Hatay Yöresinde Tıbbi ve Aromatik Bitkilerde Pazarlama Organizasyonun Etkinliğinin ve Üretici Memnuniyetinin Belirlenmesi

Ahmet Duran Çelik; Aykut Gül

doi:10.18016/ksutarimdoga.vi.896943

Araştırma Makalesi

Hatay Yöresinde Tıbbi ve Aromatik Bitkilerde Pazarlama Organizasyonun Etkinliğinin ve Üretici Memnuniyetinin Belirlenmesi

Yıl 2022, , 1465 - 1478, 30.12.2022

Ahmet Duran Çelik , Aykut Gül

https://doi.org/10.18016/ksutarimdoga.vi.896943

Cited By: 2

Öz

Bu çalışmada, Hatay yöresinde yaygın olarak ticareti yapılan ve yörede ekonomik öneme sahip başlıca tıbbi ve aromatik bitkilerin pazarlama yapısı incelenerek, pazarlama organizasyonun etkinliğinin ortaya konulmasının yanı sıra üretici memnuniyetinin belirlenmesi amaçlanmıştır. Bu amaçla, yörede faaliyet gösteren 78 tanesi üretici/doğadan toplayıcı ve 15 tanesi tıbbi ve aromatik bitkileri işleyen işletme olmak üzere toplam 93 anket çalışması gerçekleştirilmiştir. Araştırma sonuçlarına göre, pazarlama hizmetlerinden, toplama, işleme, dağıtım, taşıma ve depolama gibi hizmetlerin yerine getirilirken fazla sorun yaşanmazken, paketleme, dereceleme ve standardizasyon hizmetlerinin yetersiz olduğu belirlenmiştir. Yöredeki tıbbi ve aromatik bitkiler ticareti belli başlı büyük tüccarların kontrolünde geçekleşirken, pazar saydamlığı ve rekabet kriterlerinin yetersiz, ürünlerin pazarlama marjlarının ise oldukça yüksek olduğu belirlenen diğer bir önemli konudur. Pazarlama marjı, defne yaprağı özelinde %96’ya kadar yükselirken, üreticinin satış fiyatı içerisindeki payı oldukça düşük seviyelerde kalmaktadır. Üretici fiyatlarının sınırlı sayıdaki tüccarlara bağımlı olarak oluşması, üretici gelirlerini olumsuz yönde etkilemektedir. Bu anlamda, alıcı sayısının çok olduğu bir pazarlama organizasyonu oluşturularak rekabet ortamının sağlanması, bununla birlikte kooperatifleşmenin teşvik edilmesi, üreticilerin korunması ve gelirlerinin artırılması açısından büyük önem taşımaktadır. Üreticilerin sadece %41’i ürün fiyatlarından memnun olduklarını ifade etseler de, %77 gibi büyük bir çoğunluğu bu işle uğraşmaktan memnun olduklarını belirtmişlerdir. Bu sonuçlara ek olarak, tıbbi ve aromatik bitkilerden elde edilen gelirin toplam üretici geliri içerisindeki payı ise yaklaşık %25 olarak hesaplanmıştır.

Anahtar Kelimeler

Tıbbi ve aromatik bitkiler, Pazarlama, Organizasyon, Etkinlik, Üretici memnuniyeti

Kaynakça

Artukoğlu M, Uzmay, A 2003. Tıbbi ve Aromatik Bitkiler İç ve Dış Ticareti Üzerine Bir Araştırma, İzmir Ticaret Odası, s.42, İzmir.
Asil H, Taşgın S 2018. Hatay İlinde Tıbbi ve Aromatik Bitki Pazarlayan İşletmelerin Değerlendirilmesi ve Aktarların Sosyo-Ekonomik Analizi. Türk Tarım ve Doğa Bilimleri Dergisi, 5(4): 556–562.
Bağdat RB 2006. Tıbbi ve Aromatik Bitkilerin Kullanım Alanları, Tıbbi Adaçayı (salvia officinalis l.) ve Ülkemizde Kekik Adıyla Bilinen Türlerin Yetiştirme Teknikleri. Tarla Bitkileri Merkez Araştırma Enstitüsü Dergisi, 15 (1-2): 19-28.
Bayram E, Kırıcı S, Tansı S, Yılmaz G, Arabacı O, Kızıl S, Telci D 2010. Tıbbi ve Aromatik Bitkiler Üretiminin Arttırılması Olanakları. Türkiye Ziraat Mühendisliği VII. Teknik Kongresi Bildiriler Kitabı, 11-15 Ocak, ANKARA, 437-456.
Bilgin F, Şafak İ, Kiracıoğlu Ö 2005. Ege Bölgesinde Defne ( Laurus Nobilis L.) Üreticiliğinin Sosyo-Ekonomik Önemi ve Üretici Profilinin Belirlenmesi. T.C. Çevre ve Orman Bakanlığı. Ege Ormancılık Araştırma Müdürlüğü Yayınları. Bakanlık Yayın No: 260. Müdürlük Yayın No: 37. (ODC:892).Teknik Bülten No: 28. İzmir. ss.39.
Çelik AD, Semerci A, Gül A 2017. Tıbbi ve Aromatik Bitkilerin Üretim Potansiyeli ve Artırma Olanakları: Hatay İli Örneği. International Symposium on Medicinal, Aromatic and Dye Plants (REYHAN 2017), 5-7 October 2017, Malatya/TURKEY.
Emeksiz F 1994. Adana İlinde Yerfıstığı Pazarlama Organizasyonu ve Etkinliğinin Değerlendirilmesi. Ç.Ü.Z.F.Dergisi, 9(1): 195-210.
Fafchamps M, Gabre ME and Minten B 2004. Increasing Returns and Market Efficiency in Agricultural Trade. Journal of Development Economics. 78(2): 406-442.
FAO 2019. Dünya Gıda ve Tarım Örgütü Veri Bankası. Erişim: http://www.fao.org/faostat/en/#data/QC. Erişim Tarihi: 07.08.2019.
Faydaoğlu E, Sürücüoğlu MS 2011. Geçmisten Günümüze Tıbbi ve Aromatik Bitkilerin Kullanılması ve Ekonomik Önemi. Kastamonu Üni., Orman Fakültesi Dergisi, 11 (1): 52 – 67.
Gürbüz İB, Karahan H 2014. Küçük Aile İşletmelerinde Tıbbi ve Aromatik Bitki Yetiştirme ve Pazarlama Olanakları. Ulusal Aile Çiftliği Sempozyumu, 30-31 Ekim 2014, Ankara, 12-15.
Hatay Valiliği 2012. Hatay İli Defne, Tıbbi ve Aromatik Bitkiler Sektörü, Küçük ve Orta Ölçekli Sanayi ve Ticaret İşletmeleri Envanteri, T.C. Hatay Valiliği.
Hishe M, Asfaw Z, Giday M 2016. Review on Value Chain Analysis of Medicinal Plants and the Associated Challenges. Journal of Medicinal Plants Studies; 4(3): 45-55.
İnan İH 2016. Tarım Ekonomisi ve İşletmeciliği (8. Baskı). İdeal Kültür Yayıncılık, İstanbul, 2016.
Kathe W, Honnef S, Heym A 2003. Medicinal and Aromatic Plants in Albania, Bosnia-Herzegovina, Bulgaria, Croatia and Romania. Federal Agency for Nature Conservation, TRAFFIC Europe-Germany.
Keykubat B 2016. Tıbbi Aromatik Bitkiler ve İyi Yaşam. İzmir Ticaret Borsası. Erişim: http://itb. org.tr/dosya/rapordosya/tibbi-aromatik-bitkiler-ve-iyi-yasam.pdf?v=1506816000032, Erişim Tarihi: 15.03.2018.
Lange D 2004. Medicinal and Aromatic Plants: Trade, Production, and Management of Botanical Resources. XXVI IHC – Future for Medicinal and Aromatic Plants: 177-197.
Lubbe A, Verpoorte R 2011. Cultivation of Medicinal and Aromatic Plants for Specialty Industrial Materials. Industrial Crops and Products, 34: 785–801.
Olgun A 1988. Uygulanmakta Olan Destek Politikasının, Türkiye’de ve Özellikle Ege Bölgesinde, Zeytin ve Zeytin Yağı Ekonomisindeki Çeşitli Etkileri Üzerine Bir araştırma. Ege Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Tarım Ekonomisi Anabilim Dalı, Doktora Tezi. 121 Sayfa
Parlak H, Gül M, Öktem H 2015. Burdur İlinde Rezene Üretiminde Pazarlama Yapısı ve Sorunları. Mustafa Kemal Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 20(2):7-16.
Resmi Gazete 2013. Türk Gıda Kodeksi - Baharat Tebliği (Tebliğ No:2013/12). 10.04.2013 Tarih ve 28614 Sayılı Resmi Gazete.
Resmi Gazete 2018. Türk Gıda Kodeksi Gıda ile Temas Eden Madde ve Malzemelere Dair Yönetmelik. 5 Nisan 2018 Tarihli, 30382 sayılı Resmî Gazete.
Seçer A 2012. Doğu Akdeniz Bölgesinde Zeytin ve Zeytinyağı Üretimi, Pazarlaması ve Bölgede Zeytinyağı Geliştirme Olanakları, Çukurova Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Tarım Ekonomisi Ana Bilim Dalı, Doktora Tezi, Adana. 118 Sayfa
Semerci A, Çelik AD 2017. Defne Bitkisinin Hatay İli Ekonomisindeki Yeri ve Önemi. Süleyman Demirel Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi 12 (2):125-134.
Sher H, Aldosari A, Ali A, de Boer HJ 2014. Economic benefits of high value medicinal plants to Pakistani communities: an analysis of current practice and potential. Journal of Ethnobiology and Ethnomedicine 10(1)1-16.
Tapkı N, Dağıstan E, Demirtaş B, Kızıltuğ T, Çelik AD, Kekeç N 2018. A Determınatıon of the Factors Affectıng Farmers’ Satısfactıon wıth Medıcınal and Aromatıc Plants (maps) Agrıbusıness wıth Respect to Sustaınable Agrıculture in Hatay, Turkey by Usıng Logıstıc Regressıon.
Toker R, Gölükcü M, Tokgöz H 2015. Tıbbi ve Aromatik Bitkilerin Gıda Sanayisinde Kullanım Alanları. Türkiye Tohumcular Birliği Dergisi, 4(15): 54-59.

Determining Marketing Organization Efficiency and Producer Satisfaction in Medicinal and Aromatic Plants in the Hatay Province

Yıl 2022, , 1465 - 1478, 30.12.2022

Ahmet Duran Çelik , Aykut Gül

https://doi.org/10.18016/ksutarimdoga.vi.896943

Cited By: 2

Öz

The aim of this study is to present the efficiency of marketing organization in medicinal and aromatic plants (MAPs) by examining the marketing structure of some MAPs that are traded commonly in the Hatay Province. The primary data of the study were collected by face-to-face surveys from MAPs producers/collecters (78) and processing enterprises (15) in the province. According to the research results from the marketing services; “gathering, processing, distributing, transporting, and storing” were found sufficient; however, other marketing services such as “packing, grading, and standardising” were found to be insufficient. Another important outcome of the study was that MAPs’ trade is under the control of certain large traders in the province; and accordingly, the price formation is dependent on those traders, which lowers producer price. This situation also simultaneously limits some factors of marketing efficiency such as “market transparency, and competition”, and increases the “marketing margin” which was found to be 96% in bayleaf. Furthermore, high marketing margins were concluded as one of the main reasons for the decrease in producers’ income. In order to protect producers and increase their wealth, it is important to provide a competitive marketing environment where numerous buyers and sellers meet. Despite the fact only 41% of the producers stated their satisfaction with product prices, 77% of them stated that they are satisfied with MAPs’ trade overall. In addition to these results, proportion of MAPs income in producers’ total income was calculated as around 25%.

Anahtar Kelimeler

Medicinal and aromatic plants, Marketing, Efficiency, Organization, Producer satisfaction

Kaynakça

Artukoğlu M, Uzmay, A 2003. Tıbbi ve Aromatik Bitkiler İç ve Dış Ticareti Üzerine Bir Araştırma, İzmir Ticaret Odası, s.42, İzmir.
Asil H, Taşgın S 2018. Hatay İlinde Tıbbi ve Aromatik Bitki Pazarlayan İşletmelerin Değerlendirilmesi ve Aktarların Sosyo-Ekonomik Analizi. Türk Tarım ve Doğa Bilimleri Dergisi, 5(4): 556–562.
Bağdat RB 2006. Tıbbi ve Aromatik Bitkilerin Kullanım Alanları, Tıbbi Adaçayı (salvia officinalis l.) ve Ülkemizde Kekik Adıyla Bilinen Türlerin Yetiştirme Teknikleri. Tarla Bitkileri Merkez Araştırma Enstitüsü Dergisi, 15 (1-2): 19-28.
Bayram E, Kırıcı S, Tansı S, Yılmaz G, Arabacı O, Kızıl S, Telci D 2010. Tıbbi ve Aromatik Bitkiler Üretiminin Arttırılması Olanakları. Türkiye Ziraat Mühendisliği VII. Teknik Kongresi Bildiriler Kitabı, 11-15 Ocak, ANKARA, 437-456.
Bilgin F, Şafak İ, Kiracıoğlu Ö 2005. Ege Bölgesinde Defne ( Laurus Nobilis L.) Üreticiliğinin Sosyo-Ekonomik Önemi ve Üretici Profilinin Belirlenmesi. T.C. Çevre ve Orman Bakanlığı. Ege Ormancılık Araştırma Müdürlüğü Yayınları. Bakanlık Yayın No: 260. Müdürlük Yayın No: 37. (ODC:892).Teknik Bülten No: 28. İzmir. ss.39.
Çelik AD, Semerci A, Gül A 2017. Tıbbi ve Aromatik Bitkilerin Üretim Potansiyeli ve Artırma Olanakları: Hatay İli Örneği. International Symposium on Medicinal, Aromatic and Dye Plants (REYHAN 2017), 5-7 October 2017, Malatya/TURKEY.
Emeksiz F 1994. Adana İlinde Yerfıstığı Pazarlama Organizasyonu ve Etkinliğinin Değerlendirilmesi. Ç.Ü.Z.F.Dergisi, 9(1): 195-210.
Fafchamps M, Gabre ME and Minten B 2004. Increasing Returns and Market Efficiency in Agricultural Trade. Journal of Development Economics. 78(2): 406-442.
FAO 2019. Dünya Gıda ve Tarım Örgütü Veri Bankası. Erişim: http://www.fao.org/faostat/en/#data/QC. Erişim Tarihi: 07.08.2019.
Faydaoğlu E, Sürücüoğlu MS 2011. Geçmisten Günümüze Tıbbi ve Aromatik Bitkilerin Kullanılması ve Ekonomik Önemi. Kastamonu Üni., Orman Fakültesi Dergisi, 11 (1): 52 – 67.
Gürbüz İB, Karahan H 2014. Küçük Aile İşletmelerinde Tıbbi ve Aromatik Bitki Yetiştirme ve Pazarlama Olanakları. Ulusal Aile Çiftliği Sempozyumu, 30-31 Ekim 2014, Ankara, 12-15.
Hatay Valiliği 2012. Hatay İli Defne, Tıbbi ve Aromatik Bitkiler Sektörü, Küçük ve Orta Ölçekli Sanayi ve Ticaret İşletmeleri Envanteri, T.C. Hatay Valiliği.
Hishe M, Asfaw Z, Giday M 2016. Review on Value Chain Analysis of Medicinal Plants and the Associated Challenges. Journal of Medicinal Plants Studies; 4(3): 45-55.
İnan İH 2016. Tarım Ekonomisi ve İşletmeciliği (8. Baskı). İdeal Kültür Yayıncılık, İstanbul, 2016.
Kathe W, Honnef S, Heym A 2003. Medicinal and Aromatic Plants in Albania, Bosnia-Herzegovina, Bulgaria, Croatia and Romania. Federal Agency for Nature Conservation, TRAFFIC Europe-Germany.
Keykubat B 2016. Tıbbi Aromatik Bitkiler ve İyi Yaşam. İzmir Ticaret Borsası. Erişim: http://itb. org.tr/dosya/rapordosya/tibbi-aromatik-bitkiler-ve-iyi-yasam.pdf?v=1506816000032, Erişim Tarihi: 15.03.2018.
Lange D 2004. Medicinal and Aromatic Plants: Trade, Production, and Management of Botanical Resources. XXVI IHC – Future for Medicinal and Aromatic Plants: 177-197.
Lubbe A, Verpoorte R 2011. Cultivation of Medicinal and Aromatic Plants for Specialty Industrial Materials. Industrial Crops and Products, 34: 785–801.
Olgun A 1988. Uygulanmakta Olan Destek Politikasının, Türkiye’de ve Özellikle Ege Bölgesinde, Zeytin ve Zeytin Yağı Ekonomisindeki Çeşitli Etkileri Üzerine Bir araştırma. Ege Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Tarım Ekonomisi Anabilim Dalı, Doktora Tezi. 121 Sayfa
Parlak H, Gül M, Öktem H 2015. Burdur İlinde Rezene Üretiminde Pazarlama Yapısı ve Sorunları. Mustafa Kemal Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 20(2):7-16.
Resmi Gazete 2013. Türk Gıda Kodeksi - Baharat Tebliği (Tebliğ No:2013/12). 10.04.2013 Tarih ve 28614 Sayılı Resmi Gazete.
Resmi Gazete 2018. Türk Gıda Kodeksi Gıda ile Temas Eden Madde ve Malzemelere Dair Yönetmelik. 5 Nisan 2018 Tarihli, 30382 sayılı Resmî Gazete.
Seçer A 2012. Doğu Akdeniz Bölgesinde Zeytin ve Zeytinyağı Üretimi, Pazarlaması ve Bölgede Zeytinyağı Geliştirme Olanakları, Çukurova Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Tarım Ekonomisi Ana Bilim Dalı, Doktora Tezi, Adana. 118 Sayfa
Semerci A, Çelik AD 2017. Defne Bitkisinin Hatay İli Ekonomisindeki Yeri ve Önemi. Süleyman Demirel Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi 12 (2):125-134.
Sher H, Aldosari A, Ali A, de Boer HJ 2014. Economic benefits of high value medicinal plants to Pakistani communities: an analysis of current practice and potential. Journal of Ethnobiology and Ethnomedicine 10(1)1-16.
Tapkı N, Dağıstan E, Demirtaş B, Kızıltuğ T, Çelik AD, Kekeç N 2018. A Determınatıon of the Factors Affectıng Farmers’ Satısfactıon wıth Medıcınal and Aromatıc Plants (maps) Agrıbusıness wıth Respect to Sustaınable Agrıculture in Hatay, Turkey by Usıng Logıstıc Regressıon.
Toker R, Gölükcü M, Tokgöz H 2015. Tıbbi ve Aromatik Bitkilerin Gıda Sanayisinde Kullanım Alanları. Türkiye Tohumcular Birliği Dergisi, 4(15): 54-59.

Toplam 27 adet kaynakça vardır.

Ayrıntılar

Birincil Dil	Türkçe
Konular	Ziraat, Veterinerlik ve Gıda Bilimleri
Bölüm	ARAŞTIRMA MAKALESİ (Research Article)
Yazarlar	Ahmet Duran Çelik 0000-0003-3018-822X Aykut Gül 0000-0002-8708-8433
Yayımlanma Tarihi	30 Aralık 2022
Gönderilme Tarihi	15 Mart 2021
Kabul Tarihi	26 Ağustos 2021
Yayımlandığı Sayı	Yıl 2022

Kaynak Göster

APA	Çelik, A. D., & Gül, A. (2022). Hatay Yöresinde Tıbbi ve Aromatik Bitkilerde Pazarlama Organizasyonun Etkinliğinin ve Üretici Memnuniyetinin Belirlenmesi. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi Tarım Ve Doğa Dergisi, 25(6), 1465-1478. https://doi.org/10.18016/ksutarimdoga.vi.896943