Geliştirilmiş Anadolu Adaçayı (Salvia fruticosa MILL.) Klonlarının Verim ve Kalite Özelliklerinin Belirlenmesi
Yıl 2024,
Cilt: 27 Sayı: 1, 183 - 193, 28.02.2024
Fatma Uysal Bayar
,
Muharrem Gölükcü
,
Murat Alan
,
Esra Alım
,
Kenan Turgut
Öz
Anadolu adaçayı (Salvia fruticosa MILL.) gıda, kozmetik ilaç gibi birçok sektörde yaygın olarak kullanılmaktadır. Türkiye doğal florasında yayılış gösteren bu türün ticari değeri, diğer Salvia türlerine göre oldukça yüksektir. Ticarete konu olan ürünün büyük çoğunluğu doğadan toplanmakta ve standart bir özelliğe sahip değildir. Doğadan toplanan türlerde verim ve kaliteyi etkileyen birçok faktör bulunmaktadır. Standart özelliklere sahip bir ürünün elde edilmesi ıslah çalışmaları ile mümkündür. Bu çalışma, klonal olarak geliştirilen 6 adet C-klonu ile 1 doğal populasyonun verim ve kalite özelliklerini belirlemek amacıyla yürütülmüştür. C-klonlarında 2 yıl üst üste bitki boyu, dal sayısı, taze herba ve yaprak verimi, kuru herba ve yaprak verimi gibi verim kriterleri yanında uçucu yağ oranı ve bileşenleri belirlenmiştir. Uçucu yağ oranları, hidrodistilasyon yöntemiyle klevenger düzeneğinde belirlenmiştir. Uçucu yağların bileşen oranları ise GC-MS/FID cihazı ile kapiler kolon kullanılarak analiz edilmiştir. İki yıllık değerlendirmede, ilk yıl klonlar arasında verim kriterleri açısından bir farklılık görülmezken ikinci yıl farklılık görülmüştür. Kuru herba verimi 1100.00-4280.00 g bitki-1 arasında değişim gösterirken kuru yaprak verimi 123.33-576.67 g bitki-1 arasında değişim göstermiştir. Uçucu yağ oranı %2.00-2.33 arasında tespit edilmiştir. Analizler sonucunda, 1,8 cineol, camphor, β-pinene ve β-caryophyllene uçucu yağda bulunan ana bileşenler olarak belirlenmiştir. Çalışma sonucunda, geliştirilmiş Anadolu adaçayı klonlarının verim ve kalite özellikleri bakımından öne çıkan iki genotip (Fk2-9 ve Fk4-9) ticari çeşit olarak önerilmiştir.
Destekleyen Kurum
Tarımsal Araştırmalar ve Politikalar Genel Müdürlüğü
Proje Numarası
TAGEM/17/A07/P06/10
Kaynakça
- Anonim (2011). Baharatlar, Çeşniler ve Tıbbi Bitkiler-Uçucu Yağ Muhtevasının Tayini (Hidrodistilasyon Yöntemi). TS 6571 Türk Standartları Enstitüsü, Ankara.
- Arslan, M., Üremiş, İ., Tınmaz, A.B., Uysal, F., Tutar, M., & Çınar, N. (2014). Origanum Tür ve Türler Arası Melezlerin Farklı Ekolojilerde Verim ve Kalite Özelliklerinin Belirlenmesi, 111O382 Nolu Tübitak Projesi Sonuç Raporu. Erciyes Üniversitesi, Tarla Bitkileri Bölümü, Kayseri.
- Aydın, D., Katar, N., Katar, D., & Olgun, M. (2019). Farklı Kurutma Sıcaklıklarının Anadolu Adaçayının (Salvia fruticosa Mill. =Salvia triloba L.) Uçucu Yağ Oranı ve Bileşenleri Üzerine Etkisinin Belirlenmesi. IJAWS 5(1), 103-109.
- Bayram, E., Ceylan, A., & Geren, H. (1999). Anadolu Adaçayı (Salvia fruticosa Mill.) Islahında Geliştirilen Klonların Agronomik ve Kalite Özellikleri Üzerinde Araştırma (Sözlü Bildiri). 3. Tarla Bitkileri Kongresi. Adana, Türkiye, 15-18 Kasım 1999,ss.27.
- Bayram, E. (2001). A Sstudy on Selecting Suitable Types of the Anatolian Sage (Salvia fruticosa Mill.) in the Flora of Western Anatolia. Turk J Agric For 25, 351-357.
- Bayram, E., Kırıcı, S., Tansı, S., Yılmaz, G., Arabacı, O., Kızıl, S., & Telci, İ. (2010). Tıbbi ve Aromatik Bitkiler Üretiminin Arttırılması Olanakları. Ziraat Mühendisliği VII. Teknik Kongresi Bildiriler Kitabı 1-2.
- Baytop, T. (1999). Türkiye’de Bitkiler ile Tedavi Geçmişte ve Bugün. Nobel Tıp Kitabevleri Ltd. Şti., İstanbul, 550.
Bellomaria B, Arnold N, Valentini G, Arnold H J 1992. Contribution to the Study of the Essential Oils from Three Species of Salvia Growing Wild in the Eastern Mediterranean Region. JEOR 4 (6), 607–614.
- Chen, W., Vermaak, I., & Viljoen, A. (2013). Camphor-a Fumigant During the Black Death and a Coveted Fragrant Wood in Ancient Egypt and Babylon-a Review, Molecules, 10;18(5), 5434-54.
- Dinçer, C., Topuz, A., Sahin Nadeema, H., Özdemir, K.S., Cama, İ.B., Tontula, İ., Göktürk, R.S., & Tuğrul Ay, S. (2012). A Comparative Study on Phenolic Composition, Antioxidant Activity and Essential Oil Content of Wild and Cultivated Sage (Salvia fruticosa Miller) as İnfluenced by Storage. Ind Crops Prod 39, 170– 176.
- Elmas, S., Zeybek, A., & Arabacı, O. (2019). Muğla Yöresindeki Salvia fruticosa Mill. Populasyonlarının Bazı Tarımsal Özelliklerinin ve Uçucu Yağ Oranlarının Belirlenmesi. Mediterr Agric Sci 32 (2), 243-249.
- Erol, E.M. (2015). Küreselleşen Dünyada Tarım Ürünlerinin Arz ve Değer Zincirleri Üzerine Bir Değerlendirme. T.C. Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı, Avrupa Birliği ve Dış İlişkiler Genel Müdürlüğü, AB Uzmanlık Tezi, 82 sy.
- Franzel, S., Jaenicke, H., & Janssen, W. (1996). Choosing The Right Trees: Setting Priorities For Multipurpose Tree Improvement. ISNAR Research Report No. 8. The Hague: International Service for National Agricultural Research.
- Hold, K.M., Sirisoma, N.S., Ikeda, T., Narahashi, T., & Casida, J.E. (2000). Α-Thujone (the active component of absinthe): γ-Aminobutyric Acid Type A Receptor Mmodulation and Metabolic Detoxification. PNAS, 97 (8), 3826-3831.
- Kara, N. (2020). Farklı Gelişme Dönemlerinde Yaprak Hasadının Adaçayının (Salvia officinalis L.) Verim, Uçucu Yağ Oranı ve Kimyasal Kompozisyonuna Etkisi. Çukurova J Agric Food Sci 35(2), 125-132.
- Karık, Ü. (2015). Ege ve Batı Akdeniz Florasındaki Anadolu Adaçayı (Salvia fruticosa mill.) Populasyonlarının Bazı Verim ve Kalite Özellikleri. JOTA 12 (2), 32-42.
- Karık, Ü. & Sağlam, A.C. (2017). Tekirdağ Ekolojik Koşullarında Anadolu Adaçayı (Salvia fruticosa Mill.) Popülasyonlarının Verim ve Kalite Özelliklerinin Belirlenmesi. Institute For Field Crops 26 (2), 203−215.
- Kargiolaki, H., Fournaraki, C., Kazakis, G., & Skoula, M. (1994). Seasonal Differentiation in Essential Oil Composition of Salvia Fruticosa. Progress Report of the EEC CAMAR-Programme No. 8001-CT91–0104, August 1993-January 1994.
- Lachenmeier, D.W., Walch, S.G., Padosch, S.A., & Kröner, L.U. (2006). Absinthe—A Review, Critical Reviews in Food Science and Nutrition 46 (5), 365-377.
- Lal, R.K., Chanotiya, C.S., Gupta, P., Mishra, A., Bisht, D., Maurya, R., Srivastva, & S., Pant, Y. (2021). Multi-Years/Environmental Evaluation for High Photosynthetic, Bio-Efficient and Essential Oil Genotypes Selection in the Breeding of Vetiver (Chrysopogon zizanioides (L.) Roberty) Crop, J Essent Oil Res 33 (1), 1-17.
- Leontaritou, P., Lamari, F.N., Papasotiropoulosc, V., & Iatroua, G. (2020). Morphological, Genetic and Essential Oil Variation of Greek Sage (Salvia fruticosa Mill.) Populations from Greece. Ind Crops Prod 150 (112346), 1-15.
- Metin, İ., Güngör, H., & Çolak, Ö.F. (2012). Bazı Tıbbi ve Aromatik Bitkilerin İhracatı ve İthalatı. 1. Tıbbı ve Aromatik Bitkiler Sempozyumu. Tokat, Türkiyr. 13-15 Eylül 2012, ss.27.
- Mossi, A.J., Cansian, R.L., Parou, N., Toniazzo, G., Olıveıra, J.V., Pıerozan, M.K., Pauletti, G., Rota, L., Santos, A.C.A., & Serafini. L.A. (2011). Morphological Characterisation Andagronomical Parameters of Different Species of Salvia L. sp. (Lamiaceae). Braz J Biol 71(1), 121-129.
- Narayan, S. & Singh, N. (2012). Camphor Poisoningd an Unusual Cause of Seizure. MJAFI 68(3), 252-253.
- Nikolic, B., Jovanovic, B., & Mitic-Culafic, D. (2015). Comparative Study of Genotoxic, Antigenotoxic and Cytotoxic Activities of Monoterpenes Camphor, Eucalyptol and Thujone in Bacteria and Mammalian Cells. Chem Biol Interact 242, 263-271.
- Olsen, R.W. (2000). Absinthe and - ɣ Aminobutyric Acid Receptors. Proceedings of the National Academy of Sciences 97 (9), 4417-4418.
- Porres-Martínez, M., González-Burgos, E., Carretero, M.E., & Gómez-Serranillos, M.P. (2014). Influence of Phenological Stage on Chemical Composition and Antioxidant Activity of Salvia lavandulifolia Vahl. Essential Oils. Ind Crops Prod 53, 71–77.
- Saharkhix, M.J., Ghani, A., & Hassanzadeh-Khayyat, M. (2009). Changes in Essential Oil Content and Composition of Clary Sage (Salvia sclarea) Aerial Part During Different Phenological Stages. JMAPS (Special issue 1), 90-93.
- SAS Institute Inc. (2002). SAS/STAT Users’ Guide. SAS Institute, Cary, NC, USA.
- Sarrou, E., Martens, S., & Chatzopoulou, P. (2016). Metabolite Profiling and Antioxidative Activity of Sage (Salvia fruticosa Mill.) under the Influence of Genotype and Harvesting Period. Ind Crops Prod 94, 240–250.
- Telci, İ. & Şahbaz, N. (2005). Determination of Agronomic and Essential Oil Properties of Peppermint (Mentha piperita L.) in Various Ages of Plantation. J Agron 4 (2), 103-108.
- Telci, İ., Bayram, E., Yımaz, & G., Avcı, B. (2006). Variability in Essential Oil Composition of Turkish Basils (Ocimum basilicum L.). Ecol Biochem syst ecol 34 (6), 489-497.
- Turhan, P. (2020). Kuru ve Sulu Koşullarda Yetiştirilen Anadolu Adaçayında (Salvia fruticosa Mill.) Farklı Azot Dozu ve Hasat Zamanlarının Verim ve Kalite Üzerine Etkileri. Namık Kemal Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Tarla Bitkileri Anabilim Dalı Doktora Tezi, 95 sy.
- Uysal, F, (2015). Antalya Florasında Bulunan Anadolu Adaçayı ( Salvia fruticosa Mill. ) populasyonlarında Seleksiyon Islahı ile Üstün Özelliklere Sahip Genotiplerin Belirlenmesi. Akdeniz Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Tarla Bitkileri Anabilim Dalı Doktora Tezi, 92 sy.
- Venskutonis, P.R. (1997). Effect of Drying on the Volatile Constituents of Thyme (Thymus vulgaris L.) and Sage (Salvia officinalis L.). Food Chem. 59 (2), 219–227.
- Yılmaz, O. (2019). Anadolu Adaçayı (Salvia fruticosa Mill.)’nda Azotlu Gübrenin ve Hasat Zamanlarının Agronomik ve Teknolojik Özellikler Üzerine Etkileri. Aydın Adnan Menderes Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Tarla Bitkileri Anabilim Dalı Yüksek Lisans Tezi, 66 sy
Determination of Yield and Quality Characteristics of Improved Anatolian Sage (Salvia fruticosa MILL.) Clones
Yıl 2024,
Cilt: 27 Sayı: 1, 183 - 193, 28.02.2024
Fatma Uysal Bayar
,
Muharrem Gölükcü
,
Murat Alan
,
Esra Alım
,
Kenan Turgut
Öz
Salvia fruticosa MILL. is widely used in many sectors such as food and pharmaceuticals. The commercial value of this species, which is widespread in the natural flora of Turkey, is quite high compared to other Salvia species. The majority of the product that is subject to trade is collected from nature and does not have a standard feature. There are many factors that affect yield and quality in species collected from nature. Obtaining a product with standard features is possible with breeding studies. This study was carried out to determine the yield and quality characteristics of 6 clonally developed C-clones. In C-clones, yield criteria such as plant height, the number of branches, fresh herb and leaf yield, dry herb and leaf yield, as well as essential oil content and components were determined for 2 consecutive years. Essential oil ratios were determined by hydrodistillation method in the Klevenger apparatus. Component ratios of essential oils were analyzed by GC-MS/FID. Dry herb yield varied between 1100.00-4280.00 g plant-1, while dry leaf yield varied between 123.33-576.67 g plant-1. The essential oil ratio was determined between 2.00 and 2.33%. As a result of the analysis, 1,8 cineol, camphor, β-pinene and β-caryophyllene were determined as the main components in the essential oil. As a result of the study, two genotypes that stand out in terms of yield and quality characteristics of improved Anatolian sage clones were registered as commercial varieties.
Proje Numarası
TAGEM/17/A07/P06/10
Kaynakça
- Anonim (2011). Baharatlar, Çeşniler ve Tıbbi Bitkiler-Uçucu Yağ Muhtevasının Tayini (Hidrodistilasyon Yöntemi). TS 6571 Türk Standartları Enstitüsü, Ankara.
- Arslan, M., Üremiş, İ., Tınmaz, A.B., Uysal, F., Tutar, M., & Çınar, N. (2014). Origanum Tür ve Türler Arası Melezlerin Farklı Ekolojilerde Verim ve Kalite Özelliklerinin Belirlenmesi, 111O382 Nolu Tübitak Projesi Sonuç Raporu. Erciyes Üniversitesi, Tarla Bitkileri Bölümü, Kayseri.
- Aydın, D., Katar, N., Katar, D., & Olgun, M. (2019). Farklı Kurutma Sıcaklıklarının Anadolu Adaçayının (Salvia fruticosa Mill. =Salvia triloba L.) Uçucu Yağ Oranı ve Bileşenleri Üzerine Etkisinin Belirlenmesi. IJAWS 5(1), 103-109.
- Bayram, E., Ceylan, A., & Geren, H. (1999). Anadolu Adaçayı (Salvia fruticosa Mill.) Islahında Geliştirilen Klonların Agronomik ve Kalite Özellikleri Üzerinde Araştırma (Sözlü Bildiri). 3. Tarla Bitkileri Kongresi. Adana, Türkiye, 15-18 Kasım 1999,ss.27.
- Bayram, E. (2001). A Sstudy on Selecting Suitable Types of the Anatolian Sage (Salvia fruticosa Mill.) in the Flora of Western Anatolia. Turk J Agric For 25, 351-357.
- Bayram, E., Kırıcı, S., Tansı, S., Yılmaz, G., Arabacı, O., Kızıl, S., & Telci, İ. (2010). Tıbbi ve Aromatik Bitkiler Üretiminin Arttırılması Olanakları. Ziraat Mühendisliği VII. Teknik Kongresi Bildiriler Kitabı 1-2.
- Baytop, T. (1999). Türkiye’de Bitkiler ile Tedavi Geçmişte ve Bugün. Nobel Tıp Kitabevleri Ltd. Şti., İstanbul, 550.
Bellomaria B, Arnold N, Valentini G, Arnold H J 1992. Contribution to the Study of the Essential Oils from Three Species of Salvia Growing Wild in the Eastern Mediterranean Region. JEOR 4 (6), 607–614.
- Chen, W., Vermaak, I., & Viljoen, A. (2013). Camphor-a Fumigant During the Black Death and a Coveted Fragrant Wood in Ancient Egypt and Babylon-a Review, Molecules, 10;18(5), 5434-54.
- Dinçer, C., Topuz, A., Sahin Nadeema, H., Özdemir, K.S., Cama, İ.B., Tontula, İ., Göktürk, R.S., & Tuğrul Ay, S. (2012). A Comparative Study on Phenolic Composition, Antioxidant Activity and Essential Oil Content of Wild and Cultivated Sage (Salvia fruticosa Miller) as İnfluenced by Storage. Ind Crops Prod 39, 170– 176.
- Elmas, S., Zeybek, A., & Arabacı, O. (2019). Muğla Yöresindeki Salvia fruticosa Mill. Populasyonlarının Bazı Tarımsal Özelliklerinin ve Uçucu Yağ Oranlarının Belirlenmesi. Mediterr Agric Sci 32 (2), 243-249.
- Erol, E.M. (2015). Küreselleşen Dünyada Tarım Ürünlerinin Arz ve Değer Zincirleri Üzerine Bir Değerlendirme. T.C. Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı, Avrupa Birliği ve Dış İlişkiler Genel Müdürlüğü, AB Uzmanlık Tezi, 82 sy.
- Franzel, S., Jaenicke, H., & Janssen, W. (1996). Choosing The Right Trees: Setting Priorities For Multipurpose Tree Improvement. ISNAR Research Report No. 8. The Hague: International Service for National Agricultural Research.
- Hold, K.M., Sirisoma, N.S., Ikeda, T., Narahashi, T., & Casida, J.E. (2000). Α-Thujone (the active component of absinthe): γ-Aminobutyric Acid Type A Receptor Mmodulation and Metabolic Detoxification. PNAS, 97 (8), 3826-3831.
- Kara, N. (2020). Farklı Gelişme Dönemlerinde Yaprak Hasadının Adaçayının (Salvia officinalis L.) Verim, Uçucu Yağ Oranı ve Kimyasal Kompozisyonuna Etkisi. Çukurova J Agric Food Sci 35(2), 125-132.
- Karık, Ü. (2015). Ege ve Batı Akdeniz Florasındaki Anadolu Adaçayı (Salvia fruticosa mill.) Populasyonlarının Bazı Verim ve Kalite Özellikleri. JOTA 12 (2), 32-42.
- Karık, Ü. & Sağlam, A.C. (2017). Tekirdağ Ekolojik Koşullarında Anadolu Adaçayı (Salvia fruticosa Mill.) Popülasyonlarının Verim ve Kalite Özelliklerinin Belirlenmesi. Institute For Field Crops 26 (2), 203−215.
- Kargiolaki, H., Fournaraki, C., Kazakis, G., & Skoula, M. (1994). Seasonal Differentiation in Essential Oil Composition of Salvia Fruticosa. Progress Report of the EEC CAMAR-Programme No. 8001-CT91–0104, August 1993-January 1994.
- Lachenmeier, D.W., Walch, S.G., Padosch, S.A., & Kröner, L.U. (2006). Absinthe—A Review, Critical Reviews in Food Science and Nutrition 46 (5), 365-377.
- Lal, R.K., Chanotiya, C.S., Gupta, P., Mishra, A., Bisht, D., Maurya, R., Srivastva, & S., Pant, Y. (2021). Multi-Years/Environmental Evaluation for High Photosynthetic, Bio-Efficient and Essential Oil Genotypes Selection in the Breeding of Vetiver (Chrysopogon zizanioides (L.) Roberty) Crop, J Essent Oil Res 33 (1), 1-17.
- Leontaritou, P., Lamari, F.N., Papasotiropoulosc, V., & Iatroua, G. (2020). Morphological, Genetic and Essential Oil Variation of Greek Sage (Salvia fruticosa Mill.) Populations from Greece. Ind Crops Prod 150 (112346), 1-15.
- Metin, İ., Güngör, H., & Çolak, Ö.F. (2012). Bazı Tıbbi ve Aromatik Bitkilerin İhracatı ve İthalatı. 1. Tıbbı ve Aromatik Bitkiler Sempozyumu. Tokat, Türkiyr. 13-15 Eylül 2012, ss.27.
- Mossi, A.J., Cansian, R.L., Parou, N., Toniazzo, G., Olıveıra, J.V., Pıerozan, M.K., Pauletti, G., Rota, L., Santos, A.C.A., & Serafini. L.A. (2011). Morphological Characterisation Andagronomical Parameters of Different Species of Salvia L. sp. (Lamiaceae). Braz J Biol 71(1), 121-129.
- Narayan, S. & Singh, N. (2012). Camphor Poisoningd an Unusual Cause of Seizure. MJAFI 68(3), 252-253.
- Nikolic, B., Jovanovic, B., & Mitic-Culafic, D. (2015). Comparative Study of Genotoxic, Antigenotoxic and Cytotoxic Activities of Monoterpenes Camphor, Eucalyptol and Thujone in Bacteria and Mammalian Cells. Chem Biol Interact 242, 263-271.
- Olsen, R.W. (2000). Absinthe and - ɣ Aminobutyric Acid Receptors. Proceedings of the National Academy of Sciences 97 (9), 4417-4418.
- Porres-Martínez, M., González-Burgos, E., Carretero, M.E., & Gómez-Serranillos, M.P. (2014). Influence of Phenological Stage on Chemical Composition and Antioxidant Activity of Salvia lavandulifolia Vahl. Essential Oils. Ind Crops Prod 53, 71–77.
- Saharkhix, M.J., Ghani, A., & Hassanzadeh-Khayyat, M. (2009). Changes in Essential Oil Content and Composition of Clary Sage (Salvia sclarea) Aerial Part During Different Phenological Stages. JMAPS (Special issue 1), 90-93.
- SAS Institute Inc. (2002). SAS/STAT Users’ Guide. SAS Institute, Cary, NC, USA.
- Sarrou, E., Martens, S., & Chatzopoulou, P. (2016). Metabolite Profiling and Antioxidative Activity of Sage (Salvia fruticosa Mill.) under the Influence of Genotype and Harvesting Period. Ind Crops Prod 94, 240–250.
- Telci, İ. & Şahbaz, N. (2005). Determination of Agronomic and Essential Oil Properties of Peppermint (Mentha piperita L.) in Various Ages of Plantation. J Agron 4 (2), 103-108.
- Telci, İ., Bayram, E., Yımaz, & G., Avcı, B. (2006). Variability in Essential Oil Composition of Turkish Basils (Ocimum basilicum L.). Ecol Biochem syst ecol 34 (6), 489-497.
- Turhan, P. (2020). Kuru ve Sulu Koşullarda Yetiştirilen Anadolu Adaçayında (Salvia fruticosa Mill.) Farklı Azot Dozu ve Hasat Zamanlarının Verim ve Kalite Üzerine Etkileri. Namık Kemal Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Tarla Bitkileri Anabilim Dalı Doktora Tezi, 95 sy.
- Uysal, F, (2015). Antalya Florasında Bulunan Anadolu Adaçayı ( Salvia fruticosa Mill. ) populasyonlarında Seleksiyon Islahı ile Üstün Özelliklere Sahip Genotiplerin Belirlenmesi. Akdeniz Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Tarla Bitkileri Anabilim Dalı Doktora Tezi, 92 sy.
- Venskutonis, P.R. (1997). Effect of Drying on the Volatile Constituents of Thyme (Thymus vulgaris L.) and Sage (Salvia officinalis L.). Food Chem. 59 (2), 219–227.
- Yılmaz, O. (2019). Anadolu Adaçayı (Salvia fruticosa Mill.)’nda Azotlu Gübrenin ve Hasat Zamanlarının Agronomik ve Teknolojik Özellikler Üzerine Etkileri. Aydın Adnan Menderes Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Tarla Bitkileri Anabilim Dalı Yüksek Lisans Tezi, 66 sy