Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi Tarım ve Doğa Dergisi

Öz

Ege Bölgesi Zeytin Üretiminde Etkinliğin ve Belirleyicilerinin Tespiti: Bootstrap VZA Yaklaşımı
ÖZET
Amaç: Bu çalışmanın amacı Ege bölgesinde zeytin yetiştiren işletmecilerin etkinliklerinin ölçülmesi ve bu etkinliğe etki eden belirleyicilerin ortaya konmasıdır.
Yöntem: Tabakalı Örnekleme Yöntemi kullanılarak üç tabakaya ayrılan işletmelerden 154 tanesi ile yüz yüze anket yapılmış ve elde edilen verilerle Bootstrap VZA yöntemi kullanılarak, işletmelerin etkinlik skorları bulunmuştur. İkinci aşamada, Kırpılmış Regresyon yöntemiyle işletmelerin etkinlik skorlarını etkileyen faktörler belirlenmiştir.
Bulgular: Bootstrap VZA yöntemiyle elde edilen düzeltilmiş etkinlik skorları ortalaması 0,528 olmuştur. Düzeltilmiş VRS teknik etkinlik değerlerine bakıldığında, birinci tabakadaki işletmelerin ortalaması 0,590; ikinci tabakadaki işletmelerin ortalaması 0,471 ve üçüncü tabakadaki işletmelerin ortalaması ise 0,472 olmuştur. Etkin olan işletmelerin etkin olmayanlara göre %31,99 daha az ağaç, %0,37 daha az işgücü, %13,03 daha az azot, %48,09 daha az fosfor, %14,49 daha az potasyum, %29,95 daha az ilaç, %18,81 daha az su kullandığı ve %13,02 daha fazla mazot kullandığı belirlenmiştir. İkinci aşama olan Kırpılmış Regresyon analiz sonuçlarında Muğla ili işletmeleri, tabaka 2 ve tabaka 3, işletnmecinin ortaokul veya lise eğitim seviyesine sahip olması, işletmeci tecrübesi, aile birey sayısı ve ÇKS’ye kayıtlı olma etkinlik skorunu pozitif yönde etkileyen faktörler olarak bulunmuştur. Kooperatif üyeliği ve tarım dışı faaliyette bulunma ise etkinlik skorunu negatif etkileyen faktörler olarak ortaya çıkmıştır.
Sonuç: Bu sonuçlar, zeytin üreticilerinin VRS teknolojileri altında %47,2 daha az girdi kullanarak aynı üretimi gerçekleştirmelerinin mümkün olduğunu göstermektedir. Zeytin işletmelerinin kullandığı girdileri doğru tahsis etmelerinin etkinliklerini artırabileceği sonucu ortaya koymuştur. Ayrıca çevre kirliliğini azaltmak ve gıda güvenliğini sağlamak için özellikle kimyasal girdilerin ve fosil yakıtların optimum şekilde kullanılmasının gerekli olduğu sonucuna varılmıştır.
Anahtar Kelimeler: Etkinlik, Bootstrap VZA, Zeytin, Kırpılmış regresyon
Determination of Efficiency and Its Determinants in Olive Production in the Aegean Region: Bootstrap DEA Approach
ABSTRACT
Aims:The aim of this thesis study is to measure the efficiency of operators growing olives in the Aegean region and to reveal the determinants affecting this efficiency.
Material and methods: The efficiency scores of the farms were determined by using the Bootstrap Data Envelopment Analyze (DEA) method with the data obtained by conducting a face-to-face survey with 154 of the farms divided into three groups using the Stratified Sampling Method. In the second stage, the significance impacts of the factors affecting the efficiency scores of the farms were revealed with the Truncated Regression method.
Results: The average of the bias corrected efficiency scores obtained by the Bootstrap DEA method was 0,528. While the least efficient olive farms had bias corrected efficiency value of 0,119, the most efficient farms had 0,840. Considering the bias corrected VRS technical efficiency values, the average of farms in the first group is 0,590; the average of the farms in the second group was 0,471 and the average of the farms in the third group was 0,472. Additionally, inefficient farms had an average efficiency of 54.69% less than the efficient ones. Efficient farms used 31,99% less trees, 0,37% less labor, 13,03% less nitrogen, 48,09% less phosphorus, 14,49% less potassium, 29,95% less pesticide and 18,81% less and 13,02% more diesel compared to inefficient farms. In addition, experience, number of family members, FRS membership, cooperative membership and non-agricultural activity variables were found to be significant in the Truncated Regression Analysis as well as Muğla province, secondary school, high school, Group 2 and Group 3 dummy variables.
Conclusions: These results show that it is possible for olive producers to achieve the same production using 47.2% less input under VRS technologies. It has been concluded that correct allocation of inputs used by olive enterprises can increase their efficiency. It has also been concluded that it is necessary to use chemical inputs and fossil fuels optimally in order to reduce environmental pollution and ensure food safety.