Welfare Perception of Veterinarians in Aydin Province Regarding the Transportation of Cattle and Small Ruminants
Öz
Animal transportation in Turkey is considerably high and one of the important factors negatively affecting animal welfare. This study was carried out to examine animal welfare in animal transportation and to evaluate the issue considering legal regulations regarding transportation through a survey conducted with 139 veterinarians in Aydın province in 2020. 81.3% of the participants reported that the transports were partially or completely traumatic periods for the animals. It was determined that important sources of stress in transportation are space allocated per animal in a vehicle (%96.4), transportation distance and duration (%89.9), characteristics of transportation vehicles (%88.5), loading-unloading of animals onto transportation vehicles (%72.7), and road-climate conditions (%59). Ensuring the welfare of animals during transport was found to be important in terms of their adaptation to the destination (96.4%) as well as their performance (79.2%). It has been observed that with the introduction of legal regulations on animal welfare, breeders have begun to be more sensitive about animal welfare (%64.1), partially secured welfare (69.1%), and reduced the negative effects felt after transportation (71.9%). It was also found that the equipment of the vehicles used in transportation was generally sufficient (54.7%), but that those who found them inadequate showed a considerable level (45.3%), that transportation was generally carried out by road (94%) and took less than 4 hours (59%). However, due to additional legislation, it has become necessary to pay more attention to the welfare situation, especially in transports exceeding 8 hours. For all these reasons, it has become clear that animal transports can only be carried out in accordance with welfare standards if all relevant parties are trained on this issue and the practices are adequately monitored and inspected by the authorities.
Anahtar Kelimeler
Animal welfare Animal transportation Transportation conditions
Kaynakça
- Altınçekiç, Ö.Ş., Koyuncu, M. (2010) Nakil koşullarının hayvan refahı üzerine etkileri. Hayvansal Üretim 51(1), 48-56.
- Anonim (2011a) Yurt içinde canlı hayvan ve hayvansal ürünlerin nakilleri hakkında yönetmelik. Resmî Gazete, 17 Aralık 2011, Sayı 28145. https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2011/12/20111217-13.htm (Alınma Tarihi: Şubat 2024).
- Anonim (2011b) Hayvanların Nakilleri Sırasında Refahı ve Korunması Yönetmeliği. Resmî Gazete, 24 Aralık 2011, Sayı 28152. https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2011/12/20111224-2.htm (Alınma Tarihi: Şubat 2024).
- Anonim (2013) Yurt içinde canlı hayvan ve hayvansal ürünlerin nakilleri hakkında yönetmelikte değişiklik yapılmasına dair yönetmelik. Resmî Gazete, 14 Mayıs 2013, Sayı 28647. https://www.resmigazete.gov.tr/ eskiler/2013/05/20130514-16.htm (Alınma Tarihi: Şubat 2024).
- Anonim (2014) Hayvanların Nakilleri Sırasında Refahı ve Korunması Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasınına Dair Yönetmelik. Resmî Gazete, 5 Şubat 2014, Sayı 28904. https://www.resmigazete.gov.tr/ eskiler/2014/02/20140205-3.htm (Alınma Tarihi: Şubat 2024).
- Anonim (2015a) Hayvanların Nakilleri Sırasında Refahı ve Korunması Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasınına Dair Yönetmelik. Resmî Gazete, 29 Aralık 2015, Sayı 29577. https://www.resmigazete.gov.tr/ eskiler/2015/12/20151229-4.htm (Alınma Tarihi: Şubat 2024).
- Anonim (2015b) Hayvan Nakillerinde Kontrol ve Dinlendirme İstasyonu Yönetmeliği. Resmî Gazete, 30 Mayıs 2015, Sayı: 29371. https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2015/05/20150530-13.htm (Alınma Tarihi: Şubat 2024).
- Anonim (2015c) Hayvan Nakillerinde Kontrol ve Dinlendirme İstasyonu Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasınına Dair Yönetmelik. Resmî Gazete, 29 Aralık 2015, Sayı: 29577. https://www.resmigazete.gov.tr/ eskiler/2015/12/20151229-3.htm (Alınma Tarihi: Şubat 2024).
- Anonim (2016a) Hayvanların Nakilleri Sırasında Refahı ve Korunması Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasınına Dair Yönetmelik. Resmî Gazete, 24 Aralık 2016, Sayı 29928. https://www.resmigazete.gov.tr/ eskiler/2016/12/20161224-7.htm (Alınma Tarihi: Şubat 2024).
- Anonim (2016b) Hayvan Nakillerinde Kontrol ve Dinlendirme İstasyonu Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasınına Dair Yönetmelik. Resmî Gazete, 24 Aralık 2016, Sayı: 29928. https://www.resmigazete.gov.tr/ eskiler/2016/12/20161224-6.htm (Alınma Tarihi: Şubat 2024).
- Anonim (2017a) Hayvanların Nakilleri Sırasında Refahı ve Korunması Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasınına Dair Yönetmelik. Resmî Gazete, 24 Aralık 2017, Sayı 30280. https://www.resmigazete.gov.tr/ eskiler/2017/12/20171224-12.htm (Alınma Tarihi: Şubat 2024).
- Anonim (2017b) Hayvan Nakillerinde Kontrol ve Dinlendirme İstasyonu Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasınına Dair Yönetmelik. Resmî Gazete, 24 Aralık 2017, Sayı: 30280. https://www.resmigazete.gov.tr/ eskiler/2017/12/20171224-11.htm (Alınma Tarihi: Şubat 2024).
- Anonim (2018) Yurt içinde canlı hayvan ve hayvansal ürünlerin nakilleri hakkında yönetmelikte değişiklik yapılmasına dair yönetmelik. Resmî Gazete, 23 Şubat 2018, Sayı 30341. https://www.resmigazete.gov.tr/ eskiler/2018/02/20180223-5.htm (Alınma Tarihi: Şubat 2024).
- Anonim (2019) Hayvanların Nakilleri Sırasında Refahı ve Korunması Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasınına Dair Yönetmelik. Resmî Gazete, 31 Aralık 2019, Sayı 30995. https://www.resmigazete.gov.tr/ eskiler/2019/12/20191231-12.htm (Alınma Tarihi: Şubat 2024).
- Anonim (2020a) Yurt içinde canlı hayvan ve hayvansal ürünlerin nakilleri hakkında yönetmelikte değişiklik yapılmasına dair yönetmelik. Resmî Gazete, 18 Şubat 2020, Sayı 31043. https://www.resmigazete.gov.tr/ eskiler/2020/02/20200218-13.htm (Alınma Tarihi: Şubat 2024).
- Anonim (2020b) Yurt içinde canlı hayvan ve hayvansal ürünlerin nakilleri hakkında yönetmelikte değişiklik yapılmasına dair yönetmelik. Resmî Gazete, 28 Kasım 2020, Sayı 31318. https://www.resmigazete.gov.tr/ eskiler/2020/11/20201128-7.htm (Alınma Tarihi: Şubat 2024).
- Anonim (2021a) Hayvanların Nakilleri Sırasında Refahı ve Korunması Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasınına Dair Yönetmelik. Resmî Gazete, 10 Nisan 2021, Sayı 31450. https://www.resmigazete.gov.tr/ eskiler/2021/04/20210410-16.htm (Alınma Tarihi: Şubat 2024).
- Anonim (2021b) Hayvanların Nakilleri Sırasında Refahı ve Korunması Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasınına Dair Yönetmelik. Resmî Gazete, 30 Aralık 2021, Sayı 31705. https://www.resmigazete.gov.tr/ eskiler/2021/12/20211230M2-8.htm (Alınma Tarihi: Şubat 2024).
- Anonim (2022) Yurt içinde canlı hayvan ve hayvansal ürünlerin nakilleri hakkında yönetmelikte değişiklik yapılmasına dair yönetmelik. Resmî Gazete, 24 Mayıs 2022, Sayı 31845. https://www.resmigazete.gov.tr/ eskiler/2020/02/20200218-13.htm (Alınma Tarihi: Şubat 2024).
- Anonim (2023) Hayvanların nakilleri sırasında refahı ve korunması yönetmeliğinde değişiklik yapılmasına dair yönetmelik. Resmî Gazete, 23 Aralık 2023, Sayı: 32408. https://www.resmigazete.gov.tr/ eskiler/2023/12/20231223-10.htm (Alınma Tarihi: Ocak.2024).
- Anonim (2024a) Hayvanların nakilleri sırasında refahı ve korunması yönetmeliğinde değişiklik yapılmasına dair yönetmelik. Resmî Gazete, 3 Eylül 2024, Sayı: 32651. https://www.resmigazete.gov.tr/ eskiler/2024/09/20240903-6.htm (Alınma Tarihi: Eylül.2024).
- Anonim (2024b) Tarım ve Orman Bakanlığı. Gıda ve Kontrol Genel Müdürlüğü Sunumu. Mart 2024, https://www.tarimorman.gov.tr/sgb/belgeler/sagmenuveriler/gkgm.pdf (Alınma Tarihi: Kasım.2024).
- Antalyalı, A.A. (2007) Avrupa Birliği ve Türkiye'de hayvan refahı uygulamaları. TC. Tarım ve Köyişleri Bakanlığı. AB Uzmanlık Tezi. Ankara, 162s.
- Birli, İ, Emek, T., & Akbaş, Y. (2025). Aydın İlindeki Veteriner Hekimlerin Hayvan Refahı Algısı. KSU Tarım ve Doğa Derg 28 (1), 000-000. DOI: 10.18016/ksutarimdoga.vi.1538769.
- Demirel, A.F., Çak, B. (2016) Türkiye ve Avrupa Birliği’nde ilgili mevzuatlar açısından hayvan refahı uygulamalarının gıda güvenliğindeki önemi. Van Veterinary Journal 27(2), 111-116.
- Erzurum, O., Yılmaz, A. (2016) Sığır nakillerinde refah ve davranış ilişkisi. Kocatepe Veterinary Journal 9(4), 357-362. https://doi.org/10.5578/kvj.34238.
- Gökcam, Ö., Yelken, N., Çal, H., Akünal, T., Koşkan, Ö. (2012) Üniversite öğrencilerinin hayvan refahina bakış açısı: Isparta örneği. TMMOB Ziraat Mühendisleri Odası VIII. Öğrenci Kurultayı (1-2 Aralık 2012) Bildirileri, TMMOB Ziraat Mühendisleri Odası Yayınları, Ankara, 48-57.
- Güney, N., Toplu, H.D. (2017) Ruminantlarda nakil işlemlerinin refah ve et kalitesi üzerine etkileri. Animal Health, Production and Hygiene 6(1), 487-492.
- Güngör, Ö.F., Ünal, N. (2020) Çiftlik hayvanlarında karayoluyla nakil koşullarının mortalite ve karkas kalitesine etkisi. Türk Tarım – Gıda Bilim ve Teknoloji Dergisi 8(9), 1902-1909. DOI: https://doi.org/10.24925/turjaf.v8i9.1902-1909.3518.
- İkiz, F., Püskülcü, H., Eren, Ş. (2000). İstatistiğe giriş. Barış Yayınları. Fakülteler Kitabevi. İzmir, Türkiye.
- İzci, C., Çuhadar Erdal, F., Yıldız, M. (2021) Süt sığırlarında topallık: hayvan refahı ve davranışına etkisi üzerine bir değerlendirme. Ege Universitesi Ziraat Fakültesi Dergisi 58(4), 629-639, https://doi.org/10.20289/zfdergi.870888.
- İzmirli, S. (2009) Türkiye’de veteriner hekimler, veteriner hekimliği öğrencileri, hayvan sahipleri ve toplumun hayvan gönenci (refahı) tutumlari üzerine anket çalışması. Selçuk Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Doktora Tezi, Konya, 131s.
- Kara, N.K., Koyuncu, M. (2011) Sığırlarda taşıma sırasında hayvan refahına etki eden faktörler. Kafkas Univ Veteriner Fakültesi Dergisi 17(3), 511-516. https://doi.org/10.9775/kvfd.2010.3703.
- Kılıç, İ., Bozkurt, Z., Tekerli, M., Koçak, S., Çelikeloğlu, K. (2013) Afyonkarahisar ili koyunculuk işletmeleri çalışanlarının hayvan refahını etkileyen faktörlerle ilgili algıları. Lalahan Hayvancılık Araştırma Enstitüsü Dergisi 53(1) 29-38.
- Özgür, A. (2010). Hayvanlarla yaşamı paylaşmak. Veteriner Hekimler Derneği Dergisi 81(2), 9-13. Sağmanlıgil, V., Cengiz, F., Salgırlı, Y., Atasoy, F., Ünal, N., Petek, M. (2015). Hayvan davranışları ve refahı. Anadolu Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi, T.C. Anadolu Üniversitesi yayini no: 2332, Açıköğretim Fakültesi yayini no: 1329, Eskişehir, 225s.
- Sert, H., Uzmay, A. (2017) Dünya’da hayvan refahı uygulamalarının ekonomik ve sürdürülebilirlik açısından değerlendirilmesi. Adnan Menderes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 4(4), 26,3-276.
- Turan, Ö. (2018) Büyükbaş ve kanatlı hayvan yetiştiriciliğinde olası hayvan refahı uygulamalarına yönelik tüketici tercihlerinin belirlenmesi üzerine bir araştırma. Bursa Uludağ Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Tarım Ekonomisi Anabilim Dalı, Doktora Tezi, Bursa, 154s.
- Ünal, N., Teke, B., Özbeyaz, C. (2008) Ankara Ticaret Borsası Kesimhanesi’ne yapılan kasaplık hayvan nakillerinde bazı koşulların hayvan refahı bakımından incelenmesi. Ankara Üniversitesi Veteriner Fakültesi Dergisi 55: 51-56.
- Yıbar, A., Çetin, E. (2013) Hayvan refahının et kalitesi üzerine etkileri. Uludag Universitesi Veteriner Fakültesi Dergisi 32(2), 31-37.
- Yıldız, U., Saatci, M. (2009) An evaluation of the welfare in the large and small animal transportations made from Sarikamis. Kafkas Üniversitesi Veteriner Fakültesi Dergisi 15(3), 363-368. https://doi.org/10.9775/ kvfd.2008.124-A.
Aydın İlindeki Veteriner Hekimlerin Sığır ve Küçükbaş Hayvanların Taşımacılığına Yönelik Refah Algısı
Öz
Türkiye’de hayvan taşımacılığı oldukça yoğun olup hayvan refahını olumsuz etkileyen önemli faktörlerden biridir. Aydın ili kapsamında 139 veteriner hekim ile gerçekleştirilen anket çalışması üzerinden hayvan nakillerinde hayvan refahını incelemek, nakillere yönelik yasal düzenlemeleri de dikkate alarak konuyu değerlendirmek amacıyla 2020 yılında bu çalışma gerçekleştirilmiştir. Katılımcıların %81.3’ü nakillerin kısmen veya tamamen hayvanlar için travmatik bir dönem olduğunu bildirmiştir. Nakillerdeki önemli stres kaynaklarının sırasıyla araçta yeterli alanın olmaması (%96.4), nakil mesafe ve süresi (%89.9), nakil araçlarının özellikleri (%88.5), hayvanların araçlarına yüklenmesi-indirilmesi (%72.7) ile yol-iklim koşulları (%59) olduğu saptanmıştır. Nakilde refahın sağlanması, hayvanların gittikleri yere uyum (%96.4) yanı sıra gösterecekleri performans (%79.2) açısından da önemli bulunmuştur. Hayvan refahı konusunda yasal düzenlemelerin yürürlüğe konmasıyla birlikte yetiştiricilerin bu konuda daha duyarlı oldukları (%64.1), böylece kısmen de olsa refahın güvence altına alındığı (%69.1), nakliye sonrası duyulan olumsuzlukların azaldığı (%71.9) ifade edilmiştir. Ayrıca nakillerde kullanılan vasıtaların donanımlarının genellikle yeterli olduğu (%54.7) ama yetersiz bulanların da azımsanmayacak bir düzey gösterdiği (%45.3), taşımaların genellikle (%94) karayolu ile gerçekleştiği ve 4 saatten az sürdüğü (%59) saptanmıştır. Bununla birlikte özellikle 8 saati aşan taşımalarda ek mevzuatlar nedeniyle refah durumuna daha fazla özen gösterilmesi gerekliliği ortaya çıkmıştır. Tüm bu nedenlerle hayvan nakillerinin refah standartlarında gerçekleşmesi ancak ilgili tüm tarafların bu konuda eğitilmeleri ve uygulamaların yetkililerce yeterli denetlenmesi ile mümkün olduğu ortaya çıkmıştır.
Anahtar Kelimeler
Etik Beyan
Makale yazarları aralarında herhangi bir çıkar çatışması olmadığını beyan ederler. Etik dışı bir uygulama yapılmamıştır.
Teşekkür
Aydın ilinin farklı ilçelerinde kamu personeli olarak görev yapan ve anketimize katılan 139 veteriner hekime katkılarından dolayı teşekkür ederiz.
Kaynakça
- Altınçekiç, Ö.Ş., Koyuncu, M. (2010) Nakil koşullarının hayvan refahı üzerine etkileri. Hayvansal Üretim 51(1), 48-56.
- Anonim (2011a) Yurt içinde canlı hayvan ve hayvansal ürünlerin nakilleri hakkında yönetmelik. Resmî Gazete, 17 Aralık 2011, Sayı 28145. https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2011/12/20111217-13.htm (Alınma Tarihi: Şubat 2024).
- Anonim (2011b) Hayvanların Nakilleri Sırasında Refahı ve Korunması Yönetmeliği. Resmî Gazete, 24 Aralık 2011, Sayı 28152. https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2011/12/20111224-2.htm (Alınma Tarihi: Şubat 2024).
- Anonim (2013) Yurt içinde canlı hayvan ve hayvansal ürünlerin nakilleri hakkında yönetmelikte değişiklik yapılmasına dair yönetmelik. Resmî Gazete, 14 Mayıs 2013, Sayı 28647. https://www.resmigazete.gov.tr/ eskiler/2013/05/20130514-16.htm (Alınma Tarihi: Şubat 2024).
- Anonim (2014) Hayvanların Nakilleri Sırasında Refahı ve Korunması Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasınına Dair Yönetmelik. Resmî Gazete, 5 Şubat 2014, Sayı 28904. https://www.resmigazete.gov.tr/ eskiler/2014/02/20140205-3.htm (Alınma Tarihi: Şubat 2024).
- Anonim (2015a) Hayvanların Nakilleri Sırasında Refahı ve Korunması Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasınına Dair Yönetmelik. Resmî Gazete, 29 Aralık 2015, Sayı 29577. https://www.resmigazete.gov.tr/ eskiler/2015/12/20151229-4.htm (Alınma Tarihi: Şubat 2024).
- Anonim (2015b) Hayvan Nakillerinde Kontrol ve Dinlendirme İstasyonu Yönetmeliği. Resmî Gazete, 30 Mayıs 2015, Sayı: 29371. https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2015/05/20150530-13.htm (Alınma Tarihi: Şubat 2024).
- Anonim (2015c) Hayvan Nakillerinde Kontrol ve Dinlendirme İstasyonu Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasınına Dair Yönetmelik. Resmî Gazete, 29 Aralık 2015, Sayı: 29577. https://www.resmigazete.gov.tr/ eskiler/2015/12/20151229-3.htm (Alınma Tarihi: Şubat 2024).
- Anonim (2016a) Hayvanların Nakilleri Sırasında Refahı ve Korunması Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasınına Dair Yönetmelik. Resmî Gazete, 24 Aralık 2016, Sayı 29928. https://www.resmigazete.gov.tr/ eskiler/2016/12/20161224-7.htm (Alınma Tarihi: Şubat 2024).
- Anonim (2016b) Hayvan Nakillerinde Kontrol ve Dinlendirme İstasyonu Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasınına Dair Yönetmelik. Resmî Gazete, 24 Aralık 2016, Sayı: 29928. https://www.resmigazete.gov.tr/ eskiler/2016/12/20161224-6.htm (Alınma Tarihi: Şubat 2024).
- Anonim (2017a) Hayvanların Nakilleri Sırasında Refahı ve Korunması Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasınına Dair Yönetmelik. Resmî Gazete, 24 Aralık 2017, Sayı 30280. https://www.resmigazete.gov.tr/ eskiler/2017/12/20171224-12.htm (Alınma Tarihi: Şubat 2024).
- Anonim (2017b) Hayvan Nakillerinde Kontrol ve Dinlendirme İstasyonu Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasınına Dair Yönetmelik. Resmî Gazete, 24 Aralık 2017, Sayı: 30280. https://www.resmigazete.gov.tr/ eskiler/2017/12/20171224-11.htm (Alınma Tarihi: Şubat 2024).
- Anonim (2018) Yurt içinde canlı hayvan ve hayvansal ürünlerin nakilleri hakkında yönetmelikte değişiklik yapılmasına dair yönetmelik. Resmî Gazete, 23 Şubat 2018, Sayı 30341. https://www.resmigazete.gov.tr/ eskiler/2018/02/20180223-5.htm (Alınma Tarihi: Şubat 2024).
- Anonim (2019) Hayvanların Nakilleri Sırasında Refahı ve Korunması Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasınına Dair Yönetmelik. Resmî Gazete, 31 Aralık 2019, Sayı 30995. https://www.resmigazete.gov.tr/ eskiler/2019/12/20191231-12.htm (Alınma Tarihi: Şubat 2024).
- Anonim (2020a) Yurt içinde canlı hayvan ve hayvansal ürünlerin nakilleri hakkında yönetmelikte değişiklik yapılmasına dair yönetmelik. Resmî Gazete, 18 Şubat 2020, Sayı 31043. https://www.resmigazete.gov.tr/ eskiler/2020/02/20200218-13.htm (Alınma Tarihi: Şubat 2024).
- Anonim (2020b) Yurt içinde canlı hayvan ve hayvansal ürünlerin nakilleri hakkında yönetmelikte değişiklik yapılmasına dair yönetmelik. Resmî Gazete, 28 Kasım 2020, Sayı 31318. https://www.resmigazete.gov.tr/ eskiler/2020/11/20201128-7.htm (Alınma Tarihi: Şubat 2024).
- Anonim (2021a) Hayvanların Nakilleri Sırasında Refahı ve Korunması Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasınına Dair Yönetmelik. Resmî Gazete, 10 Nisan 2021, Sayı 31450. https://www.resmigazete.gov.tr/ eskiler/2021/04/20210410-16.htm (Alınma Tarihi: Şubat 2024).
- Anonim (2021b) Hayvanların Nakilleri Sırasında Refahı ve Korunması Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasınına Dair Yönetmelik. Resmî Gazete, 30 Aralık 2021, Sayı 31705. https://www.resmigazete.gov.tr/ eskiler/2021/12/20211230M2-8.htm (Alınma Tarihi: Şubat 2024).
- Anonim (2022) Yurt içinde canlı hayvan ve hayvansal ürünlerin nakilleri hakkında yönetmelikte değişiklik yapılmasına dair yönetmelik. Resmî Gazete, 24 Mayıs 2022, Sayı 31845. https://www.resmigazete.gov.tr/ eskiler/2020/02/20200218-13.htm (Alınma Tarihi: Şubat 2024).
- Anonim (2023) Hayvanların nakilleri sırasında refahı ve korunması yönetmeliğinde değişiklik yapılmasına dair yönetmelik. Resmî Gazete, 23 Aralık 2023, Sayı: 32408. https://www.resmigazete.gov.tr/ eskiler/2023/12/20231223-10.htm (Alınma Tarihi: Ocak.2024).
- Anonim (2024a) Hayvanların nakilleri sırasında refahı ve korunması yönetmeliğinde değişiklik yapılmasına dair yönetmelik. Resmî Gazete, 3 Eylül 2024, Sayı: 32651. https://www.resmigazete.gov.tr/ eskiler/2024/09/20240903-6.htm (Alınma Tarihi: Eylül.2024).
- Anonim (2024b) Tarım ve Orman Bakanlığı. Gıda ve Kontrol Genel Müdürlüğü Sunumu. Mart 2024, https://www.tarimorman.gov.tr/sgb/belgeler/sagmenuveriler/gkgm.pdf (Alınma Tarihi: Kasım.2024).
- Antalyalı, A.A. (2007) Avrupa Birliği ve Türkiye'de hayvan refahı uygulamaları. TC. Tarım ve Köyişleri Bakanlığı. AB Uzmanlık Tezi. Ankara, 162s.
- Birli, İ, Emek, T., & Akbaş, Y. (2025). Aydın İlindeki Veteriner Hekimlerin Hayvan Refahı Algısı. KSU Tarım ve Doğa Derg 28 (1), 000-000. DOI: 10.18016/ksutarimdoga.vi.1538769.
- Demirel, A.F., Çak, B. (2016) Türkiye ve Avrupa Birliği’nde ilgili mevzuatlar açısından hayvan refahı uygulamalarının gıda güvenliğindeki önemi. Van Veterinary Journal 27(2), 111-116.
- Erzurum, O., Yılmaz, A. (2016) Sığır nakillerinde refah ve davranış ilişkisi. Kocatepe Veterinary Journal 9(4), 357-362. https://doi.org/10.5578/kvj.34238.
- Gökcam, Ö., Yelken, N., Çal, H., Akünal, T., Koşkan, Ö. (2012) Üniversite öğrencilerinin hayvan refahina bakış açısı: Isparta örneği. TMMOB Ziraat Mühendisleri Odası VIII. Öğrenci Kurultayı (1-2 Aralık 2012) Bildirileri, TMMOB Ziraat Mühendisleri Odası Yayınları, Ankara, 48-57.
- Güney, N., Toplu, H.D. (2017) Ruminantlarda nakil işlemlerinin refah ve et kalitesi üzerine etkileri. Animal Health, Production and Hygiene 6(1), 487-492.
- Güngör, Ö.F., Ünal, N. (2020) Çiftlik hayvanlarında karayoluyla nakil koşullarının mortalite ve karkas kalitesine etkisi. Türk Tarım – Gıda Bilim ve Teknoloji Dergisi 8(9), 1902-1909. DOI: https://doi.org/10.24925/turjaf.v8i9.1902-1909.3518.
- İkiz, F., Püskülcü, H., Eren, Ş. (2000). İstatistiğe giriş. Barış Yayınları. Fakülteler Kitabevi. İzmir, Türkiye.
- İzci, C., Çuhadar Erdal, F., Yıldız, M. (2021) Süt sığırlarında topallık: hayvan refahı ve davranışına etkisi üzerine bir değerlendirme. Ege Universitesi Ziraat Fakültesi Dergisi 58(4), 629-639, https://doi.org/10.20289/zfdergi.870888.
- İzmirli, S. (2009) Türkiye’de veteriner hekimler, veteriner hekimliği öğrencileri, hayvan sahipleri ve toplumun hayvan gönenci (refahı) tutumlari üzerine anket çalışması. Selçuk Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Doktora Tezi, Konya, 131s.
- Kara, N.K., Koyuncu, M. (2011) Sığırlarda taşıma sırasında hayvan refahına etki eden faktörler. Kafkas Univ Veteriner Fakültesi Dergisi 17(3), 511-516. https://doi.org/10.9775/kvfd.2010.3703.
- Kılıç, İ., Bozkurt, Z., Tekerli, M., Koçak, S., Çelikeloğlu, K. (2013) Afyonkarahisar ili koyunculuk işletmeleri çalışanlarının hayvan refahını etkileyen faktörlerle ilgili algıları. Lalahan Hayvancılık Araştırma Enstitüsü Dergisi 53(1) 29-38.
- Özgür, A. (2010). Hayvanlarla yaşamı paylaşmak. Veteriner Hekimler Derneği Dergisi 81(2), 9-13. Sağmanlıgil, V., Cengiz, F., Salgırlı, Y., Atasoy, F., Ünal, N., Petek, M. (2015). Hayvan davranışları ve refahı. Anadolu Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi, T.C. Anadolu Üniversitesi yayini no: 2332, Açıköğretim Fakültesi yayini no: 1329, Eskişehir, 225s.
- Sert, H., Uzmay, A. (2017) Dünya’da hayvan refahı uygulamalarının ekonomik ve sürdürülebilirlik açısından değerlendirilmesi. Adnan Menderes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 4(4), 26,3-276.
- Turan, Ö. (2018) Büyükbaş ve kanatlı hayvan yetiştiriciliğinde olası hayvan refahı uygulamalarına yönelik tüketici tercihlerinin belirlenmesi üzerine bir araştırma. Bursa Uludağ Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Tarım Ekonomisi Anabilim Dalı, Doktora Tezi, Bursa, 154s.
- Ünal, N., Teke, B., Özbeyaz, C. (2008) Ankara Ticaret Borsası Kesimhanesi’ne yapılan kasaplık hayvan nakillerinde bazı koşulların hayvan refahı bakımından incelenmesi. Ankara Üniversitesi Veteriner Fakültesi Dergisi 55: 51-56.
- Yıbar, A., Çetin, E. (2013) Hayvan refahının et kalitesi üzerine etkileri. Uludag Universitesi Veteriner Fakültesi Dergisi 32(2), 31-37.
- Yıldız, U., Saatci, M. (2009) An evaluation of the welfare in the large and small animal transportations made from Sarikamis. Kafkas Üniversitesi Veteriner Fakültesi Dergisi 15(3), 363-368. https://doi.org/10.9775/ kvfd.2008.124-A.
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Türkçe |
|---|---|
| Konular | Hayvan Refahı |
| Bölüm | ARAŞTIRMA MAKALESİ (Research Article) |
| Yazarlar | |
| Erken Görünüm Tarihi | 20 Mart 2025 |
| Yayımlanma Tarihi | 27 Mart 2025 |
| Gönderilme Tarihi | 26 Ağustos 2024 |
| Kabul Tarihi | 26 Aralık 2024 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2025Cilt: 28 Sayı: 2 |
2022-JIF = 0.500
2022-JCI = 0.170
Uluslararası Hakemli Dergi (International
Peer Reviewed Journal)
Dergimiz, herhangi bir başvuru veya yayımlama ücreti almamaktadır. (Free submission and publication)
Yılda 6 sayı yayınlanır. (Published 6 times a year)
Bu web sitesi Creative Commons Atıf 4.0 Uluslararası Lisansı ile lisanslanmıştır.