Trabzon’un Tatlı Su Malakofaunası ve Dağılımı, Türkiye
Yıl 2024,
, 469 - 477, 01.04.2024
Cemil Kara
,
Nuri Bozali
,
Mustafa Emre Gürlek
Öz
Bu çalışmada, Trabzon yöresinde yer alan tatlısu mollusklarının zoocoğrafik dağılışları incelenmiştir. Örnekler, 38 akarsu lokalitesinden Haziran-Aralık 2021 döneminde toplanmıştır. Araştırma bölgesinden, Gastropoda sınıfı Planorbidae familyasından Ancylus fluviatilis ve Physidae familyasından yabancı tür Physella acuta ile Bivalvia sınıfı Dreissenidae familyasından Dreissena polymorpha türleri tespit edilmiştir. A. fluviatilis Trabzon bölgesindeki bütün akarsu sisteminde bulunurken, yabancı P. acuta türü ise Fol Deresi, Yıldızlı Deresi, Sera Gölü ve Manahoz Çayı’ndan tespit edilmiştir. D. polymorpha türüne ait boş kavkılar ise Çatalzeytin Deresi’nin denize karıştığı bölgede tespit edilmiştir. Söz konusu 3 yumuşakça türünden P. acuta ve D. polymorpha Trabzon bölgesindeki akarsular için yeni kayıttırlar.
Proje Numarası
Project No: FHD 2021-9357
Kaynakça
- Akbulut, M., Odabası, D.A., Kaya, H., Çelık, E.S., Yıldırım, M.Z., Odabaşı, S., & Selvi, K. (2009). Changing of Mollusca Fauna In Comparison WithWater Quality: Saricay Creek and Atikhisar Reservoir Models (Çanakkale-Turkey). Journal of Animal and Veterinary Advances, 8(12), 2699-2707. https://medwelljournals.com/abstract/?doi=javaa.2009.2699.2707
- Aldridge, D.W. (1983). Physiological ecology of freshwater prosobranchs. In: Russel-Hunter, WD. Editör. The Mollusca. Academic Press, New York, 329-358.
- Ayyıldız, H. (2016). Of İlçesinin Sosyo-Ekonomik Yapısı, Başlangıçtan Günümüze Her Yönüyle Of, Karadeniz Teknik Üniversitesi Yayınları, KTÜ Matbaası, Trabzon, 219 sy.
- Bat, L., Akbulut, M., Çulha, M., & Sezgin, M. (2000). The Macrobenthic Fauna of Sırakaraağaçlar Stream Flowing into The Black Sea at Akliman, Sinop. Turkish Journal Marine Sciences, 6(1), 71-86. https://dergipark.org.tr/tr/pub/jbme/issue/ 9871/122023
- Bilgin, F.H. (1980). Batı Anadolu`nun Bazı Önemli Tatlı Sularından Toplanan Mollusca Türlerinin Sistematiği ve Dağılışı. Diyarbakır Universitesi Tıp Fakultesi Dergisi, 8 (2), 1-64.
- Bobat A., & Ertem B. (2004). Türkiye Tatlısularında Bulunan Dreissenid ve Corbiculid Türleri Arasındaki Farklar ve Onların Yayılış Alanları. Türk Sucul Yaşam Dergisi, 2 (2), 1-17.
- Boettger, C.R. (1957). Über eine Ausbeute von Höhlenmollusken und Einigen Anderen Weichtieren aus der Türkei. Archiv für Molluskenkunde der Senckenbergischen Naturforschenden Gesellschaft 86 (1/3), 67-83.
- Bolat, H. A. (2012). Doğu Karadeniz Bölgesi'ndeki Bazı Akarsuların Taban Malzemeleri Arasında Bulunan Faunanın Belirlenmesi Üzerine Bir Çalışma (Tez no:321388). [Yüksek Lisans Tezi, Hacettepe Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Biyoloji Ana Bilim Dalı]. Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi.
- Boss, J.K. (1974). Oblovomism in the Mollusca. Transactions of the American Microscopical Society. 93(4), 460-481.
- Cantrell, M.A. (1981). Bilharzia Snails and Water Level Fluctuations in a Tropical Swamp. Oikos 36, 226-232.
- Croockewit, H.W.E. (1953). Malakologische Resultate einer Reise nach der Asiatischen Türkei. 1. Einführung. Basteria. 17, 17-18.
- Demirsoy, A. (1999). Genel ve Türkiye Zoocoğrafyası “ Hayvan Coğrafyası” , Meteksan A.Ş, Ankara, 630 sy.
- De Mendoza, G., Rafael, A., & Jordi, C. (2023). Factors Influencing the Distribution of Freshwater Mollusks in the Lakes of the Pyrenees: Implications in a Shifting Climate Scenario. Diversity, 15(4), 500.
https://www.mdpi.com/1424-2818/15/4/500
- Duran, M. (2006). Monitoring Water Quality Using Benthic Macroinvertebrates and Physicochemical Parameters of Behzat Stream in Turkey. Polish Journal of Environmental Studies. 15(5), 709-717.
http://www.pjoes.com/Monitoring-Water-Quality-Using-Benthic-Macroinvertebrates-and-
Physicochemical-Parameters,87923,0,2.html
- Duran, M., & Suiçmez, M. (2007). Utilization of Both Benthic Macroinvertebrates and Physicochemical Parameters for Evaluating Water Quality of the Stream Cekerek (Tokat, Turkey). Journal of Environmental Biology. 28 (2), 231-236. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/17915756/
- Gaygusuz, Ö., Gürsoy Gaygusuz, Ç., Tarkan, S., Acıpınar, H., & Türer, Z. (2007). Preference of Zebra Mussel, Dreissena Polymorpha in The Diet And Effect On Growth Of Gobiids: A Comparative Study Between Two Different Ecosystems. Ekoloji, 17(65), 1 - 6. DOI:10.5053/ekoloji.2007.651
- Geldiay R., & Bilgin F.H. (1973). Tatlı Sularda Yaşayan Bir Bivalvia Türü Dreissena polymorpha (Pallas) Hakkında. Ege Üniversitesi, Fen Fakültesi, İlmi Raporlar Serisi, 158 sy.
- Girgin, S. (2010). Evaluation of the Benthic Macroinvertebrate Distribution in a Stream Environment During Summer Using Biotic Index. International Journal of Environmental Science & Technology 7(1), 11-16. https://link.springer.com/ article/ 10.1007/BF03326112
- Glöer P. & Meier-Brook C. (1998). Süsswasser mollusken. Wilhelmstr, Tübingen. 136 sy.
- Glöer, P. (2002). Die Süβwassergastropoden Nord und Mitteleuropas, Bestimmungsschlüssel, Lebensweise, Vebreitung. Die Tierwelt Deutschlands. ConchBooks, Hackenheim.
- Gözler, A. M., & Baytaşoğlu, H. (2020). Mollusca Fauna of the Çoruh River and its Tributaries. Journal of Anatolian Environmental and Animal Sciences, 5(2), 185-190. https://dergipark.org.tr/en/ pub/jaes/issue/54936/678664
- Gültekin, F., Dilek, R., Ersoy, A.F., & Ersoy, H. (2005). Aşağı Değirmendere (Trabzon) Havzasındaki Suların Kalitesi. Jeoloji Mühendisliği Dergisi, 29(1), 21-34. https://dergipark.org.tr/tr/pub/jmd/ issue/52388/686313
- Gürlek, M.E., Şahin Koşal, S., Dokumcu, N., Yıldırım, M.Z. (2019). Checklist of the Freshwater Mollusca of Turkey (Mollusca: Gastropoda, Bivalvia), Fresenius Environmental Bulletin, 28 (4A), 2992-3013.
- Hocaoğlu, Ş. (1996). Türkiye Fiziki Coğrafyası. 18 Mart Üniversitesi, Çanakkale.
- Kazancı, N., Türkmen, G., Ertunç, Ö., Gültutan, Y., Ekingen, P.,& Öz, B. (2008). A Research on Water Quality of Kelkit Stream Using Benthic Macroinvertebrates and Physicochemical Variables. Review of Hydrobiology, 1 (2), 145-160. http://www.reviewofhydrobiology.org/page/journal.asp?v=1&i=2
- Kinzelbach, R. (1986). Additional Records of the River Limpet, Ancylus fluviatilis, from the Middle East. Zoology in the Middle East 1, 129-132.
- McMahon, R.F. (1983). Physiological Ecology of Freshwater Pulmonates. In: Ecology Volume 6, The Mollusca. Russell-Hunter, W.D. (ed). Academic Press, New York, 359-430.
- Mousson, A. (1876). Coquilles Recueillies par M. le Dr. Sievers Dans Les Contreés Transcaucasiques. Notice II. Journal de Conchyliologie, 16(1), 24-51.
- Ng, T.H., Tan, S.K., & Yeo, D. C.J. (2015). Clarifying the Identity of the Long-Established, Globally-Invasive Physa acuta Draparnaud, 1805 (Gastropoda: Physidae) in Singapore. BioInvasions Records, 4, 189–194,
- Öktener, A. (2004). A Preliminary Research on Mollusca Species of Some Freshwaters of Sinop and Bafra. Gazi Üniversitesi Fen Bilimleri Dergisi, 17 (2), 21-30. https://dergipark.org.tr/en/pub/gujs/ issue/7410/97031
- Özbek, M., Ustaoğlu, M.R., Balık, S., & Sarı, H.M. (2004). Batı Karadeniz Bölgesindeki bazı göllerin mollusca faunası (Sözlü bildiri). l. Ulusal Malakoloji Kongresi, İzmir,Türkiye.1-3 Eylül, 2004, ss.163.
- Öztürk, E., & Dengiz, O. (2020). Assessment And Selection of Suitable Microbasins For Organic Agriculture Under Subhumid Ecosystem Conditions: A Case Study From Trabzon Province, Turkey. Arabian Journal Geosciences, 13, 1222. https://link.springer.com/article/10.1007/s12517-020-06200-1
- Retowski, O. (1889). Liste der von mir auf meiner Reise von Konstantinopel nach Batum Gesammelten Binnenmollusken. Bericht über die Senckenbergische Naturforschende Gesellschaft in Frankfurt am Main, 1888 (89), 225-265.
- Schütt, H. & Şeşen, R. (1993). Pseudamnicola species and other freshwater gastropods (Mollusca, Gastropoda) from East Anatolia (Turkey), the Ukraine and the Lebanon. Basteria, 57, 161-171.
- Strong, E.E., Gargominy, O., Ponder, W.F. & Bouchet, P. (2008). Global Diversity of Gastropods (Gastropoda; Mollusca) in Freshwater. Hydrobiologia 595, 149–166. https://link. springer.com/article/10.1007/s10750-007-9012-6
- Şeşen, R. (1997). Laboratuvar Şartlarında Physa acuta (Pulmonata: Gastropoda)'ın Yaşam Döngüsü. Türkiye Parazitoloji Dergisi 21(1), 59-62.
- Şeşen, R. & Yıldırım, M.Z. (1993). Parazitolojik Önemi Olan Türkiye Tatlısu Salyangozları Üzerine Bir Çalışma, Türkiye Parazitoloji Dergisi, 17 (3-4),137-147.
- Taylor, P.D & Lewis, D.N. (2005). Fossil invertebrates. Harvard University Press, 208 sy.
- Ustaoğlu, M.R. (2009). Limnological Investigation of the Lakes in the Eastern Black Sea Mountains. TUBİTAK Projesi No:104 Y 183.
- Van Bruggen, A.C., Wells, S.M., & Kemperman, T.C.M. (1995). Biodiversity and conservation of the Mollusca. Backhuys, Oegstgeest-Leiden, Netherlands.
- Welter-Schultes, F.W. (2012). European non-marine molluscs, a guide for species identification. A1-A3, 1-679, Q1-Q78. Göttingen (Planet Poster Editions).
- Vinarski, M.V., Glöer, P., & Palatov, D.M. (2013). Gyraulus elenae sp. A new Planorbid snail from Eastern Turkey (Mollusca: Gastropoda: Planorbidae), Zootaxa 3664 (1), 095–098.
https://www.biotaxa.org/Zootaxa/article/view/zootaxa.3664.1.9
- Yardım, Ö., Şendoğan, E., Bat, L., Sezgin, M., & Çulha, M. (2008). Sarıkum Gölü (Sinop) Makrobentik Mollusca ve Crustacea Faunası. Ege Üniversitesi Su Ürünleri Dergisi, 25(4), 301–309. http://www.egejfas.org/tr/pub/issue/5009/67779
- Yıldırım, M.Z., Gümüş, B.A., Kebapçı, Ü. & Koca Bahadır, S. (2006). The Basommatophoran Pulmonate Species (Mollusca: Gastropoda) of Turkey. Turkish Journal of Zoology, 30(4), 445–458. https://journals.tubitak.gov.tr/zoology/30/iss4/14/
- Yıldırım, M.Z., Koca, S.B. & Kebapçı, Ü. (2006). Supplement to the Prosobranchia (Mollusca: Gastropoda). Fauna of Fresh and Brackish Waters of Turkey. Turkish Journal of Zoology, 30, 197-204. https://journals.tubitak.gov.tr/zoology/vol30/iss2/12
- Zengin, M., Kurtoğlu, O., Şengül, H. & Çakmak, E. (2017). Doğu Karadeniz’de İşletmeye Açılan Bazı Nehir Tipi Hidroelektrik Santrallerinin Sucul Ekosistem ve Karadeniz Alabalığı (Salmo labrax) Populasyonları Üzerine Etkileri. Turkish Journal Aquatic. Sciences, 32(4), 189-207. https://dergipark. org.tr/tr/download/article-file/355571
Freshwater Malacofauna and Distribution of Trabzon, Türkiye
Yıl 2024,
, 469 - 477, 01.04.2024
Cemil Kara
,
Nuri Bozali
,
Mustafa Emre Gürlek
Öz
In this study, freshwater molluscs and their zoogeographical distributions in Trabzon were investigated. During the period of June-December 2021, samples were collected from 38 freshwater river localities. From the study area, Ancylus fluviatilis from Gastropoda class, Planorbidae family, non-native species Physella acuta from Physidae family, and Dreissena polymorpha from Bivalvia class and Dreissenidae family were identified. While A. fluviatilis specimens were found from all freshwater systems in Trabzon region, the non native P. acuta could be identified from Fol Stream, Yıldızlı Stream, Sera Lake and Manahoz River. Empty shells belonging to the D. polymorpha species were identified from the area where Çatalzeytin Stream joins the sea. P. acuta and D. polymorpha are new records for the freshwater streams of Trabzon region.
Destekleyen Kurum
Karadeniz Technical University Scientific Research Projects Coordination Unit
Proje Numarası
Project No: FHD 2021-9357
Teşekkür
In addition, it was realized with the legal permission of the Ministry of Agriculture and Forestry, General Directorate of Nature Conservation and National Parks, dated 15.03.2021 and numbered E-21264211-288.04-827708, and we thank the relevant institutions.
Kaynakça
- Akbulut, M., Odabası, D.A., Kaya, H., Çelık, E.S., Yıldırım, M.Z., Odabaşı, S., & Selvi, K. (2009). Changing of Mollusca Fauna In Comparison WithWater Quality: Saricay Creek and Atikhisar Reservoir Models (Çanakkale-Turkey). Journal of Animal and Veterinary Advances, 8(12), 2699-2707. https://medwelljournals.com/abstract/?doi=javaa.2009.2699.2707
- Aldridge, D.W. (1983). Physiological ecology of freshwater prosobranchs. In: Russel-Hunter, WD. Editör. The Mollusca. Academic Press, New York, 329-358.
- Ayyıldız, H. (2016). Of İlçesinin Sosyo-Ekonomik Yapısı, Başlangıçtan Günümüze Her Yönüyle Of, Karadeniz Teknik Üniversitesi Yayınları, KTÜ Matbaası, Trabzon, 219 sy.
- Bat, L., Akbulut, M., Çulha, M., & Sezgin, M. (2000). The Macrobenthic Fauna of Sırakaraağaçlar Stream Flowing into The Black Sea at Akliman, Sinop. Turkish Journal Marine Sciences, 6(1), 71-86. https://dergipark.org.tr/tr/pub/jbme/issue/ 9871/122023
- Bilgin, F.H. (1980). Batı Anadolu`nun Bazı Önemli Tatlı Sularından Toplanan Mollusca Türlerinin Sistematiği ve Dağılışı. Diyarbakır Universitesi Tıp Fakultesi Dergisi, 8 (2), 1-64.
- Bobat A., & Ertem B. (2004). Türkiye Tatlısularında Bulunan Dreissenid ve Corbiculid Türleri Arasındaki Farklar ve Onların Yayılış Alanları. Türk Sucul Yaşam Dergisi, 2 (2), 1-17.
- Boettger, C.R. (1957). Über eine Ausbeute von Höhlenmollusken und Einigen Anderen Weichtieren aus der Türkei. Archiv für Molluskenkunde der Senckenbergischen Naturforschenden Gesellschaft 86 (1/3), 67-83.
- Bolat, H. A. (2012). Doğu Karadeniz Bölgesi'ndeki Bazı Akarsuların Taban Malzemeleri Arasında Bulunan Faunanın Belirlenmesi Üzerine Bir Çalışma (Tez no:321388). [Yüksek Lisans Tezi, Hacettepe Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Biyoloji Ana Bilim Dalı]. Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi.
- Boss, J.K. (1974). Oblovomism in the Mollusca. Transactions of the American Microscopical Society. 93(4), 460-481.
- Cantrell, M.A. (1981). Bilharzia Snails and Water Level Fluctuations in a Tropical Swamp. Oikos 36, 226-232.
- Croockewit, H.W.E. (1953). Malakologische Resultate einer Reise nach der Asiatischen Türkei. 1. Einführung. Basteria. 17, 17-18.
- Demirsoy, A. (1999). Genel ve Türkiye Zoocoğrafyası “ Hayvan Coğrafyası” , Meteksan A.Ş, Ankara, 630 sy.
- De Mendoza, G., Rafael, A., & Jordi, C. (2023). Factors Influencing the Distribution of Freshwater Mollusks in the Lakes of the Pyrenees: Implications in a Shifting Climate Scenario. Diversity, 15(4), 500.
https://www.mdpi.com/1424-2818/15/4/500
- Duran, M. (2006). Monitoring Water Quality Using Benthic Macroinvertebrates and Physicochemical Parameters of Behzat Stream in Turkey. Polish Journal of Environmental Studies. 15(5), 709-717.
http://www.pjoes.com/Monitoring-Water-Quality-Using-Benthic-Macroinvertebrates-and-
Physicochemical-Parameters,87923,0,2.html
- Duran, M., & Suiçmez, M. (2007). Utilization of Both Benthic Macroinvertebrates and Physicochemical Parameters for Evaluating Water Quality of the Stream Cekerek (Tokat, Turkey). Journal of Environmental Biology. 28 (2), 231-236. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/17915756/
- Gaygusuz, Ö., Gürsoy Gaygusuz, Ç., Tarkan, S., Acıpınar, H., & Türer, Z. (2007). Preference of Zebra Mussel, Dreissena Polymorpha in The Diet And Effect On Growth Of Gobiids: A Comparative Study Between Two Different Ecosystems. Ekoloji, 17(65), 1 - 6. DOI:10.5053/ekoloji.2007.651
- Geldiay R., & Bilgin F.H. (1973). Tatlı Sularda Yaşayan Bir Bivalvia Türü Dreissena polymorpha (Pallas) Hakkında. Ege Üniversitesi, Fen Fakültesi, İlmi Raporlar Serisi, 158 sy.
- Girgin, S. (2010). Evaluation of the Benthic Macroinvertebrate Distribution in a Stream Environment During Summer Using Biotic Index. International Journal of Environmental Science & Technology 7(1), 11-16. https://link.springer.com/ article/ 10.1007/BF03326112
- Glöer P. & Meier-Brook C. (1998). Süsswasser mollusken. Wilhelmstr, Tübingen. 136 sy.
- Glöer, P. (2002). Die Süβwassergastropoden Nord und Mitteleuropas, Bestimmungsschlüssel, Lebensweise, Vebreitung. Die Tierwelt Deutschlands. ConchBooks, Hackenheim.
- Gözler, A. M., & Baytaşoğlu, H. (2020). Mollusca Fauna of the Çoruh River and its Tributaries. Journal of Anatolian Environmental and Animal Sciences, 5(2), 185-190. https://dergipark.org.tr/en/ pub/jaes/issue/54936/678664
- Gültekin, F., Dilek, R., Ersoy, A.F., & Ersoy, H. (2005). Aşağı Değirmendere (Trabzon) Havzasındaki Suların Kalitesi. Jeoloji Mühendisliği Dergisi, 29(1), 21-34. https://dergipark.org.tr/tr/pub/jmd/ issue/52388/686313
- Gürlek, M.E., Şahin Koşal, S., Dokumcu, N., Yıldırım, M.Z. (2019). Checklist of the Freshwater Mollusca of Turkey (Mollusca: Gastropoda, Bivalvia), Fresenius Environmental Bulletin, 28 (4A), 2992-3013.
- Hocaoğlu, Ş. (1996). Türkiye Fiziki Coğrafyası. 18 Mart Üniversitesi, Çanakkale.
- Kazancı, N., Türkmen, G., Ertunç, Ö., Gültutan, Y., Ekingen, P.,& Öz, B. (2008). A Research on Water Quality of Kelkit Stream Using Benthic Macroinvertebrates and Physicochemical Variables. Review of Hydrobiology, 1 (2), 145-160. http://www.reviewofhydrobiology.org/page/journal.asp?v=1&i=2
- Kinzelbach, R. (1986). Additional Records of the River Limpet, Ancylus fluviatilis, from the Middle East. Zoology in the Middle East 1, 129-132.
- McMahon, R.F. (1983). Physiological Ecology of Freshwater Pulmonates. In: Ecology Volume 6, The Mollusca. Russell-Hunter, W.D. (ed). Academic Press, New York, 359-430.
- Mousson, A. (1876). Coquilles Recueillies par M. le Dr. Sievers Dans Les Contreés Transcaucasiques. Notice II. Journal de Conchyliologie, 16(1), 24-51.
- Ng, T.H., Tan, S.K., & Yeo, D. C.J. (2015). Clarifying the Identity of the Long-Established, Globally-Invasive Physa acuta Draparnaud, 1805 (Gastropoda: Physidae) in Singapore. BioInvasions Records, 4, 189–194,
- Öktener, A. (2004). A Preliminary Research on Mollusca Species of Some Freshwaters of Sinop and Bafra. Gazi Üniversitesi Fen Bilimleri Dergisi, 17 (2), 21-30. https://dergipark.org.tr/en/pub/gujs/ issue/7410/97031
- Özbek, M., Ustaoğlu, M.R., Balık, S., & Sarı, H.M. (2004). Batı Karadeniz Bölgesindeki bazı göllerin mollusca faunası (Sözlü bildiri). l. Ulusal Malakoloji Kongresi, İzmir,Türkiye.1-3 Eylül, 2004, ss.163.
- Öztürk, E., & Dengiz, O. (2020). Assessment And Selection of Suitable Microbasins For Organic Agriculture Under Subhumid Ecosystem Conditions: A Case Study From Trabzon Province, Turkey. Arabian Journal Geosciences, 13, 1222. https://link.springer.com/article/10.1007/s12517-020-06200-1
- Retowski, O. (1889). Liste der von mir auf meiner Reise von Konstantinopel nach Batum Gesammelten Binnenmollusken. Bericht über die Senckenbergische Naturforschende Gesellschaft in Frankfurt am Main, 1888 (89), 225-265.
- Schütt, H. & Şeşen, R. (1993). Pseudamnicola species and other freshwater gastropods (Mollusca, Gastropoda) from East Anatolia (Turkey), the Ukraine and the Lebanon. Basteria, 57, 161-171.
- Strong, E.E., Gargominy, O., Ponder, W.F. & Bouchet, P. (2008). Global Diversity of Gastropods (Gastropoda; Mollusca) in Freshwater. Hydrobiologia 595, 149–166. https://link. springer.com/article/10.1007/s10750-007-9012-6
- Şeşen, R. (1997). Laboratuvar Şartlarında Physa acuta (Pulmonata: Gastropoda)'ın Yaşam Döngüsü. Türkiye Parazitoloji Dergisi 21(1), 59-62.
- Şeşen, R. & Yıldırım, M.Z. (1993). Parazitolojik Önemi Olan Türkiye Tatlısu Salyangozları Üzerine Bir Çalışma, Türkiye Parazitoloji Dergisi, 17 (3-4),137-147.
- Taylor, P.D & Lewis, D.N. (2005). Fossil invertebrates. Harvard University Press, 208 sy.
- Ustaoğlu, M.R. (2009). Limnological Investigation of the Lakes in the Eastern Black Sea Mountains. TUBİTAK Projesi No:104 Y 183.
- Van Bruggen, A.C., Wells, S.M., & Kemperman, T.C.M. (1995). Biodiversity and conservation of the Mollusca. Backhuys, Oegstgeest-Leiden, Netherlands.
- Welter-Schultes, F.W. (2012). European non-marine molluscs, a guide for species identification. A1-A3, 1-679, Q1-Q78. Göttingen (Planet Poster Editions).
- Vinarski, M.V., Glöer, P., & Palatov, D.M. (2013). Gyraulus elenae sp. A new Planorbid snail from Eastern Turkey (Mollusca: Gastropoda: Planorbidae), Zootaxa 3664 (1), 095–098.
https://www.biotaxa.org/Zootaxa/article/view/zootaxa.3664.1.9
- Yardım, Ö., Şendoğan, E., Bat, L., Sezgin, M., & Çulha, M. (2008). Sarıkum Gölü (Sinop) Makrobentik Mollusca ve Crustacea Faunası. Ege Üniversitesi Su Ürünleri Dergisi, 25(4), 301–309. http://www.egejfas.org/tr/pub/issue/5009/67779
- Yıldırım, M.Z., Gümüş, B.A., Kebapçı, Ü. & Koca Bahadır, S. (2006). The Basommatophoran Pulmonate Species (Mollusca: Gastropoda) of Turkey. Turkish Journal of Zoology, 30(4), 445–458. https://journals.tubitak.gov.tr/zoology/30/iss4/14/
- Yıldırım, M.Z., Koca, S.B. & Kebapçı, Ü. (2006). Supplement to the Prosobranchia (Mollusca: Gastropoda). Fauna of Fresh and Brackish Waters of Turkey. Turkish Journal of Zoology, 30, 197-204. https://journals.tubitak.gov.tr/zoology/vol30/iss2/12
- Zengin, M., Kurtoğlu, O., Şengül, H. & Çakmak, E. (2017). Doğu Karadeniz’de İşletmeye Açılan Bazı Nehir Tipi Hidroelektrik Santrallerinin Sucul Ekosistem ve Karadeniz Alabalığı (Salmo labrax) Populasyonları Üzerine Etkileri. Turkish Journal Aquatic. Sciences, 32(4), 189-207. https://dergipark. org.tr/tr/download/article-file/355571