Öz
Manure is the most critical problem in livestock farms. Increasing the amount of manure and increasing production intensity brings the problem to a more profound dimension. If manure's storage, management and operation process is not planned and applied correctly, it triggers important environmental problems in underground and surface water resources. For this reason, it is imperative to determine the manure pollution load, analyze its effects well, and apply the right strategies to prevent them. This paper is aimed to determine and evaluate the amount of waste and pollution load caused by manure resulting from poultry production in Bursa province for the decade. According to the results of the study, Karacabey and Mustafakemalpasa are the districts with the highest pollution potential due to poultry production in Bursa, while Gürsu has the lowest. It has been determined that the potential for diffuse pollution is higher when compared to laying hen, broiler and turkey breeding. Nitrogen pollution constitutes 88% of the pollution potential, while phosphorus pollution constitutes 12%.
Anahtar Kelimeler
Kaynakça
- 1. Aksu Y. (2019). Amasya ilindeki hayvansal atıkların biyogaz potansiyelinin belirlenmesi, Yüksek Lisans Tezi, Tokat Gaziosmanpaşa Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü.
- 2. Aksüt, B., Dursun, S.K., ve Ergüneş, G. (2022). Determination of biogas potential from animal waste in Tokat province, Turkish Journal of Agriculture-Food Science and Technology, 10(5), 958-963. doi: 10.24925/turjaf.v10i5.958-963.5217
- 3. Cesari, V., Zucali, M., Sandrucci, A., Tamburini, A., Bava, L. ve Toschi, I. (2017). Environmental impact assessment of an Italian vertically integrated broiler system through a Life Cycle approach, Journal of Cleaner Production, 143, 904-911. doi:10.1016/j.jclepro.2016.12.030
- 4. Dağtekin, M., Aybek, A. ve Bilgili, M.E. (2019). Adana ve Mersin’de bulunan etlik piliç kümeslerinde oluşan gübrenin biyogaz ve elektrik üretim potansiyelinin belirlenmesi, Çukurova Üniversitesi Mühendislik-Mimarlık Fakültesi Dergisi, 34(2), 9-22. doi:10.21605/cukurovaummfd.608919
- 5. Derin, P., Yetiş, A.D., Yeşilnacar, M.İ., ve Yetiş, R. (2019). Mardin merkez ve ilçeleri için anropojenik yayılı kirletici kaynaklarından hayvansal kirlilik yükünün belirlenmesi, Uluslararası Katılımlı 2. Türkiye Jeoloji Kurultayı, 72, 694-698.
- 6. Gürel, M., Erturk, A., Seker, D.Z., Tanik, A., Ekdal, A., Avsar, C. ve Ozturk, I. (2011). Estimation of monthly diffuse nutrient loads for a watershed in Turkey, Water and Environment Journal, 25(2), 219-229. doi: 10.1111/j.1747-6593.2009.00214.x
- 7. Hacısalihoğlu, S. (2022). Hayvansal kaynaklı yayılı kirlilik yükleri hesabı, Bursa örneği, Bursa Uludağ University Journal of The Faculty of Engineering, 27(1), 361-374. doi:10.17482/uumfd.1059035
- 8. Hahne, J., Beck, J. ve Oechsner, H. (1996). Management of livestock manure in Germany-a brief overview.
- 9. Haksevenler, B.H.G. ve Ayaz S. (2021). Noktasal ve yayılı kirletici kaynaklarının yüzeysel su kalitesi üzerinde etkisi, Alaşehir Çayı alt havzası örneği, Gümüşhane Üniversitesi Fen Bilimleri Dergisi, 11(4), 1258-1268. doi: 10.17714/gumusfenbil.882693
- 10. Polat, H.E. ve Olgun, M. (2009). Hayvancılık işletmelerindeki atık yönetimi uygulamalarının su kirliliği üzerine etkileri, Gaziosmanpaşa Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 2009(2), 71-80.
- 11. Tırınk, S. (2021). Iğdır ili ve ilçelerindeki hayvansal atıkların çevresel etkileri ve yayılı kirletici yükü hesabı, Black Sea Journal of Engineering and Science, 4(2), 43-50. doi: 10.34248/bsengineering.841821
- 12. TÜİK, (2022). Türkiye İstatistik Kurumu, Tarım, Hayvancılık istatistikleri. https://data.tuik.gov.tr/Kategori/GetKategori?p=Agriculture-111 Erişim Tarihi: 28.11.2022
- 13. URL, (2016). Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı ile Orman ve Su İşleri Bakanlığı, Tarımsal Kaynaklı Nitrat Kirliliğine Karşı Suların Korunması Yönetmeliği. https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2016/07/20160723-2.htm Erişim Tarihi: 1.4.2023
- 14. Yaylı, B. ve Kılıç, İ. (2021). Determination of nitrogen pollution amount from livestock breeding in Turkey, Gümüşhane Üniversitesi Fen Bilimleri Dergisi, 11(4), 1250-1257. doi: 10.17714/gumusfenbil.923918
- 15. Yetiş, A.D., Teke, R.B. ve Yetiş, R. (2018). Muş Merkez ve ilçelerinin hayvansal kaynaklı kirlilik yükü hesabı. In 6th International GAP Engineering Conference, Şanlıurfa (pp. 527-532).
Öz
Hayvancılık işletmelerinde en önemli sorun gübredir. Üretim yoğunluğunun artmasıyla birlikte gübre miktarının da artması, sorunu daha ciddi boyutlara getirmektedir. Gübrenin depolanması, yönetimi, işletilmesi süreci doğru şekilde planlanmadığı ve uygulanmadığı takdirde yer altı ve yüzey su kaynaklarında önemli çevresel problemleri tetiklemektedir. Bu sebeple gübre kirlilik yükünün belirlenmesi, etkilerinin iyi analiz edilmesi, bunları önlemeye yönelik doğru stratejilerin uygulanması açısından oldukça önemlidir. Bu çalışmada Bursa ilinin son on yıldaki kanatlı üretiminden kaynaklanan gübrenin oluşturduğu atık miktarının ve kirlilik yükünün belirlenerek değerlendirilmesi amaçlanmaktadır. Yapılan çalışmanın sonuçlarına göre Bursa ilinin kanatlı üretiminden kaynaklanan kirlilik potansiyelinin en fazla olduğu ilçeler Karacabey ve Mustafakemalpaşa, en düşük olduğu ilçe ise Gürsu olmuştur. Yumurta tavukçuluğunun, et tavukçuluğu ve hindi yetiştiriciliği ile kıyaslandığında yayılı kirlilik potansiyelinin daha fazla olduğu belirlenmiştir. Kirlilik potansiyelinin %88’ini azot kirliliği oluştururken, %12’sini ise fosfor kirliliği oluşturmaktadır.
Anahtar Kelimeler
Kaynakça
- 1. Aksu Y. (2019). Amasya ilindeki hayvansal atıkların biyogaz potansiyelinin belirlenmesi, Yüksek Lisans Tezi, Tokat Gaziosmanpaşa Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü.
- 2. Aksüt, B., Dursun, S.K., ve Ergüneş, G. (2022). Determination of biogas potential from animal waste in Tokat province, Turkish Journal of Agriculture-Food Science and Technology, 10(5), 958-963. doi: 10.24925/turjaf.v10i5.958-963.5217
- 3. Cesari, V., Zucali, M., Sandrucci, A., Tamburini, A., Bava, L. ve Toschi, I. (2017). Environmental impact assessment of an Italian vertically integrated broiler system through a Life Cycle approach, Journal of Cleaner Production, 143, 904-911. doi:10.1016/j.jclepro.2016.12.030
- 4. Dağtekin, M., Aybek, A. ve Bilgili, M.E. (2019). Adana ve Mersin’de bulunan etlik piliç kümeslerinde oluşan gübrenin biyogaz ve elektrik üretim potansiyelinin belirlenmesi, Çukurova Üniversitesi Mühendislik-Mimarlık Fakültesi Dergisi, 34(2), 9-22. doi:10.21605/cukurovaummfd.608919
- 5. Derin, P., Yetiş, A.D., Yeşilnacar, M.İ., ve Yetiş, R. (2019). Mardin merkez ve ilçeleri için anropojenik yayılı kirletici kaynaklarından hayvansal kirlilik yükünün belirlenmesi, Uluslararası Katılımlı 2. Türkiye Jeoloji Kurultayı, 72, 694-698.
- 6. Gürel, M., Erturk, A., Seker, D.Z., Tanik, A., Ekdal, A., Avsar, C. ve Ozturk, I. (2011). Estimation of monthly diffuse nutrient loads for a watershed in Turkey, Water and Environment Journal, 25(2), 219-229. doi: 10.1111/j.1747-6593.2009.00214.x
- 7. Hacısalihoğlu, S. (2022). Hayvansal kaynaklı yayılı kirlilik yükleri hesabı, Bursa örneği, Bursa Uludağ University Journal of The Faculty of Engineering, 27(1), 361-374. doi:10.17482/uumfd.1059035
- 8. Hahne, J., Beck, J. ve Oechsner, H. (1996). Management of livestock manure in Germany-a brief overview.
- 9. Haksevenler, B.H.G. ve Ayaz S. (2021). Noktasal ve yayılı kirletici kaynaklarının yüzeysel su kalitesi üzerinde etkisi, Alaşehir Çayı alt havzası örneği, Gümüşhane Üniversitesi Fen Bilimleri Dergisi, 11(4), 1258-1268. doi: 10.17714/gumusfenbil.882693
- 10. Polat, H.E. ve Olgun, M. (2009). Hayvancılık işletmelerindeki atık yönetimi uygulamalarının su kirliliği üzerine etkileri, Gaziosmanpaşa Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 2009(2), 71-80.
- 11. Tırınk, S. (2021). Iğdır ili ve ilçelerindeki hayvansal atıkların çevresel etkileri ve yayılı kirletici yükü hesabı, Black Sea Journal of Engineering and Science, 4(2), 43-50. doi: 10.34248/bsengineering.841821
- 12. TÜİK, (2022). Türkiye İstatistik Kurumu, Tarım, Hayvancılık istatistikleri. https://data.tuik.gov.tr/Kategori/GetKategori?p=Agriculture-111 Erişim Tarihi: 28.11.2022
- 13. URL, (2016). Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı ile Orman ve Su İşleri Bakanlığı, Tarımsal Kaynaklı Nitrat Kirliliğine Karşı Suların Korunması Yönetmeliği. https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2016/07/20160723-2.htm Erişim Tarihi: 1.4.2023
- 14. Yaylı, B. ve Kılıç, İ. (2021). Determination of nitrogen pollution amount from livestock breeding in Turkey, Gümüşhane Üniversitesi Fen Bilimleri Dergisi, 11(4), 1250-1257. doi: 10.17714/gumusfenbil.923918
- 15. Yetiş, A.D., Teke, R.B. ve Yetiş, R. (2018). Muş Merkez ve ilçelerinin hayvansal kaynaklı kirlilik yükü hesabı. In 6th International GAP Engineering Conference, Şanlıurfa (pp. 527-532).
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Türkçe |
|---|---|
| Konular | Çevre Mühendisliği |
| Bölüm | Araştırma Makaleleri |
| Yazarlar | |
| Yayımlanma Tarihi | 30 Nisan 2023 |
| Gönderilme Tarihi | 18 Ocak 2023 |
| Kabul Tarihi | 8 Mart 2023 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2023 Cilt: 28 Sayı: 1 |
Kaynak Göster
Cited By
MARMARA BÖLGESİ’NDE 2013-2022 YILLARI ARASINDAKİ ÇİFTLİK HAYVANLARI TARAFINDAN ÜRETİLEN GÜBRE KAYNAKLI KİRLİLİK YÜKÜNÜN BELİRLENMESİ
Uludağ University Journal of The Faculty of Engineering
https://doi.org/10.17482/uumfd.1440746
DUYURU:
30.03.2021- Nisan 2021 (26/1) sayımızdan itibaren TR-Dizin yeni kuralları gereği, dergimizde basılacak makalelerde, ilk gönderim aşamasında Telif Hakkı Formu yanısıra, Çıkar Çatışması Bildirim Formu ve Yazar Katkısı Bildirim Formu da tüm yazarlarca imzalanarak gönderilmelidir. Yayınlanacak makalelerde de makale metni içinde "Çıkar Çatışması" ve "Yazar Katkısı" bölümleri yer alacaktır. İlk gönderim aşamasında doldurulması gereken yeni formlara "Yazım Kuralları" ve "Makale Gönderim Süreci" sayfalarımızdan ulaşılabilir. (Değerlendirme süreci bu tarihten önce tamamlanıp basımı bekleyen makalelerin yanısıra değerlendirme süreci devam eden makaleler için, yazarlar tarafından ilgili formlar doldurularak sisteme yüklenmelidir). Makale şablonları da, bu değişiklik doğrultusunda güncellenmiştir. Tüm yazarlarımıza önemle duyurulur.
Bursa Uludağ Üniversitesi, Mühendislik Fakültesi Dekanlığı, Görükle Kampüsü, Nilüfer, 16059 Bursa. Tel: (224) 294 1907, Faks: (224) 294 1903, e-posta: mmfd@uludag.edu.tr