Öz
Bu çalışmanın amacı; patates üretimi yapan işletmelerin üretim maliyetlerini ve kârlılık göstergelerini hesaplayarak işletmelerin ekonomik analizini ortaya koymaktır. Çalışma alanı olarak Afyonkarahisar ilinin seçilmesinde Türkiye’nin önemli patates üretim merkezlerinden biri olması etkili olmuştur. Çalışmanın ana materyali 2019 üretim yılında patates üretimi yapan işletmeler arasından tabakalı tesadüfi örnekleme yöntemiyle seçilen 79 işletmeyle görüşülerek elde edilen veriler oluşturmaktadır. İşletmelerde dekara toplam üretim masrafları içerisinde değişen masrafların payı %82.23, sabit masrafların payı ise %17.77 olarak hesaplanmıştır. Değişen masraflar içerisinde en önemli masraf kalemi tohum masrafı olup bunu ilaç, gübre, elektrik ve makine kirası masraflarının takip ettiği belirlenmiştir. Sabit masraflar içerisinde en önemli masraf kaleminin arazi kirası olduğu belirlenmiştir. Patates üretiminde üretim masrafları 3521.53 TL/da, GSÜD 3556.06 TL/da, brüt kâr 660.42 TL/da, net kâr 34.53 TL/da, nispi kâr ise 1.01 olarak hesaplanmıştır. İşletmelerde ortalama patates verimi 3658 kg/da, 1 kg patatesin üretim maliyeti ise 0.96 TL olarak belirlenmiştir. Bölgede patates işletmelerinin maliyetlerinin yüksek, kârlılıklarının düşük olduğu hesaplanmıştır. Patates üretiminde tohum, ilaç, gübre ve enerji kullanımının diğer ürünlere kıyasla daha fazla olduğu belirlenmiş olup girdi fiyatlarında yaşanan artışlar patates üreticilerinin kârlılıklarını düşürdüğü tespit edilmiştir.
Anahtar Kelimeler
Destekleyen Kurum
Isparta Uygulamalı Bilimler Üniversitesi Bilimsel Araştırma Projeleri Koordinasyon Birimi
Proje Numarası
2019-YL1-0043
Teşekkür
Bu çalışma Isparta Uygulamalı Bilimler Üniversitesi Bilimsel Araştırma Projeleri Koordinasyon Birimi tarafından 2019-YL1-0043 numaralı proje ile desteklenen yüksek lisans tezinden üretilmiştir.
Kaynakça
- Açıl AF, Demirci R 1984. Tarım Ekonomisi Dersleri. Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Yayınları, Ankara Üniversitesi Basımevi, Ankara, 372 sy.
- Akçapınar, MC 2007. Afyon İli Şuhut Ovası Sulama Organizasyonlarında Sulama Suyu Fiyatlandırma Yaklaşımları Ve Üretim Maliyeti Üzerine Etkileri. Ankara Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Tarım Ekonomisi Ana Bilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi, 108 sy.
- Anonim 2020. Türkiye İstatistik Kurumu, Bitkisel Ürün Fiyatları. https://biruni.tuik.gov.tr/medas/?kn=110&locale=tr.
- Anonim 2021. Türkiye İstatistik Kurumu, Bitkisel Üretim İstatistikleri. https://biruni.tuik.gov.tr/medas/?kn=92&locale=tr.
- Anonymous 2020. FAOSTAT, World Production Quantities of Crops. http://www.fao.org/faostat/en/#data/QC.
- Arıoğlu H, Çalışkan ME, Onaran H 2006. Türkiye’de Patates Üretimi, Sorunları Ve Çözüm Önerileri. IV. Ulusal Patates Kongresi 06-08 Eylül 2006, Niğde
- Bayramoğlu Z, Karakayacı Z, Ağızan K, Ağızan S, Bozdemir M 2021. Başlıca Sebze Ürünlerinde Üretim Maliyetlerini Etkileyen Faktörlerin Belirlenmesi. KSÜ Tarım ve Doğa Derg 24(3): 603-613.
- Birinci A, Küçük N 2006. Erzurum İli Tarım İşletmelerinde Patates Üretim Maliyetinin Hesaplanması. Tarım Ekonomisi Dergisi 12(1,2): 31-37.
- Çiçek A, Erkan O 1996. Tarım Ekonomisinde Araştırma ve Örnekleme Yöntemleri. Gaziosmanpaşa Üniversitesi, Ziraat Fakültesi Yayınları, Tokat, 119 sy.
- Engiz AM 2007. Türkiye’de Patates Tohumluğu Üretiminin Ekonomik Yönden Değerlendirilmesi. Ankara Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Tarım Ekonomisi Ana Bilim Dalı, Doktora Tezi, 215 sy.
- Erkuş A 1979. Ankara İli Yenimahalle İlçesinde Kontrollü Kredi Uygulaması Yapılan Tarım İşletmelerinin Planlanması Üzerine Bir Araştırma. Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Yayınları, Ankara Üniversitesi Basımevi, Ankara, 112 sy.
- Erkuş A, Bülbül M, Kıral T, Açıl AF, Demirci R 1995. Tarım Ekonomisi. Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Yayınları, Ankara Üniversitesi Basımevi, Ankara, 298 sy.
- Ezekiel M 1938. The Cobweb Theorem. The Quarterly Journal of Economics 52(2): 255-280.
- Kadakoğlu B, Karlı B 2021. Türkiye’de Patates Üretimi, İhracatı ve Destekleme Politikalarının Değerlendirilmesi. Ziraat Fakültesi Dergisi 16(1): 7-16.
- Karsan A, Gül M 2017. Patates Üretim Maliyetleri Ve Karlılığındaki Değişim: Niğde İli Örneği. Türk Tarım-Gıda Bilim ve Teknoloji Dergisi 5(5): 530-535.
- Kıral T, Kasnakoğlu H, Tatlıdil FF, Fidan H, Gündoğmuş E 1999. Tarımsal Ürünler İçin Maliyet Hesaplama Metodolojisi ve Veritabanı Rehberi. Tarımsal Ekonomi Araştırma Enstitüsü Yayınları, Ankara, 143 sy.
- Kızıloğlu S 1997. Erzurum İlinde Buğday, Arpa, Patates, Ayçiçeği, Şeker Pancarı Ve Fiğin Üretim Maliyeti Ve Arz Fonksiyonlarının Ekonometrik Yönden Analizi. Türk Tarım ve Ormancılık Dergisi 21(3): 225-235.
- Rehber E 1993. Tarımsal İşletmecilik ve Planlama. Uludağ Üniversitesi Ziraat Fakültesi Yayınları, Uludağ Üniversitesi Basımevi, Bursa, 179 sy.
- Rehber E, Erkuş A 1984. Nevşehir’de Patates Üreten Tarım İşletmelerin Ekonomik Analizi. Ankara Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Yayınlar, Ankara, 18 sy.
- Sapkota SC, Rokaya PR, Acharya H, Uprety S 2020. Economic Analysis of Potato Production in Achham District of Nepal. Nepalese Journal of Agricultural Sciences 19: 21-30.
- Tok N, Davran MK 2010. Adana İlinde Erkenci Patates Üreten Tarım İşletmelerinin Sosyo-Ekonomik Yapısı Ve Sorunları. Tarım Ekonomisi Dergisi 16(2): 67-73.
- Topçu Y, Uzundumlu AS, Güler O 2010. Economic Effectiveness Analyses of Potato Farms: The Case of Erzurum Province, Turkey. Scientific Research And Essays 5(17): 2560-2566.
- Yamane T 2001. Temel Örnekleme Yöntemleri. Çev: Alptekin Esin, Celal Aydın, M. Akif Bakır, Esen Gürbüzsel, Literatür Yayıncılık, İstanbul, 509 sy.
- Yılmaz H, Demircan V, Erel G 2006. Bazı Önemli Patates Üreticisi İllerde Patates Üretim Maliyeti Ve Gelirinin Karşılaştırmalı Olarak İncelenmesi. Süleyman Demirel Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi 1(1): 22-32.
Öz
The aim of this study is to reveal the economic analysis of the enterprises by calculating the production costs and profitability indicators of the enterprises producing potatoes. Afyonkarahisar province, one of the significant potato production centers in Turkey, was opted for this study. The data constitute from the statistics obtained from 79 enterprises selected through the stratified random sampling method in the 2019 production year. The shares of variable and fixed costs were calculated as 82.23% and 17.77%, respectively, within the production costs. The most significant cost among the variables costs was determined that cost of seed, followed by pesticide, fertiliser, electricity and renting machinery, respectively, whereas that cost within the fixed costs was the land rent. The production cost of potatoes, gross production value (GPV), gross profit and net profit in this region were assessed as 3521.53 TRY/decare, 3556.06 TRY/decare, 660.42 TRY/decare, and 34.53 TRY/decare, respectively. The relative profit was determined as 1.01, as well. It was decided that the average yield of potato in these enterprises was 3658 kg/decare and also the unit cost of potato was 0.96 TRY. It was calculated that potato enterprises in this region possessed high costs while their profitability was low. It was determined that the use of seed, pesticide, fertiliser and energy in potato production was higher than other agricultural products. Therefore, rising input prices declined the profitability of potato producers.
Anahtar Kelimeler
Proje Numarası
2019-YL1-0043
Kaynakça
- Açıl AF, Demirci R 1984. Tarım Ekonomisi Dersleri. Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Yayınları, Ankara Üniversitesi Basımevi, Ankara, 372 sy.
- Akçapınar, MC 2007. Afyon İli Şuhut Ovası Sulama Organizasyonlarında Sulama Suyu Fiyatlandırma Yaklaşımları Ve Üretim Maliyeti Üzerine Etkileri. Ankara Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Tarım Ekonomisi Ana Bilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi, 108 sy.
- Anonim 2020. Türkiye İstatistik Kurumu, Bitkisel Ürün Fiyatları. https://biruni.tuik.gov.tr/medas/?kn=110&locale=tr.
- Anonim 2021. Türkiye İstatistik Kurumu, Bitkisel Üretim İstatistikleri. https://biruni.tuik.gov.tr/medas/?kn=92&locale=tr.
- Anonymous 2020. FAOSTAT, World Production Quantities of Crops. http://www.fao.org/faostat/en/#data/QC.
- Arıoğlu H, Çalışkan ME, Onaran H 2006. Türkiye’de Patates Üretimi, Sorunları Ve Çözüm Önerileri. IV. Ulusal Patates Kongresi 06-08 Eylül 2006, Niğde
- Bayramoğlu Z, Karakayacı Z, Ağızan K, Ağızan S, Bozdemir M 2021. Başlıca Sebze Ürünlerinde Üretim Maliyetlerini Etkileyen Faktörlerin Belirlenmesi. KSÜ Tarım ve Doğa Derg 24(3): 603-613.
- Birinci A, Küçük N 2006. Erzurum İli Tarım İşletmelerinde Patates Üretim Maliyetinin Hesaplanması. Tarım Ekonomisi Dergisi 12(1,2): 31-37.
- Çiçek A, Erkan O 1996. Tarım Ekonomisinde Araştırma ve Örnekleme Yöntemleri. Gaziosmanpaşa Üniversitesi, Ziraat Fakültesi Yayınları, Tokat, 119 sy.
- Engiz AM 2007. Türkiye’de Patates Tohumluğu Üretiminin Ekonomik Yönden Değerlendirilmesi. Ankara Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Tarım Ekonomisi Ana Bilim Dalı, Doktora Tezi, 215 sy.
- Erkuş A 1979. Ankara İli Yenimahalle İlçesinde Kontrollü Kredi Uygulaması Yapılan Tarım İşletmelerinin Planlanması Üzerine Bir Araştırma. Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Yayınları, Ankara Üniversitesi Basımevi, Ankara, 112 sy.
- Erkuş A, Bülbül M, Kıral T, Açıl AF, Demirci R 1995. Tarım Ekonomisi. Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Yayınları, Ankara Üniversitesi Basımevi, Ankara, 298 sy.
- Ezekiel M 1938. The Cobweb Theorem. The Quarterly Journal of Economics 52(2): 255-280.
- Kadakoğlu B, Karlı B 2021. Türkiye’de Patates Üretimi, İhracatı ve Destekleme Politikalarının Değerlendirilmesi. Ziraat Fakültesi Dergisi 16(1): 7-16.
- Karsan A, Gül M 2017. Patates Üretim Maliyetleri Ve Karlılığındaki Değişim: Niğde İli Örneği. Türk Tarım-Gıda Bilim ve Teknoloji Dergisi 5(5): 530-535.
- Kıral T, Kasnakoğlu H, Tatlıdil FF, Fidan H, Gündoğmuş E 1999. Tarımsal Ürünler İçin Maliyet Hesaplama Metodolojisi ve Veritabanı Rehberi. Tarımsal Ekonomi Araştırma Enstitüsü Yayınları, Ankara, 143 sy.
- Kızıloğlu S 1997. Erzurum İlinde Buğday, Arpa, Patates, Ayçiçeği, Şeker Pancarı Ve Fiğin Üretim Maliyeti Ve Arz Fonksiyonlarının Ekonometrik Yönden Analizi. Türk Tarım ve Ormancılık Dergisi 21(3): 225-235.
- Rehber E 1993. Tarımsal İşletmecilik ve Planlama. Uludağ Üniversitesi Ziraat Fakültesi Yayınları, Uludağ Üniversitesi Basımevi, Bursa, 179 sy.
- Rehber E, Erkuş A 1984. Nevşehir’de Patates Üreten Tarım İşletmelerin Ekonomik Analizi. Ankara Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Yayınlar, Ankara, 18 sy.
- Sapkota SC, Rokaya PR, Acharya H, Uprety S 2020. Economic Analysis of Potato Production in Achham District of Nepal. Nepalese Journal of Agricultural Sciences 19: 21-30.
- Tok N, Davran MK 2010. Adana İlinde Erkenci Patates Üreten Tarım İşletmelerinin Sosyo-Ekonomik Yapısı Ve Sorunları. Tarım Ekonomisi Dergisi 16(2): 67-73.
- Topçu Y, Uzundumlu AS, Güler O 2010. Economic Effectiveness Analyses of Potato Farms: The Case of Erzurum Province, Turkey. Scientific Research And Essays 5(17): 2560-2566.
- Yamane T 2001. Temel Örnekleme Yöntemleri. Çev: Alptekin Esin, Celal Aydın, M. Akif Bakır, Esen Gürbüzsel, Literatür Yayıncılık, İstanbul, 509 sy.
- Yılmaz H, Demircan V, Erel G 2006. Bazı Önemli Patates Üreticisi İllerde Patates Üretim Maliyeti Ve Gelirinin Karşılaştırmalı Olarak İncelenmesi. Süleyman Demirel Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi 1(1): 22-32.
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Türkçe |
|---|---|
| Konular | Ziraat, Veterinerlik ve Gıda Bilimleri |
| Bölüm | ARAŞTIRMA MAKALESİ (Research Article) |
| Yazarlar | |
| Proje Numarası | 2019-YL1-0043 |
| Yayımlanma Tarihi | 30 Haziran 2022 |
| Gönderilme Tarihi | 3 Haziran 2021 |
| Kabul Tarihi | 16 Temmuz 2021 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2022 |
Cited By
Sözleşmeli patates yetiştiriciliği sisteminin üreticiler açısından değerlendirilmesi: Tomarza ilçesi örneği
Mustafa Kemal Üniversitesi Tarım Bilimleri Dergisi
https://doi.org/10.37908/mkutbd.1429618
Patates böceği Leptinotarsa decemlineata Say (Coleoptera: Chrysomelidae)’nin Popülasyon Takibi ve Teorik Döl Sayısının Belirlenmesi
Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi Tarım ve Doğa Dergisi
https://doi.org/10.18016/ksutarimdoga.vi.1280991
Profitability analysis of potato growing in Ödemiş district of Izmir province
Turkish Journal of Food and Agriculture Sciences
https://doi.org/10.53663/turjfas.1282890
2022-JIF = 0.500
2022-JCI = 0.170
Uluslararası Hakemli Dergi (International
Peer Reviewed Journal)
Dergimiz, herhangi bir başvuru veya yayımlama ücreti almamaktadır. (Free submission and publication)
Yılda 6 sayı yayınlanır. (Published 6 times a year)
Bu web sitesi Creative Commons Atıf 4.0 Uluslararası Lisansı ile lisanslanmıştır.