Gaziantep, Kahramanmaraş ve Adıyaman İllerinde Badem İçkurdu Eurytoma amygdali Enderlein (Hymenoptera: Eurytomidae)’nin bulaşıklık oranı ve parazitoitleri
Yıl 2023,
, 788 - 794, 31.08.2023
Hakan Usanmaz
,
Mahmut Murat Aslan
Öz
Bu çalışma; 2016-2017 yılları arasında Gaziantep, Kahramanmaraş ve Adıyaman illerinde, Badem bahçelerinde önemli düzeyde verim kayıplarına neden olan badem iç kurdu Euytoma amygdali Enderlein (Hymenoptera: Eurytomidae)’nin bulaşıklık oranı ile parazitoitlerinin belirlenmesi amacıyla yürütülmüştür. Çalışmanın yapıldığı badem bahçelerinde ki E. amygdali’nin genel bulaşıklık oranının % 24.26-47.33 arasında olduğu belirlenmiştir. En fazla bulaşıklık oranı 2017 yılında %47.33 ile Şehitkamil ilçesinde saptanırken; en düşük bulaşıklık oranı ise 2016 yılında % 24.26 ile Oğuzeli ilçesinde tespit edilmiştir. Ayrıca çalışma bölgesinde E. amygdali’nin parazitoiti olarak Adontomerus amygdali (Boucek, 1958) (Hymenoptera: Torymidae), Aprostocetus bucculentus (Kostjukov) (Hymenoptera: Eulophidae) ve Gugolzia bademia (Doganlar) (Hymenoptera: Pteromalidae) türleri belirlenmiş olup bu parazitoit türlerinin popülasyon yoğunluğunun zararlıyı kontrol edebilecek düzeyde olmadığı ortaya konmuştur.
Proje Numarası
TAGEM-BS-14 / 10-02 / 01 – 17
Teşekkür
Bu makale birinci yazarın Doktora tez çalışmasının bir bölümü olup, Tarımsal Araştırmalar ve Politikalar Genel Müdürlüğü tarafından desteklenmiştir.(Proje No: TAGEM-BS-14 / 10-02 / 01–17). Çalışmanın her aşamasında katkıda bulunan Zir. Yük. Müh. Serpil KARADAĞ’a ve parazitoitlerin tür teşhislerini yapan Prof. Dr. Miktat DOĞANLAR’a teşekkürlerimi sunarım.
Kaynakça
- Abdul, M.S., & Mohammed, S.M. (2017). First Record of Adontomerus amygdali (Boucek, 1958)(Hymenoptera, Torymidae) a Parasitoid of the Almond Fruit Wasp, Eurytoma amygdali Enderleın, 1907 (Hymenoptera, Eurytomidae) in Erbil Provence. Iraq. Bulletin of the Iraq Natural History Museum 14(4), 301-306.
- Adaskaveg, J.E., Förster, H., Hartin, R. J., Teviotdale, B., Connell, J.H., & Duncan, R. (1998). Almond Anthracnose in California a New Pre and Postharvest Fungal Disease Outbreak. Acta Horticulture 470, 553-561.
- Anonim (2020). Bitkisel Üretim İstatistikleri. Türkiye İstatistik Kurumu (TUİK). http://www.biruni. tuik.gov.tr /bitkiselapp/bitkisel.zul. (Erişim Tarihi: 11.01.2022).
- Anonymous (2020). Food and Agriculture Organization of the United Nations (FAO). FAOSTAT, http:// www.fao.org/faostat/en/. (Erişim Tarihi: 30.01. 2022).
- Barnet, H. L. (1965). Illustrated Genera of Imperfecti Fungi. Burgies Publ. Comp. Minepolis, 255 pp.
- Barut, G. B. G. (2007). Kahramanmaraş koşullarında bademlerde zararlı badem içkurdu, Eurytoma amygdali Enderlein (Hymenoptera: Eurytomidae)’ nin bazı biyolojik özelliklerinin belirlenmesi üzerine çalışmalar (Tez no: 177100). [Yüksek Lisans Tezi, Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Bitki Koruma Ana Bilim Dalı]. Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi.
- Baktır, İ., & Aker, A. (2015). Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyetin’de organik badem yetiştirme olanaklarının araştırılması. Doğu Karadeniz II. Organik Tarım Kongresi, 06-09 Ekim 2015, ss,124. Rize, Türkiye,
- Boucek, Z. (1958). Plastotorymus amygdali, N.Sp., Eine Neue Torymidae Au Mandelkernen Des Nahen Ostens. Acta Entomologica Musei Nationalis Pragae 32, 583-586.
- Bolu, H., & Çınar, M. (2005). Elazığ, Diyarbakır ve Mardin İlleri Badem Ağaçlarında Zararlı Olan Lepidoptera Türleri, Doğal Düşmanları ve Önemlileri Üzerinde Gözlemler. Harran Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi 9(2), 63-67.
- Bolu, H., Özgen, İ., & M, Çınar. (2005). Dominancy of Insect Families and Species Recorded in Almond Orchards of Turkey. Acta Phytopathologica Et Entomologica Hungarica 40(1-2), 145-157.
- Bolu, H., & Özgen, İ. (2007). Badem İçkurdu (Eurytoma amygdali Enderlein) (Hymenoptera: Eurytoma) Yayılış Alanları, Bulaşma Oranları ve Parazitoitleri. Harran Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi 11(3), 59-65.
- Bolu, H., & Özgen, İ. (2010). Diyarbakır, Elazığ ve Mardin İlleri Badem Ağaçlarında Zararlı Agrilus roscidus Kiesenwetter, 1857 (Coleoptera: Buprestidae)’un Ergin Popülasyon Değişiminin Belirlenmesi. Bitki Koruma
Bülteni 50(1), 1-11.
- Cakar, L. (1980). Eurytoma amygdali End. (Hym.: Chalcidoidea, Eurytomidae), a Pest of Almond in Macedonia. Zastita Bilija Belgrad 31(3), 263-272.
- Doğanlar, M., & Bolu, H. (2004). A New Species of Gugolzia Delucchi and Steffan 1956 (Hymenoptera, Chalcidoidea, Pteromalidae) from Turkey, As a Parasite of Eurytoma amygdali Enderline 1907
(Hymenoptera, Eurytomidae). Zoology in the Middle East 32, 75-78.
- Doğanlar, O., A, Yıldırım., & M, Doğanlar. (2006). Natural Enemy Complex of Eurytoma amygdali Enderlein, 1907 (Hymenoptera, Eurytomidae Walker, 1832) in Eastern Mediterranean Region of Turkey; Notes on Their Interaction and Effectiveness. Research Journal of Agriculture and Biological Science 2(6), 282-286.
- Dicenta, F., Martinez, P., Pato, E., & Gradziel, T. M. (2003). Scree Ning for Aspergillus flavus Resistance in Almond. Hort Science 38(2), 266-268.
- Ekici, V., & Günaydın, T. (1969). Doğu ve Güneydoğu Anadolu’da (Eurytoma amygdali Enderlein) Üzerinde Araştırmalar. Bölge Zirai Mücadele Araştırma Enstitüsü Bitki Koruma Bülteni 1, 1-28.
- Haltrich, A., & Marko, V. (1998). Damage of Almond Seed Wasp, Eurytoma amygdali Enderlein (Eurytomidae, Hymenoptera) Near Budapest. Novenyvedelem (Hungary) 34(10), 545-549.
- Ivanov, I., Stoeva, R., & Veselinov, D. (1962). Anthonomous amygdali Hust. (Curclionidae, Coleoptera) Now Nepriyatel Za Bulgaria. Gradinarska Lozarska Nauka 11(3), 56-62.
- Küden, A. B., Küden, A., Bayazit, S., Çömlekçioğlu, Ç., İmrak, B., & Rehber, Y. (2014). Badem Yetiştiriciliği. Tagep Proje no: 5.2.3.1, 18 sy.
- Küden, A. B., Küden, A., Bayazit, S., Çömlekçioğlu, S., İmrak, B., & Rehber, Y. (2000). Badem Yetiştiriciliği. Tübitak Tarp Yayınları, Ankara 18 sy.
- Lotf Alizadeh, H., Avand Faghih, A., Roushandel, S., & Jafarı Nadoushan, A. (2008). Parasıtoids of the Almond Seed Wasp, Eurytoma amygdali Enderleın (Hym.: Eurytomidae) in Iran. Applied Entomology and
Phytopathology 75(84), 41-42.
- Lotf Alizadeh, H., Avand Faghih, A., Roushandel, S., & Jafarı Nadoushan, A. (2008). Parasıtoids of the Almond Seed Wasp, Eurytoma amygdali Enderleın (Hym.: Eurytomidae) in Iran. Applied Entomology and
Phytopathology 75(84), 41-42.
- Maçan, G. (1986). Güneydoğu Anadolu Bölgesinde Bademlerde Zarar Yapan Böcek Türleri, Önemlilerinin Tanınmaları, Yayılışları ve Ekonomik Önemleri Üzerinde Araştırmalar. Tarım ve Orman Bakanlığı
Araştırma Eserleri 5, 82s.
- Maçan, G. (1986). Güneydoğu Anadolu Bölgesinde Bademlerde Zarar Yapan Böcek Türleri, Önemlilerinin Tanınmaları, Yayılışları ve Ekonomik Önemleri Üzerinde Araştırmalar. Tarım ve Orman Bakanlığı
Araştırma Eserleri 5, 82s.
- Mamay, M., Yanık, E., & Doğramacı, M. (2014). Phenology and Damage of Anarsia Lineatella Zell.(Lepidoptera: Gelechiidae) in Peach, Apricot and Nectarine Orchards Under Semi Arid Conditions. Phytoparasitica, 42(5), 641-649.
- Mamay, M., Ünlü, L., Yanık, E., Doğramacı, M., & İkinci, A., (2016). Efficacy of Mating Disruption Technique Against Carob Moth, Apomyelois Ceratoniae Zeller (Lepidoptera: Pyralidae) in Pomegranate Orchards in Southeast Turkey (Sanlıurfa). International Journal of Pest Management 62(4), 295–299.
- Mamay, M., (2018). Important Parameters in Mechanical Management of Carob Moth [Apomyelois (= Ectomyelois) Ceratoniae Zeller (Lep.: Pyralidae)] in Pomegranate Orchards: Determination of Overwintering Population Density and Infestation Rate. Fresenius Environmental Bulletin 27(12 B), 9542–9548.
- Mentjelos, J., & Atjemis, A. (1970). Studies on the Biology and Control of Eurytoma amygdali in Greece. Journal of Economic Entomology 63, 1934-1936.
- Nizamlıoğlu, K. (1961). Türkiye meyve ağacı zararlıları ve mücadelesi. Koruma Tarım İlaçları AŞ Neşriyatı, 5, 134-146.
- Puzanova Malysheva, E. W. (1936). Syntomaspis Eurytomae Nov. Sp., Eine Chalcide Mit Gemischter Ernährung İm Larvenstadium. Zeitschrift Für Angewandte Entomologie 22(4), 631-642.
- Russo. A., Siscaro, G., Spampinato, R. G., & Barbera, G. (1993). Almond Pests in Sicily. First International Congress on Almond, Agrigento. Italy, May 17-19. Acta Horti Culture 373, 309-315.
- Talhouk, A. S. (1977). Contributions to the Knowledge of Almond Pests in East Mediterranean Countries The Fruit Feeding İnsects, Eurytoma amygdali End., and Anarsia lineatella Z. Zeitschrift Fur Angewandte Entomologie 83(2), 145-154.
- Tolga, M.F. (2018). Muğla ve Manisa illeri badem ağaçlarında böcek ve akar türleri, önemli zararlı türlerin popülasyon değişiminin ve mücadelesine yönelik bazı biyolojik özelliklerinin belirlenmesi (Tez no: 498543). [Doktora Tezi, Ege Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Bitki Koruma Ana Bilim Dalı]. Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi.
- Vasileva, A. P. (1974). Vrediteli Selskohazyay- Stveniyh Kultur I Lesniyh Nasajdeniy Tom Ii. Vredniye Chlenistonogie (Prodoljenie). Pozvonchniye. Izadatelstvo “Urajay” Kiev, 605 pp .
Infestation Rate and Parasitoids of Almond Seed Wasp Eurytoma amygdali Enderlein (Hymenoptera: Eurytomidae) in Gaziantep, Kahramanmaraş and Adıyaman Provinces.
Yıl 2023,
, 788 - 794, 31.08.2023
Hakan Usanmaz
,
Mahmut Murat Aslan
Öz
This study was carried out to determine the infestation rate and parasitoids of the almond borer Euytoma amygdali Enderlein (Hymenoptera: Eurytomidae), which causes significant yield losses in almond orchards, in Gaziantep, Kahramanmaraş and Adıyaman provinces between 2016 and 2017. It was determined that the general infestation rate of E. amygdali in the almond orchards where the study was conducted was between 24.26-47.33%. The highest rate of infestation was found in Şehitkamil district with 47.33% in 2017; The lowest infestation rate was found in Oğuzeli district with 24.26% in 2016. In addition, Adontomerus amygdali (Boucek, 1958) (Hymenoptera: Torymidae), Aprostocetus bucculentus (Kostjukov) (Hymenoptera: Eulophidae) and Gugolzia bademia (Doganlar) (Hymenoptera) species were determined as the parasitoid of E. amygdali in the study area. It has been revealed that the population density of these parasitoid species is not at a level that can control the pest.
Proje Numarası
TAGEM-BS-14 / 10-02 / 01 – 17
Kaynakça
- Abdul, M.S., & Mohammed, S.M. (2017). First Record of Adontomerus amygdali (Boucek, 1958)(Hymenoptera, Torymidae) a Parasitoid of the Almond Fruit Wasp, Eurytoma amygdali Enderleın, 1907 (Hymenoptera, Eurytomidae) in Erbil Provence. Iraq. Bulletin of the Iraq Natural History Museum 14(4), 301-306.
- Adaskaveg, J.E., Förster, H., Hartin, R. J., Teviotdale, B., Connell, J.H., & Duncan, R. (1998). Almond Anthracnose in California a New Pre and Postharvest Fungal Disease Outbreak. Acta Horticulture 470, 553-561.
- Anonim (2020). Bitkisel Üretim İstatistikleri. Türkiye İstatistik Kurumu (TUİK). http://www.biruni. tuik.gov.tr /bitkiselapp/bitkisel.zul. (Erişim Tarihi: 11.01.2022).
- Anonymous (2020). Food and Agriculture Organization of the United Nations (FAO). FAOSTAT, http:// www.fao.org/faostat/en/. (Erişim Tarihi: 30.01. 2022).
- Barnet, H. L. (1965). Illustrated Genera of Imperfecti Fungi. Burgies Publ. Comp. Minepolis, 255 pp.
- Barut, G. B. G. (2007). Kahramanmaraş koşullarında bademlerde zararlı badem içkurdu, Eurytoma amygdali Enderlein (Hymenoptera: Eurytomidae)’ nin bazı biyolojik özelliklerinin belirlenmesi üzerine çalışmalar (Tez no: 177100). [Yüksek Lisans Tezi, Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Bitki Koruma Ana Bilim Dalı]. Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi.
- Baktır, İ., & Aker, A. (2015). Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyetin’de organik badem yetiştirme olanaklarının araştırılması. Doğu Karadeniz II. Organik Tarım Kongresi, 06-09 Ekim 2015, ss,124. Rize, Türkiye,
- Boucek, Z. (1958). Plastotorymus amygdali, N.Sp., Eine Neue Torymidae Au Mandelkernen Des Nahen Ostens. Acta Entomologica Musei Nationalis Pragae 32, 583-586.
- Bolu, H., & Çınar, M. (2005). Elazığ, Diyarbakır ve Mardin İlleri Badem Ağaçlarında Zararlı Olan Lepidoptera Türleri, Doğal Düşmanları ve Önemlileri Üzerinde Gözlemler. Harran Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi 9(2), 63-67.
- Bolu, H., Özgen, İ., & M, Çınar. (2005). Dominancy of Insect Families and Species Recorded in Almond Orchards of Turkey. Acta Phytopathologica Et Entomologica Hungarica 40(1-2), 145-157.
- Bolu, H., & Özgen, İ. (2007). Badem İçkurdu (Eurytoma amygdali Enderlein) (Hymenoptera: Eurytoma) Yayılış Alanları, Bulaşma Oranları ve Parazitoitleri. Harran Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi 11(3), 59-65.
- Bolu, H., & Özgen, İ. (2010). Diyarbakır, Elazığ ve Mardin İlleri Badem Ağaçlarında Zararlı Agrilus roscidus Kiesenwetter, 1857 (Coleoptera: Buprestidae)’un Ergin Popülasyon Değişiminin Belirlenmesi. Bitki Koruma
Bülteni 50(1), 1-11.
- Cakar, L. (1980). Eurytoma amygdali End. (Hym.: Chalcidoidea, Eurytomidae), a Pest of Almond in Macedonia. Zastita Bilija Belgrad 31(3), 263-272.
- Doğanlar, M., & Bolu, H. (2004). A New Species of Gugolzia Delucchi and Steffan 1956 (Hymenoptera, Chalcidoidea, Pteromalidae) from Turkey, As a Parasite of Eurytoma amygdali Enderline 1907
(Hymenoptera, Eurytomidae). Zoology in the Middle East 32, 75-78.
- Doğanlar, O., A, Yıldırım., & M, Doğanlar. (2006). Natural Enemy Complex of Eurytoma amygdali Enderlein, 1907 (Hymenoptera, Eurytomidae Walker, 1832) in Eastern Mediterranean Region of Turkey; Notes on Their Interaction and Effectiveness. Research Journal of Agriculture and Biological Science 2(6), 282-286.
- Dicenta, F., Martinez, P., Pato, E., & Gradziel, T. M. (2003). Scree Ning for Aspergillus flavus Resistance in Almond. Hort Science 38(2), 266-268.
- Ekici, V., & Günaydın, T. (1969). Doğu ve Güneydoğu Anadolu’da (Eurytoma amygdali Enderlein) Üzerinde Araştırmalar. Bölge Zirai Mücadele Araştırma Enstitüsü Bitki Koruma Bülteni 1, 1-28.
- Haltrich, A., & Marko, V. (1998). Damage of Almond Seed Wasp, Eurytoma amygdali Enderlein (Eurytomidae, Hymenoptera) Near Budapest. Novenyvedelem (Hungary) 34(10), 545-549.
- Ivanov, I., Stoeva, R., & Veselinov, D. (1962). Anthonomous amygdali Hust. (Curclionidae, Coleoptera) Now Nepriyatel Za Bulgaria. Gradinarska Lozarska Nauka 11(3), 56-62.
- Küden, A. B., Küden, A., Bayazit, S., Çömlekçioğlu, Ç., İmrak, B., & Rehber, Y. (2014). Badem Yetiştiriciliği. Tagep Proje no: 5.2.3.1, 18 sy.
- Küden, A. B., Küden, A., Bayazit, S., Çömlekçioğlu, S., İmrak, B., & Rehber, Y. (2000). Badem Yetiştiriciliği. Tübitak Tarp Yayınları, Ankara 18 sy.
- Lotf Alizadeh, H., Avand Faghih, A., Roushandel, S., & Jafarı Nadoushan, A. (2008). Parasıtoids of the Almond Seed Wasp, Eurytoma amygdali Enderleın (Hym.: Eurytomidae) in Iran. Applied Entomology and
Phytopathology 75(84), 41-42.
- Lotf Alizadeh, H., Avand Faghih, A., Roushandel, S., & Jafarı Nadoushan, A. (2008). Parasıtoids of the Almond Seed Wasp, Eurytoma amygdali Enderleın (Hym.: Eurytomidae) in Iran. Applied Entomology and
Phytopathology 75(84), 41-42.
- Maçan, G. (1986). Güneydoğu Anadolu Bölgesinde Bademlerde Zarar Yapan Böcek Türleri, Önemlilerinin Tanınmaları, Yayılışları ve Ekonomik Önemleri Üzerinde Araştırmalar. Tarım ve Orman Bakanlığı
Araştırma Eserleri 5, 82s.
- Maçan, G. (1986). Güneydoğu Anadolu Bölgesinde Bademlerde Zarar Yapan Böcek Türleri, Önemlilerinin Tanınmaları, Yayılışları ve Ekonomik Önemleri Üzerinde Araştırmalar. Tarım ve Orman Bakanlığı
Araştırma Eserleri 5, 82s.
- Mamay, M., Yanık, E., & Doğramacı, M. (2014). Phenology and Damage of Anarsia Lineatella Zell.(Lepidoptera: Gelechiidae) in Peach, Apricot and Nectarine Orchards Under Semi Arid Conditions. Phytoparasitica, 42(5), 641-649.
- Mamay, M., Ünlü, L., Yanık, E., Doğramacı, M., & İkinci, A., (2016). Efficacy of Mating Disruption Technique Against Carob Moth, Apomyelois Ceratoniae Zeller (Lepidoptera: Pyralidae) in Pomegranate Orchards in Southeast Turkey (Sanlıurfa). International Journal of Pest Management 62(4), 295–299.
- Mamay, M., (2018). Important Parameters in Mechanical Management of Carob Moth [Apomyelois (= Ectomyelois) Ceratoniae Zeller (Lep.: Pyralidae)] in Pomegranate Orchards: Determination of Overwintering Population Density and Infestation Rate. Fresenius Environmental Bulletin 27(12 B), 9542–9548.
- Mentjelos, J., & Atjemis, A. (1970). Studies on the Biology and Control of Eurytoma amygdali in Greece. Journal of Economic Entomology 63, 1934-1936.
- Nizamlıoğlu, K. (1961). Türkiye meyve ağacı zararlıları ve mücadelesi. Koruma Tarım İlaçları AŞ Neşriyatı, 5, 134-146.
- Puzanova Malysheva, E. W. (1936). Syntomaspis Eurytomae Nov. Sp., Eine Chalcide Mit Gemischter Ernährung İm Larvenstadium. Zeitschrift Für Angewandte Entomologie 22(4), 631-642.
- Russo. A., Siscaro, G., Spampinato, R. G., & Barbera, G. (1993). Almond Pests in Sicily. First International Congress on Almond, Agrigento. Italy, May 17-19. Acta Horti Culture 373, 309-315.
- Talhouk, A. S. (1977). Contributions to the Knowledge of Almond Pests in East Mediterranean Countries The Fruit Feeding İnsects, Eurytoma amygdali End., and Anarsia lineatella Z. Zeitschrift Fur Angewandte Entomologie 83(2), 145-154.
- Tolga, M.F. (2018). Muğla ve Manisa illeri badem ağaçlarında böcek ve akar türleri, önemli zararlı türlerin popülasyon değişiminin ve mücadelesine yönelik bazı biyolojik özelliklerinin belirlenmesi (Tez no: 498543). [Doktora Tezi, Ege Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Bitki Koruma Ana Bilim Dalı]. Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi.
- Vasileva, A. P. (1974). Vrediteli Selskohazyay- Stveniyh Kultur I Lesniyh Nasajdeniy Tom Ii. Vredniye Chlenistonogie (Prodoljenie). Pozvonchniye. Izadatelstvo “Urajay” Kiev, 605 pp .