Koronavirüs (Covid-19) Pandemi Sürecinde, Sağlık Çalışanlarının Tıbbi ve Aromatik Bitki Kullanımının Değerlendirilmesi
Öz
Bu çalışmada, Covid-19 (Kovid-19) pandemisine karşı sağlık çalışanları tarafından, geleneksel olarak kullanılan tıbbi ve aromatik bitkilerin değerlendirilmesi amaçlanmıştır. Araştırma tanımlayıcı modelde tasarlanmış olup 10 Temmuz-31 Aralık 2021 tarihleri arasında gerçekleştirilmiştir. Türkiye’deki sağlık çalışanları araştırma evrenini oluşturup basit rastgele örnekleme yöntemi kullanılmıştır. Verilerin toplanmasında, alan uzmanlarınca hazırlanan yarı yapılandırılmış anket formu kullanılmıştır. Demografik bilgiler ve tıbbi ve aromatik bitkiler olmak üzere iki kısımdan oluşan anket, Google forms üzerinden online olarak uygulanmıştır. Verilerin analizinde SPSS 24 paket programı kullanılmış, yüzdelik ve frekans hesaplamaları yapılmıştır. Araştırmaya, Türkiye genelinde 1320 sağlık çalışanı katılmış olup, katılımcıların %55’i kadın, %45’i erkektir, meslek gruplarına göre dağılımı; %18’i hemşire, %16’sı sağlık memuru, %12’si hekim, %10’u ATT, %9’u paramedik, %9’u ebe, %8’i tıbbi sekreter, %7’si eczacı, %6’sı psikolog ve %5’i diğer (sosyal çalışmacı, müdür, diş hekimi vs.) şeklindedir. Çalışma sonucuna göre; sağlık çalışanlarının %77’si Covid-19 pandemisinde tıbbi ve aromatik bitkilerin tamamen ve kısmen etkili olduğuna inandığını belirtmiş ve bunların %63’ü şifalı bitkileri kullanmıştır. Kullanılan bitkiler içinde kekik/Origanum sp. (%99), narenciye/Citrus sp. (%94) ve sarımsak/Allium sativum (%93) en yüksek düzeyde tercih edilmiştir. Tıbbi ve aromatik bitkilerin kullanımı hakkındaki bilgilerin en çok sosyal medya (%99) aracılığıyla elde edildiği görülmüştür. Katılımcıların %94’ü bitkileri aktardan temin etmiştir. Bitkiler daha çok demlenerek (%99) ve çiğ gıda (%91) şeklinde tüketilmektedir. Bu süreçte tıbbi ve aromatik bitki kullananların %63’ü Covid-19’a yakalanmadığını bildirmiştir. Sonuç olarak, Covid-19 sürecinde sağlık çalışanlarının büyük çoğunluğunun tıbbi ve aromatik bitkilerin etkisine inandığı ve şifalı bitkileri kullanmayı tercih ettikleri ortaya çıkarılmıştır. Bu çalışma modern tıp ilmi almış bireylerin tamamlayıcı tıbba olan bakışını yansıtması açısından önemli bir değere sahiptir.
Anahtar Kelimeler
Covid-19, Etnobotanik, Pandemi, Şifalı bitki, Aromatik bitki
Teşekkür
İstatistik çalışmalarda desteklerini gördüğümüz Bartın Üniversitesi, Eğitim Fakültesi, Eğitim Bilimleri Bölümü Dr. Öğretim Üyesi Mustafa FİDAN’a teşekkür ederiz.
Kaynakça
- Alyami, HS., Orabi, MAA., Aldhabbah, FM., Alturki, HN., Aburas, WI., Alfayez, AI., Alharbi, AS., Almasuood, RA., & Alsuhaibani NA. (2000). Knowledge about COVID-19 and beliefs about and use of herbal products during the COVID-19 pandemic: A cross-sectional study in Saudi Arabia. Saudi Pharm J 28, 1326–1332.
- Anonim, (2021). Sağlık İstatistikleri Yıllığı 2020 Haber Bülteni. T.C. Sağlık Bakanlığı Sağlık Bilgi Sistemleri Genel Müdürlüğü. https://sbsgm. saglik.gov.tr/Eklenti/41611/0/haber-bulteni-2020 pdf.pdf
- Büyüköztürk, Ş., Çokluk, Ö. & Köklü, N. (2013). Sosyal bilimler için istatistik. Pegem Akademi. Ankara, 280 sy.
- Charan, J., Bhardwaj, P., Dutta, S., Kaur, R., Bist, SK., Detha, MD., Kumar, S., Kanchan, T., Yadav, D., Mitra, P., & Sharma, P. (2021). Use of Complementary and Alternative Medicine (CAM) and Home Remedies by COVID-19 Patients: A Telephonic Survey. Ind J Clin Biochem 36(1), 108–111.
- Cömert, M. & Dinç, H. (2014). Şifalı Bitkilerin Gençler Tarafından Bilinirliği (Young People’s Knowledge Level of Plants with Healing Capabilities). J of Tourism and Gastronomy Studies 2(3), 23-27.
- Çepni, S. (2011). Araştırma ve proje çalışmalarına giriş. Celepler Matbaacılık, Trabzon, 442 sy.
- Demirci Kayıran, S. & Kırıcı, S. (2019). Adana (Türkiye) Aktarlarında Tedavi Amacıyla Satılan Bitkisel Droglar. KSÜ Tarım ve Doğa Derg 22(1), 183-192.
- El Alami, A., Fattah, A., & Chait, A. (2020). Medicinal Plants Used for the Prevention Purposes during the Covid-19 Pandemic in Morocco. JASAB 2(1), 4–11.
- Karasar, N. (2003). Bilimsel Araştırma Yöntemi. 12. Basım, 3A Araştırma Eğitim Danışmanlık Ltd., Ankara, s.116-129.
- Khanal, H., Khanal, U., & Koirala, J. (2020). Medicinal plant vasaka could be a therapeutic option for the management of COVID-19 symptoms. J Med Plant Res 8(5), 44-48.
- Özdamar, K. (2001). Örnekleme Yöntemleri. SPSS ile Biyoistatistik. 4. Baskı, s.261-265.
- Paksoy, MY., Selvi, S., & Savran, A. (2016). Ethnopharmacological survey of medicinal plants in Ulukışla (Niğde-Turkey). J Herb Med 6(1), 42-48.
- Sadıkoğlu, N. & Alpınar, K. (2004). An evaluation of Turkish ethnobotanical studies (1928-1997). J Fac Pharm İst Univ 37, 61-66.
- Sargın, SA., Akçiçek, E., & Selvi, S. (2013). An ethnobotanical study of medicinal plants used by the local people of Alaşehir (Manisa) in Turkey. J Ethnopharmacol 150(3), 860-874.
- Satıl, F. & Selvi, S. (2020). Ethnobotanical Features of Ziziphora L. (Lamiaceae) Taxa in Turkey. Int J Nat Sci (IJNLS) 4(1), 56-65.
- Şekeroğlu, N. & Gezici, S. (2020). Koronavirüs Pandemisi ve Türkiye’nin Bazı Şifalı Bitkileri. Anadolu Klin 25(1), 163-182.
- Teke, A., Yener, M., Akkuş, Ş., & Gümüşcü, A. (2020). Halkın Tıbbi-Aromatik Bitkiler Kullanımı ve Tanımasında Bilinç Durumu: Çumra Örneği. In: Research in Medicinal and Aromatic Plants, Iksad Publications, Ankara, s.267-291.
- Temel, M., Tınmaz, AB., Öztürk, M., & Gündüz, O. (2018). Dünya’da ve Türkiye’de Tıbbi-Aromatik Bitkilerin Üretimi ve Ticareti. KSÜ Tarım ve Doğa Derg 21 (Özel Sayı), 198-214.
- Uzar, F. & Uzar, İ. (2020). Traditional medicinal plants used for the treatment of viral infections: A short review. J Integr Med 1(1), 29-48.
Evaluation of Using Medicinal and Aromatic Plants by Healthcare Professionals During the Coronavirus Pandemic (Covid-19) Period
Öz
In this study, it was aimed to evaluate the traditional use of medicinal and aromatic plants by health professionals against the Covid-19 (Kovid-19) pandemic. The research was designed in a descriptive model and was studied between 10 July and 31 December 2021. The population of the research consisted of healthcare professionals in Turkey. A Simple random sampling method was used. A semi-structured questionnaire prepared by the experts was used to collect the data. The questionnaire consisted of two parts: demographic information and medicinal and aromatic plants. The questionnaire form was applied online via Google forms. SPSS 24 package program was used to analyze data, and percentage and frequency calculations were made. 1320 healthcare professionals in Turkey participated in the research. 55% of the participants are female and 45% are male. Distribution of participants according to occupational groups; 18% nurse, 16% health officer, 12% physician, 10% ATT, 9% paramedic, 9% midwife, 8% medical secretaries, 7% pharmacist, 6% are psychologists, and 5% are other (social worker, manager, dentist, etc.). According to the results of the study, 77% of healthcare professionals stated that they believed that medicinal and aromatic plants were fully or partially effective in the Covid-19 pandemic, and 63% of them used medicinal plants. Among the plants used, thyme/Origanum sp. (99%), citrus/Citrus sp. (94%) and garlic/Allium sativum (93%) were preferred at the highest level. It was observed that most of the information about the use of medicinal and aromatic plants was obtained through social media (99%). In addition, 94% of the participants received the plants from herbalists. Plants are mostly consumed as infused (99%) and raw food (91%). During this period, 63% of those who used medicinal and aromatic plants reported that they did not get Covid-19. As a result, it has been determined that most healthcare professionals believe in the effect of medicinal and aromatic plants and prefer to use medicinal plants during the Covid-19 period. This study is essential in reflecting the view of individuals who have received modern medical science toward traditional and complementary medicine.
Anahtar Kelimeler
Aromatic plant Covid-19 Ethnobotany Medicinal plant Pandemic
Kaynakça
- Alyami, HS., Orabi, MAA., Aldhabbah, FM., Alturki, HN., Aburas, WI., Alfayez, AI., Alharbi, AS., Almasuood, RA., & Alsuhaibani NA. (2000). Knowledge about COVID-19 and beliefs about and use of herbal products during the COVID-19 pandemic: A cross-sectional study in Saudi Arabia. Saudi Pharm J 28, 1326–1332.
- Anonim, (2021). Sağlık İstatistikleri Yıllığı 2020 Haber Bülteni. T.C. Sağlık Bakanlığı Sağlık Bilgi Sistemleri Genel Müdürlüğü. https://sbsgm. saglik.gov.tr/Eklenti/41611/0/haber-bulteni-2020 pdf.pdf
- Büyüköztürk, Ş., Çokluk, Ö. & Köklü, N. (2013). Sosyal bilimler için istatistik. Pegem Akademi. Ankara, 280 sy.
- Charan, J., Bhardwaj, P., Dutta, S., Kaur, R., Bist, SK., Detha, MD., Kumar, S., Kanchan, T., Yadav, D., Mitra, P., & Sharma, P. (2021). Use of Complementary and Alternative Medicine (CAM) and Home Remedies by COVID-19 Patients: A Telephonic Survey. Ind J Clin Biochem 36(1), 108–111.
- Cömert, M. & Dinç, H. (2014). Şifalı Bitkilerin Gençler Tarafından Bilinirliği (Young People’s Knowledge Level of Plants with Healing Capabilities). J of Tourism and Gastronomy Studies 2(3), 23-27.
- Çepni, S. (2011). Araştırma ve proje çalışmalarına giriş. Celepler Matbaacılık, Trabzon, 442 sy.
- Demirci Kayıran, S. & Kırıcı, S. (2019). Adana (Türkiye) Aktarlarında Tedavi Amacıyla Satılan Bitkisel Droglar. KSÜ Tarım ve Doğa Derg 22(1), 183-192.
- El Alami, A., Fattah, A., & Chait, A. (2020). Medicinal Plants Used for the Prevention Purposes during the Covid-19 Pandemic in Morocco. JASAB 2(1), 4–11.
- Karasar, N. (2003). Bilimsel Araştırma Yöntemi. 12. Basım, 3A Araştırma Eğitim Danışmanlık Ltd., Ankara, s.116-129.
- Khanal, H., Khanal, U., & Koirala, J. (2020). Medicinal plant vasaka could be a therapeutic option for the management of COVID-19 symptoms. J Med Plant Res 8(5), 44-48.
- Özdamar, K. (2001). Örnekleme Yöntemleri. SPSS ile Biyoistatistik. 4. Baskı, s.261-265.
- Paksoy, MY., Selvi, S., & Savran, A. (2016). Ethnopharmacological survey of medicinal plants in Ulukışla (Niğde-Turkey). J Herb Med 6(1), 42-48.
- Sadıkoğlu, N. & Alpınar, K. (2004). An evaluation of Turkish ethnobotanical studies (1928-1997). J Fac Pharm İst Univ 37, 61-66.
- Sargın, SA., Akçiçek, E., & Selvi, S. (2013). An ethnobotanical study of medicinal plants used by the local people of Alaşehir (Manisa) in Turkey. J Ethnopharmacol 150(3), 860-874.
- Satıl, F. & Selvi, S. (2020). Ethnobotanical Features of Ziziphora L. (Lamiaceae) Taxa in Turkey. Int J Nat Sci (IJNLS) 4(1), 56-65.
- Şekeroğlu, N. & Gezici, S. (2020). Koronavirüs Pandemisi ve Türkiye’nin Bazı Şifalı Bitkileri. Anadolu Klin 25(1), 163-182.
- Teke, A., Yener, M., Akkuş, Ş., & Gümüşcü, A. (2020). Halkın Tıbbi-Aromatik Bitkiler Kullanımı ve Tanımasında Bilinç Durumu: Çumra Örneği. In: Research in Medicinal and Aromatic Plants, Iksad Publications, Ankara, s.267-291.
- Temel, M., Tınmaz, AB., Öztürk, M., & Gündüz, O. (2018). Dünya’da ve Türkiye’de Tıbbi-Aromatik Bitkilerin Üretimi ve Ticareti. KSÜ Tarım ve Doğa Derg 21 (Özel Sayı), 198-214.
- Uzar, F. & Uzar, İ. (2020). Traditional medicinal plants used for the treatment of viral infections: A short review. J Integr Med 1(1), 29-48.
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Türkçe |
|---|---|
| Konular | Yapısal Biyoloji |
| Bölüm | ARAŞTIRMA MAKALESİ (Research Article) |
| Yazarlar | |
| Yayımlanma Tarihi | 30 Nisan 2023 |
| Gönderilme Tarihi | 18 Nisan 2022 |
| Kabul Tarihi | 26 Temmuz 2022 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2023Cilt: 26 Sayı: 2 |
2022-JIF = 0.500
2022-JCI = 0.170
Uluslararası Hakemli Dergi (International
Peer Reviewed Journal)
Dergimiz, herhangi bir başvuru veya yayımlama ücreti almamaktadır. (Free submission and publication)
Yılda 6 sayı yayınlanır. (Published 6 times a year)
Bu web sitesi Creative Commons Atıf 4.0 Uluslararası Lisansı ile lisanslanmıştır.