çevre Etkileri. Ekoloji Dergisi, 15, 62, 37-47.
- Asri, F.Ö., S. Sönmez ve S. Çıtak. 2007. Kadmiyumun Çevre ve İnsan Sağlığı Üzerine Etkileri. Derim Dergisi, 24, 34-41.
- Atılgan, A. 2007. Seralarda Aşırı Gübre Kullanımı Çevreyi Tehdit Ediyor. Ekoloji Dergisi, http://ekolojimagazin.com/?s=magazin&id=308
- Anonymous, 2004. Nitrate: Health Risks to Consumer. www.nitrate.com/nitrate1.htm
- Anonymous, 2007. Problem Posed By Fertilizers and Pesticides. www.manage.gov.in/managelib/faculty/monahari.html
- Çolakoğlu, H. 2008. Sera Yetiştiriciliğinde Gübreleme. http://www.toros.com.tr/resim/Sera%20Yetiştiriciliğnde%20Gübreleme.pdf
- FAO, 2009.ResourceSTAT-Fertilizer. Food and Agriculture Organization of the United Nations. http://faostat.fao.org/site/575/Desktop Default.aspx?PageID=575#ancor, 12.03.2009.
- FAO, 2022 World Fertilizer Trends and Outlook to 2022. https://www.fao.org/3/ca6746en/ca6746en.pdf
- Göksu, Z.L.; Su Kirliliği Ders Kitabı. Çukurova Üniversitesi Su Ürünleri Fakültesi Yayınları, No:7, ISBN:975-8561-24-3, Balcalı, Adana, 2003.
- GÖKÇE, O., 1996. Çevre Sosyolojisi, Tarım Çevre İlişkilerinin Düzenlenmesindeki Rolü ve Bir Örnek Araştırma. Tarım-Çevre İlişkileri Sempozyumu, Doğal Kaynakların Sürdürülebilir Kullanımı, Bildiri Kitabı, 13-15 Mayıs 1996, Mersin Üniversitesi Mühendislik Fakültesi, Mersin, s. 679-687.
- Hill, A.R. 1996. “Nitrate removal in stream riparian zones”. J. Environmental Quality. 25, pp.743- 755
- Hemens, J., 2007. Water Eutrofication - A 20th Centry Problem. http://md1.csa.com/partners/viewrecord.php?requester=gs&collection=ENV&recid=790 8508&q=eutrofication&uid=1078866&setcookie=yes.
- Kaçar, B. Ve A.V. Katkat, 2018. Gübreler ve Gübreleme Tekniği 6. Baskı. Nobel Yayın Dağıtım, Ankara s.17-19, 50, 58 - 60
- Kaplan, M. 1999. Accumulation of Copper in Soils and Leaves of Tomato Plants in Greenhouses in Turkey. Journal of Plant Nutrition*, 22(2), 237-244.
- Kaplan, M., S. Sönmez, ve S. Tokmak, 1999. Antalya-Kumluca Yöresi Kuyu Sularının Nitrat İçerikleri. Turkish Journal of Agriculture and Forestry, 24, 1-9.
- Karaca, A., Turgay, O.C., 2012 Toprak Bilimi ve Bitki Besleme Dergisi, Toprak Kirliliği. Toprak Bilimi ve Bitki Besleme Dergisi, 16
- Karpuzcu, M. ve M. Koçalı, 2007. Göllerde Ötrofikasyon ve Çözüm Önerileri. http://www.ttkder.org.tr/KoseYazilari.asp?yazi=devam&id=9
- Köleli, N. ve Ç. Kantar, 2006. Fosforlu Gübrelerde Ağır Metal Tehlikesi. Ekoloji Dergisi, 9, 1-5.
- North Dakato State University : https://www.ag.ndsu.edu/publications/environment-naturalresources/environmental-implications-of-excess-fertilizer-and-manure-on-waterquality
- Özbek, H, Kaya, Z., Gök, M. ve Kaptan, H. 1999. Toprak Bilimi. Çukurova Üniversitesi Ziraat Fakültesi Ders Kitapları Yayınları, 73:A-16, 574-575, Adana
- Sönmez, İ. ve S. Sönmez, 2007. Tuzluluk ve Gübreleme Arasındaki İlişkiler. Tarımın Sesi Dergisi, Sayı: 16, S: 13-16.
- Sönmez, İ., Kaplan, M., Sönmez, S.; Kimyasal Gübrelerin Çevre Kirliliği Üzerine Etkileri ve Çözüm Önerileri, Batı Akdeniz Tarımsal Araştırma Enstitüsü Derim Dergisi, 2008, 25(2):24-34 ISSN 1300-3496.
- Topbaş, M.T., Brohi, A. R., Karaman, M.R.; Çevre Kirliliği T.C. Çevre Bakanlığı Yayınları, Ankara, 1998.
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Türkçe |
|---|---|
| Konular | Ziraat Mühendisliği |
| Bölüm | Derleme Makaleler |
| Yazarlar | |
| Yayımlanma Tarihi | 31 Aralık 2022 |
| Gönderilme Tarihi | 26 Ekim 2022 |
| Kabul Tarihi | 31 Aralık 2022 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2022 Cilt: 3 Sayı: 2 |