Araştırma Makalesi
BibTex RIS Kaynak Göster

Determination of Population Fluctuation of Aphis gossypii Glover (Hemiptera: Aphididae) in Some Cotton Varieties in Sur District (Diyarbakir)

Yıl 2026, Cilt: 29 Sayı: 1, 187 - 194

Fatoş Sabancılar , Mehmet Kaplan , Erol Bayhan

https://doi.org/10.18016/ksutarimdoga.vi.1662165

Öz

Cotton (Gossypium spp.), which is an important agricultural product in both industrial and commercial sectors all over the world with its different areas of use, has many negative factors on yield and quality in its production conditions, as well as plant protection problems. In cotton production areas, many factors negatively affect yield and quality, with plant protection issues playing a significant role. The cotton aphid, Aphis gossypii Glover (Hemiptera: Aphididae), is one of the primary pests of cotton. This study was conducted in the Sati village of the Sur district, Diyarbakır, during the 2022–2023 growing seasons to determine the population fluctuation of winged and wingless individuals of A. gossypii on three cotton varieties (May-455, Progen-1010, Progen-Armada). The population fluctuation of Aphis gossypii were monitored on three different cotton varieties over a two-year period. The wingless individuals were first detected in the first week of June in both years, reaching their initial population peak in the second week of June. The temporal population fluctuation of wingless aphids exhibited a similar pattern across all studied cotton varieties. Winged individuals were primarily captured using yellow sticky traps, with the first population peak occurring in the third week of June, and a secondary increase observed in September. Although variations in the density of winged individuals were recorded among the different cotton varieties, these differences were not statistically significant. Overall, the population density of wingless A. gossypii peaked in June, while the winged form showed a secondary increase towards September. Throughout the study period, aphid populations remained below the established economic threshold (25 individuals per leaf), and thus no insecticidal intervention was required.

Anahtar Kelimeler

Aphis gossypii Population fluctuation Cotton Cotton aphid

Kaynakça

  • Afshari, A., Soleiman-Negadian, E., & Shishebor, P. (2009). Population Density and Spatial Distribution of Aphis gossypii Glover (Homoptera: Aphididae) on Cotton in Gorgan, Iran . J. Agric. Sci. Technol., 11, 27–38.
  • Akyıldız, M., & Bayhan, E. (2023). Determination of Geocoris Species Hemiptera Geocoridae in Cotton Production Areas of Diyarbakir Mardin ve Şanlıurfa Provinces. Dicle University , 12, 285-293.
  • Aldyhim, Y. N., & Khalil, A. F. (1993). Influence of temperature and daylength on population development of Aphis gossypii on Cucurbita pepo. Entomologia Experimentalis et Applicata, 67(2), 167–172. https://doi.org/10.1111/j.1570-7458.1993.tb01665.x
  • Ali, H., Afzal, M. N., & Muhammad, D. (2009). Effect of sowing dates and plant spacing on cotton growth and dry matter partitioning. Pak. J. Bot., 41(5), 2145–2155.
  • Anonim, (2011). Pamuk entegre mücadele teknik talimatı [online]. (2011). https://www.tarimorman.gov.tr/ Tagem/Belgeler/Yayin/009_pamuk.Pdf.
  • Anonynous, 2020. ICAC Cotton This Month-Mart 2020 [online]. (2020). Https://Icac.Org/Content/ PublicationsPdfFiles/Baa65705_ad54_41d7_bd5d_ad89ec88df6b/CTM_2023_04_03.Pdf.Pdf .
  • Atakan, E., & Özgür, A. F. (1994). Pamuk yaprakbiti (Aphis gossypii Glov.) (Homoptera: Aphididae)’nin popülasyon gelişmesinde doğal düşman etkinliğinin araştırılması. Türkiye 3. Biyolojik Mücadele Kongresi, 459–470.
  • Barut, A. (2003). Pamuğun tarihçesi ve çöküşü. Cine Tarım Dergisi , 10(3), 46–54.
  • Bayhan, E., & Ölmez Bayhan, S. (2022). Güneydoğu Anadolu Bölgesi Pamuk Alanlarındaki Entomolojik Sorunlar. In Gülay KAÇAR (Ed.), İstilacı Zararlı Türler ve Mücadelesinde Yeni Yaklaşımlar. Paradigma Akademi Yayınevi, sayfa:295-308.
  • Bayram, Y., & Bayhan E. (2016). The effect of some watermelon varieties on the biology of Aphis gossypii Glover (Hemiptera: Aphididae). Bitki Koruma Bülteni, 56(3), 295–307.
  • Blackman, R. L., & Eastop, V. F. (2025). Aphids on the World’s Crops: An Identification and Information Guide, version 1.0. Accessed at https://aphidsonworldsplants.info/archives/ archived on 2025-01-01.
  • Bozkiran Yilmaz, S., Gören, H. K. (2024). Trend analysis of cotton production and trade. International Journal of Agriculture, Environment and Food Sciences, 8(3), 656-662. https://doi.org/10.31015/jaefs.2024.3.19.
  • Büyük, M., & Özpınar, A. (1999). Diyarbakır ili Kavun Karpuz Alanlarında Zararlı Aphis gossypii Glover (Hemiptera: Aphididae) ve Predatörlerinin Populasyon Gelişmesinin Saptanması (Tez No:77786). [Yüksek Lisans Tezi, Harran Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Bitki Koruma Ana Bilim Dalı]. Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi.
  • Cisneros, J. J., & Godfrey, L. D. (2001). Midseason Pest Status of the Cotton Aphid (Homoptera: Aphididae) in California Cotton - Is Nitrogen a Key Factor? Environmental Entomology, 30(3), 501–510. https://doi.org/10. 1603/0046-225X-30.3.501
  • Demircioğlu, M. C., & Bayhan, E. (2024). Detection of Natural Enemies of the Whitefly (Hemiptera: Aleyrodidae) in Southeastern Anatolia Region, Turkey1. Journal of Entomological Science. 60(3), 374-380. https://doi.org/ 10.18474/JES24-35
  • Dong, Z., Li, Y., & Zhang, Z. (2018). Genetic diversity of melon aphids Aphis gossypii associated with landscape features. Ecology and Evolution, 8(12), 6308. https://doi.org/10.1002/ECE3.4181
  • Dunnam, E. W., & Clark, J. C. (1938). The Cotton Aphid in Relation to the Pilosity of Cotton Leaves. Journal of Economic Entomology, 31(6), 663–666. https://doi.org/10.1093/JEE/31.6.663
  • Düzgüneş, Z., S. Toros, N. Kılınçer, B. Kovancı, 1982. Ankara İlinde Bulunan Aphidoidea Türlerinin Parazit ve Predatörleri. T.C. Tarım ve Orman Bakanlığı Zirai Mücadele ve Zirai Karantina Genel Müdürlüğü, Ankara.251s.
  • Gençsoylu, I., & Öncüer, C. (2001). Pamuk alanlarında doğal düşmanların sokucu emicilerin populasyon gelişimine etkisini saptanması. Türkiye V. Biyolojik Mücadele Kongresi Bildirimleri, 147–160.
  • Göven, M. A. (1990). Güneydoğu Anadolu Bölgesinde Doğal Düşmanların Önemli Pamuk Zararlılarının Populasyon Değişimine Etkilerini Saptanması Üzerine Araştırmalar (Tez No:9805). [Yüksek Lisans Tezi, Çukurova Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Bitki Koruma Ana Bilim Dalı]. Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi.
  • Gülmez, M., Çalışkan Keçe, A.F., Kaplan, M., & Ulusoy, M.R., (2022). Determination of Pest Insect Species at Pomegranate (Punica granatum L.) Orchards in Adıyaman and Siirt Provinces, Turkey. KSU J. Agric Nat 25 (4), 677-686. https://doi.org/10.18016/ksutarimdoga.vi.873939
  • Kılıç, S., & Gençsoylu, İ. (2014). Aydın İli İkinci Ürün Pamuk (Gossypium hirsutum L.) Çeşitlerinde Önemli Bazı Pamuk Zararlılarının ve Doğal Düşmanlarının Popülasyon Değişimlerinin Saptanması (Tez No:372556). [Yüksek Lisans Tezi, Adnan Menderes Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Bitki Koruma Ana Bilim Dalı]. Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi.
  • Kozhaeva, K. (1965). The melon aphid on cotton. Zashcita Rastenii of Vreditelej Boleznej, 36-37.
  • Kök, Ş., & Kasap, İ. (2024). Seasonal population fluctuation and life history in different temperatures of Myzus cerasi (Hemiptera: Aphididae) on cherry trees: a field and laboratory study. Journal of Economic Entomology, 117(3), 865-875.
  • Lodos, N. (1986). Türkiye Entomolojisi II. Genel, Uygulamalı ve Faunistik: Vol. 429 (5). Ege Üniversitesi Ziraat Fak. Yayınları.
  • Ölmez, S., Bayhan, E., & Ulusoy, M. R. (2006). Impact of neem and extracts of some plants on development and fecundity of Aphis gossypii Glover (Homoptera: Aphididae). Bulgarian Journal of Agricultural Science, 12(6), 781–788.
  • Slosser, J. E., Pinchak, W. E., & Rummel, D. R. (1992). Effect of planting date on cotton aphid and banded-winged whitefly populations in dryland cotton, Southwestern Entomologist. Southwestern Entomologist, 17(4), 89–100.
  • Tabacian, H., Ravan, S., & Bandani, A. R. (2011). Susceptibilities of two populations of Aphis gossypii Glover to selected insecticides. African Journal of Biotechnology, 10(4), 670–674. https://doi.org/10.5897/AJB10.023
  • Uğur, T., & Bayhan, E. (2023). Determination of leafhoppers and predators in cotton areas in the Southeastern Anatolia Region of Türkiye. Turkish Journal of Biological Control 2023, 14(1), 20–29. https://doi.org/10.31019/ TBMD.1200190
  • Ullah, K. (1978). The relation between the number of individuals of Aphis gossypii and the density of cotton hairs. Anatolian Journal of Biology, 30(2), 155–157.
  • Zhang, Z.Q. 1992. The naturel enmies of Aphis gossypii Glover. Journal of Economic Entomology,114, 251-262. Xia, J. Y., Van Der Werf, W., & Rabbinge, R. (1999). Influence of temperature on bionomics of cotton aphid, Aphis gossypii, on cotton. Entomologia Experimentalis et Applicata, 90(1), 25–35. https://doi.org/10.1046/J.1570-7458.1999.00420.X

Diyarbakir İli Sur İlçesi Bazı Pamuk Çeşitlerinde Aphis gossypii Glover (Hemiptera: Aphididae)’ nin Popülasyon Dalgalanmasının Belirlenmesi

Yıl 2026, Cilt: 29 Sayı: 1, 187 - 194

Fatoş Sabancılar , Mehmet Kaplan , Erol Bayhan

https://doi.org/10.18016/ksutarimdoga.vi.1662165

Öz

Farklı kullanım alanlarıyla tüm dünyada hem endüstri hem de ticaret sektörlerinde önemli bir tarım ürünü olan pamuğun (Gossypium spp.), üretim alanlarında verim ve kalite üzerinde olumsuz birçok faktörün yanı sıra bitki koruma sorunları da önemli yer teşkil etmektedir. Pamuk yaprakbiti, Aphis gossypii (Glover) (Hemiptera: Aphididae), pamukta ana zararlılardan biridir. Bu çalışma Diyarbakır İli Sur ilçesi, Sati köyünde 2022 yılında pamuk alanlarında üç pamuk çeşidi (May-455, Progen-1010, Progen-Armada) üzerinde A. gossypii’nin kanatlı ve kanatsız bireylerin popülasyon gelişimini belirlemek amacıyla yürütülmüştür. Çalışmanın yürütüldüğü üç pamuk çeşidinde A. gossypii’nin kanatsız bireylerine ait popülasyon dalgalanmasının birbirlerine benzerlik gösterdiği tespit edilmiştir. A. gossypii’nin kanatsız bireylerinin ilk olarak 12.06.2022 tarihinde tespit edilmiştir. Zararlının popülasyonun en yüksek yoğunluğu; Progen-1010 çeşidinde 02.09.2022 tarihinde 1,41 birey/yaprak, May-455 ve Progen-Armada çeşidinde 27.06.2022 tarihinde sırasıyla 1,68-1,93 birey/yaprak bulunmuştur. Kanatlı bireyleri için, Progen-1010 çeşidi en yüksek yoğunluğu 10.09.2022 tarihinde 21,6 birey/tuzak olup May-455 çeşidi 04.07.2022’de 20,6 birey/tuzak, Progen-Armada çeşidi de 10.09.2022’ de 23,6 birey/tuzak olarak gözlemlenmiştir. Zararlının kanatsız bireyleri haziran aylarında oluşturdukları koloniler, temmuz ayının ortalarına kadar, sıcaklığın yükselmesiyle de kanatlı bireye dönüşen erginlerin popülasyon gelişimi eylül-ekim aylarına kadar devam etmektedir. Kanatlı bireyleri için pamuk çeşitlerinde farklı yoğunluk gözlemlense de yaprakbitinin genel olarak çeşit ayrımı yaptığı söylenemez. A. gossypii’nin kanatsız bireyinin popülasyonu Diyarbakır ili iklm koşullarında, haziran aylarında yoğun iken, kanatlı bireylerin popülasyonunun ise eylül aylarında yükseliş gösterdiği belirlenmiştir. Yapılan bu çalışmada farklı pamuk çeşitlerinde yaprakbitine karşı herhangi bir ilaçlama periyoduna gerek duyulmadığı yoğunluk zarar eşiğine (25 birey/ yaprak) ulaşmadığı belirlenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Aphis gossypii Popülasyon dalgalanması Pamuk Pamuk afidi

Kaynakça

  • Afshari, A., Soleiman-Negadian, E., & Shishebor, P. (2009). Population Density and Spatial Distribution of Aphis gossypii Glover (Homoptera: Aphididae) on Cotton in Gorgan, Iran . J. Agric. Sci. Technol., 11, 27–38.
  • Akyıldız, M., & Bayhan, E. (2023). Determination of Geocoris Species Hemiptera Geocoridae in Cotton Production Areas of Diyarbakir Mardin ve Şanlıurfa Provinces. Dicle University , 12, 285-293.
  • Aldyhim, Y. N., & Khalil, A. F. (1993). Influence of temperature and daylength on population development of Aphis gossypii on Cucurbita pepo. Entomologia Experimentalis et Applicata, 67(2), 167–172. https://doi.org/10.1111/j.1570-7458.1993.tb01665.x
  • Ali, H., Afzal, M. N., & Muhammad, D. (2009). Effect of sowing dates and plant spacing on cotton growth and dry matter partitioning. Pak. J. Bot., 41(5), 2145–2155.
  • Anonim, (2011). Pamuk entegre mücadele teknik talimatı [online]. (2011). https://www.tarimorman.gov.tr/ Tagem/Belgeler/Yayin/009_pamuk.Pdf.
  • Anonynous, 2020. ICAC Cotton This Month-Mart 2020 [online]. (2020). Https://Icac.Org/Content/ PublicationsPdfFiles/Baa65705_ad54_41d7_bd5d_ad89ec88df6b/CTM_2023_04_03.Pdf.Pdf .
  • Atakan, E., & Özgür, A. F. (1994). Pamuk yaprakbiti (Aphis gossypii Glov.) (Homoptera: Aphididae)’nin popülasyon gelişmesinde doğal düşman etkinliğinin araştırılması. Türkiye 3. Biyolojik Mücadele Kongresi, 459–470.
  • Barut, A. (2003). Pamuğun tarihçesi ve çöküşü. Cine Tarım Dergisi , 10(3), 46–54.
  • Bayhan, E., & Ölmez Bayhan, S. (2022). Güneydoğu Anadolu Bölgesi Pamuk Alanlarındaki Entomolojik Sorunlar. In Gülay KAÇAR (Ed.), İstilacı Zararlı Türler ve Mücadelesinde Yeni Yaklaşımlar. Paradigma Akademi Yayınevi, sayfa:295-308.
  • Bayram, Y., & Bayhan E. (2016). The effect of some watermelon varieties on the biology of Aphis gossypii Glover (Hemiptera: Aphididae). Bitki Koruma Bülteni, 56(3), 295–307.
  • Blackman, R. L., & Eastop, V. F. (2025). Aphids on the World’s Crops: An Identification and Information Guide, version 1.0. Accessed at https://aphidsonworldsplants.info/archives/ archived on 2025-01-01.
  • Bozkiran Yilmaz, S., Gören, H. K. (2024). Trend analysis of cotton production and trade. International Journal of Agriculture, Environment and Food Sciences, 8(3), 656-662. https://doi.org/10.31015/jaefs.2024.3.19.
  • Büyük, M., & Özpınar, A. (1999). Diyarbakır ili Kavun Karpuz Alanlarında Zararlı Aphis gossypii Glover (Hemiptera: Aphididae) ve Predatörlerinin Populasyon Gelişmesinin Saptanması (Tez No:77786). [Yüksek Lisans Tezi, Harran Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Bitki Koruma Ana Bilim Dalı]. Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi.
  • Cisneros, J. J., & Godfrey, L. D. (2001). Midseason Pest Status of the Cotton Aphid (Homoptera: Aphididae) in California Cotton - Is Nitrogen a Key Factor? Environmental Entomology, 30(3), 501–510. https://doi.org/10. 1603/0046-225X-30.3.501
  • Demircioğlu, M. C., & Bayhan, E. (2024). Detection of Natural Enemies of the Whitefly (Hemiptera: Aleyrodidae) in Southeastern Anatolia Region, Turkey1. Journal of Entomological Science. 60(3), 374-380. https://doi.org/ 10.18474/JES24-35
  • Dong, Z., Li, Y., & Zhang, Z. (2018). Genetic diversity of melon aphids Aphis gossypii associated with landscape features. Ecology and Evolution, 8(12), 6308. https://doi.org/10.1002/ECE3.4181
  • Dunnam, E. W., & Clark, J. C. (1938). The Cotton Aphid in Relation to the Pilosity of Cotton Leaves. Journal of Economic Entomology, 31(6), 663–666. https://doi.org/10.1093/JEE/31.6.663
  • Düzgüneş, Z., S. Toros, N. Kılınçer, B. Kovancı, 1982. Ankara İlinde Bulunan Aphidoidea Türlerinin Parazit ve Predatörleri. T.C. Tarım ve Orman Bakanlığı Zirai Mücadele ve Zirai Karantina Genel Müdürlüğü, Ankara.251s.
  • Gençsoylu, I., & Öncüer, C. (2001). Pamuk alanlarında doğal düşmanların sokucu emicilerin populasyon gelişimine etkisini saptanması. Türkiye V. Biyolojik Mücadele Kongresi Bildirimleri, 147–160.
  • Göven, M. A. (1990). Güneydoğu Anadolu Bölgesinde Doğal Düşmanların Önemli Pamuk Zararlılarının Populasyon Değişimine Etkilerini Saptanması Üzerine Araştırmalar (Tez No:9805). [Yüksek Lisans Tezi, Çukurova Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Bitki Koruma Ana Bilim Dalı]. Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi.
  • Gülmez, M., Çalışkan Keçe, A.F., Kaplan, M., & Ulusoy, M.R., (2022). Determination of Pest Insect Species at Pomegranate (Punica granatum L.) Orchards in Adıyaman and Siirt Provinces, Turkey. KSU J. Agric Nat 25 (4), 677-686. https://doi.org/10.18016/ksutarimdoga.vi.873939
  • Kılıç, S., & Gençsoylu, İ. (2014). Aydın İli İkinci Ürün Pamuk (Gossypium hirsutum L.) Çeşitlerinde Önemli Bazı Pamuk Zararlılarının ve Doğal Düşmanlarının Popülasyon Değişimlerinin Saptanması (Tez No:372556). [Yüksek Lisans Tezi, Adnan Menderes Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Bitki Koruma Ana Bilim Dalı]. Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi.
  • Kozhaeva, K. (1965). The melon aphid on cotton. Zashcita Rastenii of Vreditelej Boleznej, 36-37.
  • Kök, Ş., & Kasap, İ. (2024). Seasonal population fluctuation and life history in different temperatures of Myzus cerasi (Hemiptera: Aphididae) on cherry trees: a field and laboratory study. Journal of Economic Entomology, 117(3), 865-875.
  • Lodos, N. (1986). Türkiye Entomolojisi II. Genel, Uygulamalı ve Faunistik: Vol. 429 (5). Ege Üniversitesi Ziraat Fak. Yayınları.
  • Ölmez, S., Bayhan, E., & Ulusoy, M. R. (2006). Impact of neem and extracts of some plants on development and fecundity of Aphis gossypii Glover (Homoptera: Aphididae). Bulgarian Journal of Agricultural Science, 12(6), 781–788.
  • Slosser, J. E., Pinchak, W. E., & Rummel, D. R. (1992). Effect of planting date on cotton aphid and banded-winged whitefly populations in dryland cotton, Southwestern Entomologist. Southwestern Entomologist, 17(4), 89–100.
  • Tabacian, H., Ravan, S., & Bandani, A. R. (2011). Susceptibilities of two populations of Aphis gossypii Glover to selected insecticides. African Journal of Biotechnology, 10(4), 670–674. https://doi.org/10.5897/AJB10.023
  • Uğur, T., & Bayhan, E. (2023). Determination of leafhoppers and predators in cotton areas in the Southeastern Anatolia Region of Türkiye. Turkish Journal of Biological Control 2023, 14(1), 20–29. https://doi.org/10.31019/ TBMD.1200190
  • Ullah, K. (1978). The relation between the number of individuals of Aphis gossypii and the density of cotton hairs. Anatolian Journal of Biology, 30(2), 155–157.
  • Zhang, Z.Q. 1992. The naturel enmies of Aphis gossypii Glover. Journal of Economic Entomology,114, 251-262. Xia, J. Y., Van Der Werf, W., & Rabbinge, R. (1999). Influence of temperature on bionomics of cotton aphid, Aphis gossypii, on cotton. Entomologia Experimentalis et Applicata, 90(1), 25–35. https://doi.org/10.1046/J.1570-7458.1999.00420.X
Toplam 31 adet kaynakça vardır.

Ayrıntılar

Birincil Dil Türkçe
Konular Tarımda Entomoloji
Bölüm Araştırma Makalesi
Yazarlar

Fatoş Sabancılar 0000-0002-3683-482X

Mehmet Kaplan 0000-0002-2495-8075

Erol Bayhan 0000-0002-7579-586X

Erken Görünüm Tarihi 18 Ekim 2025
Yayımlanma Tarihi 3 Aralık 2025
Gönderilme Tarihi 20 Mart 2025
Kabul Tarihi 31 Temmuz 2025
Yayımlandığı Sayı Yıl 2026 Cilt: 29 Sayı: 1

Kaynak Göster

APA Sabancılar, F., Kaplan, M., & Bayhan, E. (2025). Diyarbakir İli Sur İlçesi Bazı Pamuk Çeşitlerinde Aphis gossypii Glover (Hemiptera: Aphididae)’ nin Popülasyon Dalgalanmasının Belirlenmesi. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi Tarım ve Doğa Dergisi, 29(1), 187-194. https://doi.org/10.18016/ksutarimdoga.vi.1662165
 Kapak Resmi İndir

21082



2022-JIF = 0.500

2022-JCI = 0.170

Uluslararası Hakemli Dergi (International Peer Reviewed Journal)

       Dergimiz, herhangi bir başvuru veya yayımlama ücreti almamaktadır. (Free submission and publication)

      Yılda 6 sayı yayınlanır. (Published 6 times a year)


88x31.png 

Bu web sitesi Creative Commons Atıf 4.0 Uluslararası Lisansı ile lisanslanmıştır.

                 


Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi Tarım ve Doğa Dergisi
e-ISSN: 2619-9149