Araştırma Makalesi
Yerel Ekmeklik Buğday Popülasyonlarından Seçilen Saf Hatların Diyarbakır Ekolojik Şartlarında Özellikler Arası ilişkilerin Belirlenmesi
Öz
Yerel kaynaklar, daralan genetik tabanı zenginleştirmek için çok önemli kaynaklar olup ıslah çalışmaları kapsamında hastalıklara dayanıklı, stres şartlarına tolerant ve kaliteli çeşitleri geliştirmede ebeveyn olarak kullanılmaktadır. Bu nedenle, farklı illerden (Diyarbakır, Adıyaman ve Elazığ) toplanan yerel ekmeklik buğday populasyonlarından elde edilen 40 adet hat kullanılarak 2013-2014 yetiştirme sezonunda Diyarbakır’da yağışa dayalı şartlarda tesadüf blokları eksik blok deneme desenine göre yürütülmüş ve tanımlanmaya çalışılmıştır. Araştırmada; tane verimi, bazı morfolojik, fizolojik ve kalite özellikleri arasında önemli ilişkiler ve genotipler arasında önemli farklılıklar tespit edilmiştir.. Sonuç olarak; Elazığ populasyonlarından elde edilen hatlar tüm özellikler, Diyarbakır’ dan elde edilen hatlar yaprak alan indeksi(YAİ) ve bitki örtüsü serinliği(BÖS), Adıyaman’dan elde edilenler ise normalize edilmiş vejetasyon indeksi (NDVI) ve bayrak yaprak klorofil oranı(SPAD) ile yaş gluten(YG) ve protein oranı (PO) bakımından yüksek performans sergilemişlerdir. Ayrıca, kümeleme analizinde hatların geniş varyasyon gösterdiği, özellikle kalite ve fizyoloji çalışmalarında kullanılabilecek çok sayıda yerel hat tespit edilmiş ve ebeveyn olarak ıslah programına alınmıştır.
Anahtar Kelimeler
Destekleyen Kurum
GAP Uluslararası Tarımsal Araştırma ve Eğitim Merkezi Müdürlüğünün alt yapısından faydalanmıştır.
Proje Numarası
Bu araştırma bireysel olarak yürütülmüştür.
Teşekkür
Bu araştırmanın yürütülmesinde desteklerini esirgemeyen GAP Uluslararası Tarımsal Araştırma ve Eğitim Merkezi yöneticileri ile buğday ıslah birimi elemanlarına teşekkürlerimi sunarım.
Kaynakça
- Akçura M 2011. The relationships of some traits in Turkish winter bread wheat landraces. Turkish Journal of Agriculture and Forestry, 35(2): 115-125.
- Aktaş H 2016. Drought tolerance ındıces of selected landraces and bread wheat (Triticum aestıvum L.) genotypes derıved from synthetıc wheat. Applied Ecology and Environmental Research, 14(4): 177- 189.
- Arısoy H 2011. Türkiye’nin Avrupa Birliği Buğday Ortak Piyasa Düzenine Uyumunun İç Anadolu Bölgesi Üreticilerine Olası Yansımaları, TEAE Yayınları, Yayın No:184.
- Ataman M 2018. Milli Tarım, Yerli Buğday, Anadolu Ekmeği Dünya Sofralarında. Türkiye Yerel Buğdaylar Sempozyumu, Sayfa 43 20-22 Aralık 2018, Bolu
- Aydoğan ÇE, Yağdı K 2011.Türkiye’de Yetiştirilen Bazı Makarnalık Buğday Çeşitlerinde Genetik Farklılıkların Belirlenmesi, Uludağ Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 25(2): 7-18.
- Bilgin O, Korkut KZ 2005. Bazı Ekmeklik Buğday (Triticum aestivum L.) Çeşit ve Hatlarının Genetik Uzaklıklarının Belirlenmesi. Tekirdağ Ziraat Fakültesi Dergisi, 2(3): 245-252.
- Çakmak M 2010. Ekmeklik Buğday (T.aestivum L.) Genotiplerinde Başaklanma Sonrası Bazı Fenolojik, Fizyolojik Özellikler İle Verim, Kalite Unsurları Arasındaki İlişkilerin Belirlenmesi, S. Ü. Fen Bilimleri Ens. Tarla Bitkileri Anabilimdalı, Yüksek Lisans Tezi, 98.
- Çığ F, Karaman M. 2019. Güneydoğu Anadolu Orijinli Yerel Makarnalık Buğday (Triticum durum Desf.) Genotiplerinin Bazı Tarımsal Karakterler Bakımından Değerlendirilmesi. Türkiye Tarımsal Araştırmalar Dergisi, 6(1): 10-19.
- Hocaoğlu O, Akçura M 2014. Evaluating yield and yield components of pure lines selected from bread wheat landraces comparatively along with registered wheat cultivars in Canakkale ecological conditions. Türk Tarım ve Doğa Bilimleri Dergisi, 1(2): 1528-1539.
- Huang XQA, Börner MS, Röder Ganal MW 2002. Assessing Genetic Diversity of Wheat Germplasm Using Microsatellite Markers. Theor. Appl. Genet., 105(5): 699–707.
- Kara B, Akman Z 2007.Yerel Buğday Ekotiplerinde Özellikler Arası İliskiler ve Path Analizi. S. Demirel Ünv, Fen Bil. Ens. Der., 11(3): 219-224.
- Karagöz A, Zencirci N 2005. Variation in Wheat (Triticum spp.) Landraces from Different Altitudes of Three Regions of Turkey. Genetic Resources and Crop Evolution, 52(6): 775-785.
- Karaman M, Akıncı C, Yıldırım M 2014. Bazı Ekmeklik Buğday Çeşitlerinde Fizyolojik Parametreler ile Tane Verimi Arasındaki İlişkinin Araştırılması. Trakya University Journal of Natural Sciences, 15(1): 41-46
- Khodadadi M, Fotokian MH, Miransari M 2011. Genetic Diversity of Wheat (Triticum aestivum L.) Genotypes Based on Cluster and Principal Component Anal. for Bred. Strat. AJCS 5(1):17-24.
- Kılıç H, Akçura M, Uçar R, Aktaş H, Kökten K, Tekdal S 2016. Yerel ekmeklik Buğday Popülasyonundan Seçilmiş Saf Hatlarda Bazı Özellikler arası İlişkilerin Belirlenmesi. Tr. Doğa ve Fen Derg., 5: 12-16.
- Kılıç H, Tekdal S, Kendal E, Aktaş H 2012. Augmented Deneme Desenine Dayalı İleri Kademe Makarnalık Buğday (Triticum turgidum ssp durum) Hatlarının Biplot Analiz Yöntemi ile Değerlendirilmesi. KSU Doğa Bilimleri Dergisi, 15(4):18-25.
- Koutis K, Mavromatis A G, Baxevanos D, Koutsika-Sotiriou M 2012. Multienvironmental evaluation of wheat landraces by GGE biplot analysis for organic breeding. Agricultural Sciences, 3 (1): 66-74.
- Nevo E 2001. Genetic Resources of Wild Emmer, Triticum dicoccoides, for Wheat Improvement in the Third Millennium. Israel J. Plant Sci., 49(sup1): 77-92.
- Özberk İ 2018. Mezopotamya’nın Yerel Buğdayları. Türkiye Yerel Buğdaylar Sempozyumu, Sayfa:40, 20-22 Aralık 2018, Bolu.
- Plucknett DL, Smith NJH, Williams JT, Anishetty NM 1983. Crop Germplasm Conservation and Developing Countries. Crop Science., 220(4593): 163-169.
- Şahin M, Akçacık A, Aydogan S 2011. Bazı Ekmeklik Buğday Populasyonlarının Tane Verimi ile Kalite Özellikleri Arasındaki İlişkiler ve Stabilite Yetenekleri. Anadolu, Ege Tarımsal Araştırma Ens. Derg., 21 (2): 39-48.
- Srivastava JP, Damania AB 1989. Use of Collections in Cereal Improvement in semi-arid Areas. The Use of Plant Genetic Resources,88.
- Tekdal S, Kendal E, Ayana B 2014. İleri Kademe Makarnalık Buğday Hatlarının Verim ve Bazı Kalite Özelliklerinin Biplot Analiz Yöntemi ile Değerlendirilmesi. Türk Tarım ve Doğa Bil. Dergisi 1(3): 322-330.
- Uçar R 2016 Bingöl İlinden Toplanmiş Yerel Kişlik Ekmeklik Buğday (Triticum aestivum L.) Populasyonlarindan Seçilen Saf Hatlarin Kalite Özellikleri ve Bazi Mikro Element İçerikleri Bakimindan Değerlendirilmesi. Bingöl Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Tarla Bitkileri Ana Bilim Dalı Yüksek Lisans Tezi. 72 S.
- Yan W, Tinker NA 2006. Biplot Analysis of Multi-environment Trial Data; Principles and Applications, Canadian Journal of Plant Sci., 86(3):623-645.
- Yıldırım M, Akıncı C, Koç M, Barutçular C 2011. Bitki Örtüsü Serinliği ve Klorofil Miktarının Makarnalık Buğday Islahında Kullanım Olanakları. Anadolu J. Agric. Sci., 24(3):158-166
- Zencirci N 2008. Effect of Upper Plant Parts on Yield and Quality in Turkish Durum Wheat Landraces from Different Regions, Altit., and Prov., Turk J Agric For., 32(1): 29-39.
Determination of the Relationships Between the Characteristics of the Pure Lines Selected from Local Bread Wheat Populations in Diyarbakır Ecological Conditions
Öz
Local resources are very important to improve genetic base of shrinking resources used as parents to develope high quality, disease resistant, stress tolerant varieties in breeding program. Therefore, this study was conducted as a randomized missing blocks in 2013-2014 growing seasons in rainfall conditions in Diyarbakir. Overall, 40 bread wheat population were collected from different provinces (Diyarbakir, Adiyaman and Elazig) for the study. In the study; differences and important relationship were determined between grain yield, some morphological physiologically and quality characteristics and populations.. In conclusion; the pue line collected from population of Elazig demonstrated high performance in terms of all the traits, pure lines collected from Diyarbakir in terms of leaf area index (LAI) and pure lines collected from Adiyaman in terms of coolness of vegetation (CV) and normalized index of vegetation (NDVI) and flag leaf chlorophyll ratio (SPAD) with wet gluten (WG) and protein ratio (PR). In addition, clustering analysis showed wide variations, and a number of populations were identified as parental for the genotypes that could be used in breeding programs.
Anahtar Kelimeler
Proje Numarası
Bu araştırma bireysel olarak yürütülmüştür.
Kaynakça
- Akçura M 2011. The relationships of some traits in Turkish winter bread wheat landraces. Turkish Journal of Agriculture and Forestry, 35(2): 115-125.
- Aktaş H 2016. Drought tolerance ındıces of selected landraces and bread wheat (Triticum aestıvum L.) genotypes derıved from synthetıc wheat. Applied Ecology and Environmental Research, 14(4): 177- 189.
- Arısoy H 2011. Türkiye’nin Avrupa Birliği Buğday Ortak Piyasa Düzenine Uyumunun İç Anadolu Bölgesi Üreticilerine Olası Yansımaları, TEAE Yayınları, Yayın No:184.
- Ataman M 2018. Milli Tarım, Yerli Buğday, Anadolu Ekmeği Dünya Sofralarında. Türkiye Yerel Buğdaylar Sempozyumu, Sayfa 43 20-22 Aralık 2018, Bolu
- Aydoğan ÇE, Yağdı K 2011.Türkiye’de Yetiştirilen Bazı Makarnalık Buğday Çeşitlerinde Genetik Farklılıkların Belirlenmesi, Uludağ Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 25(2): 7-18.
- Bilgin O, Korkut KZ 2005. Bazı Ekmeklik Buğday (Triticum aestivum L.) Çeşit ve Hatlarının Genetik Uzaklıklarının Belirlenmesi. Tekirdağ Ziraat Fakültesi Dergisi, 2(3): 245-252.
- Çakmak M 2010. Ekmeklik Buğday (T.aestivum L.) Genotiplerinde Başaklanma Sonrası Bazı Fenolojik, Fizyolojik Özellikler İle Verim, Kalite Unsurları Arasındaki İlişkilerin Belirlenmesi, S. Ü. Fen Bilimleri Ens. Tarla Bitkileri Anabilimdalı, Yüksek Lisans Tezi, 98.
- Çığ F, Karaman M. 2019. Güneydoğu Anadolu Orijinli Yerel Makarnalık Buğday (Triticum durum Desf.) Genotiplerinin Bazı Tarımsal Karakterler Bakımından Değerlendirilmesi. Türkiye Tarımsal Araştırmalar Dergisi, 6(1): 10-19.
- Hocaoğlu O, Akçura M 2014. Evaluating yield and yield components of pure lines selected from bread wheat landraces comparatively along with registered wheat cultivars in Canakkale ecological conditions. Türk Tarım ve Doğa Bilimleri Dergisi, 1(2): 1528-1539.
- Huang XQA, Börner MS, Röder Ganal MW 2002. Assessing Genetic Diversity of Wheat Germplasm Using Microsatellite Markers. Theor. Appl. Genet., 105(5): 699–707.
- Kara B, Akman Z 2007.Yerel Buğday Ekotiplerinde Özellikler Arası İliskiler ve Path Analizi. S. Demirel Ünv, Fen Bil. Ens. Der., 11(3): 219-224.
- Karagöz A, Zencirci N 2005. Variation in Wheat (Triticum spp.) Landraces from Different Altitudes of Three Regions of Turkey. Genetic Resources and Crop Evolution, 52(6): 775-785.
- Karaman M, Akıncı C, Yıldırım M 2014. Bazı Ekmeklik Buğday Çeşitlerinde Fizyolojik Parametreler ile Tane Verimi Arasındaki İlişkinin Araştırılması. Trakya University Journal of Natural Sciences, 15(1): 41-46
- Khodadadi M, Fotokian MH, Miransari M 2011. Genetic Diversity of Wheat (Triticum aestivum L.) Genotypes Based on Cluster and Principal Component Anal. for Bred. Strat. AJCS 5(1):17-24.
- Kılıç H, Akçura M, Uçar R, Aktaş H, Kökten K, Tekdal S 2016. Yerel ekmeklik Buğday Popülasyonundan Seçilmiş Saf Hatlarda Bazı Özellikler arası İlişkilerin Belirlenmesi. Tr. Doğa ve Fen Derg., 5: 12-16.
- Kılıç H, Tekdal S, Kendal E, Aktaş H 2012. Augmented Deneme Desenine Dayalı İleri Kademe Makarnalık Buğday (Triticum turgidum ssp durum) Hatlarının Biplot Analiz Yöntemi ile Değerlendirilmesi. KSU Doğa Bilimleri Dergisi, 15(4):18-25.
- Koutis K, Mavromatis A G, Baxevanos D, Koutsika-Sotiriou M 2012. Multienvironmental evaluation of wheat landraces by GGE biplot analysis for organic breeding. Agricultural Sciences, 3 (1): 66-74.
- Nevo E 2001. Genetic Resources of Wild Emmer, Triticum dicoccoides, for Wheat Improvement in the Third Millennium. Israel J. Plant Sci., 49(sup1): 77-92.
- Özberk İ 2018. Mezopotamya’nın Yerel Buğdayları. Türkiye Yerel Buğdaylar Sempozyumu, Sayfa:40, 20-22 Aralık 2018, Bolu.
- Plucknett DL, Smith NJH, Williams JT, Anishetty NM 1983. Crop Germplasm Conservation and Developing Countries. Crop Science., 220(4593): 163-169.
- Şahin M, Akçacık A, Aydogan S 2011. Bazı Ekmeklik Buğday Populasyonlarının Tane Verimi ile Kalite Özellikleri Arasındaki İlişkiler ve Stabilite Yetenekleri. Anadolu, Ege Tarımsal Araştırma Ens. Derg., 21 (2): 39-48.
- Srivastava JP, Damania AB 1989. Use of Collections in Cereal Improvement in semi-arid Areas. The Use of Plant Genetic Resources,88.
- Tekdal S, Kendal E, Ayana B 2014. İleri Kademe Makarnalık Buğday Hatlarının Verim ve Bazı Kalite Özelliklerinin Biplot Analiz Yöntemi ile Değerlendirilmesi. Türk Tarım ve Doğa Bil. Dergisi 1(3): 322-330.
- Uçar R 2016 Bingöl İlinden Toplanmiş Yerel Kişlik Ekmeklik Buğday (Triticum aestivum L.) Populasyonlarindan Seçilen Saf Hatlarin Kalite Özellikleri ve Bazi Mikro Element İçerikleri Bakimindan Değerlendirilmesi. Bingöl Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Tarla Bitkileri Ana Bilim Dalı Yüksek Lisans Tezi. 72 S.
- Yan W, Tinker NA 2006. Biplot Analysis of Multi-environment Trial Data; Principles and Applications, Canadian Journal of Plant Sci., 86(3):623-645.
- Yıldırım M, Akıncı C, Koç M, Barutçular C 2011. Bitki Örtüsü Serinliği ve Klorofil Miktarının Makarnalık Buğday Islahında Kullanım Olanakları. Anadolu J. Agric. Sci., 24(3):158-166
- Zencirci N 2008. Effect of Upper Plant Parts on Yield and Quality in Turkish Durum Wheat Landraces from Different Regions, Altit., and Prov., Turk J Agric For., 32(1): 29-39.
Toplam 27 adet kaynakça vardır.
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Türkçe |
|---|---|
| Konular | Ziraat, Veterinerlik ve Gıda Bilimleri |
| Bölüm | ARAŞTIRMA MAKALESİ (Research Article) |
| Yazarlar | |
| Proje Numarası | Bu araştırma bireysel olarak yürütülmüştür. |
| Yayımlanma Tarihi | 31 Ağustos 2020 |
| Gönderilme Tarihi | 17 Mart 2020 |
| Kabul Tarihi | 14 Mayıs 2020 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2020 |
2022-JIF = 0.500
2022-JCI = 0.170
Uluslararası Hakemli Dergi (International
Peer Reviewed Journal)
Dergimiz, herhangi bir başvuru veya yayımlama ücreti almamaktadır. (Free submission and publication)
Yılda 6 sayı yayınlanır. (Published 6 times a year)
Bu web sitesi Creative Commons Atıf 4.0 Uluslararası Lisansı ile lisanslanmıştır.
Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi Tarım ve Doğa Dergisi