Araştırma Makalesi
BibTex RIS Kaynak Göster

Türkiye ve Kırgızistan Yerel Sanayilik Domates Genotiplerinin Morfolojik ve Agronomik Özelliklerinin Belirlenmesi

Yıl 2024, Cilt: 27 Sayı: Ek Sayı 1 (Suppl 1), 194 - 204

Zülfiye Yardım , Rufeyde Nur Özen , Esen Bozaba , Banu Çiçek Arı , Mustafa Paksoy

https://doi.org/10.18016/ksutarimdoga.vi.1474041

Öz

Bu çalışma, S2 kademesindeki Kırgızistan ve Türkiye yerli domates genotiplerinin UPOV kriterlerine göre morfolojik ve agronomik özelliklerinin belirlenmesi amacıyla yapılmıştır. Çalışmanın temeli 2022 yılında atılmış 14 genotip ile çalışmaya başlanmış, bütün genotipler ayrı ayrı incelenmiştir. Yapılan incelemeler sonucunda, 2 adet Kırgizistan ve 2 adet Türkiye kökenli sanayi domatesi ümit var olarak tespit edilmiştir. Çalışmada seçilmiş genotiplerde bazı bitki ve meyve özellikleri incelenmiştir. Araştırma sonucunda genotipler arasında meyve olgunluk rengi bakımından önemli farklılıklar bulunmamıştır. Genotiplerin ortalama yaprak uzunluğu değerleri 23.3 cm (KR202) ile 25 cm (TR123-1) arasında, ortalama yaprak genişliği ise 17.5 cm (TR95) ile 22.3 cm (KR207) arasında değişmiştir. Genotiplerin ikisi sırık ikisi de oturak tip olarak belirlenmiştir. TR123–1, KR202 ve KR207 genotiplerinde fide döneminde antosiyanin gözlemlenmiş, ancak TR95’de gözlemlenmemiştir. Fide döneminde sap kırılması yalnızca üç genotipde görülmüştür. TR95 ve KR207 numaralı genotiplerde meyvede ortalama parlaklık az ve gövdede tüylülük orta seviyede iken TR123-1 ve KR202 numaralı genotiplerde meyvede parlaklık ve gövdede tüylülük yoğun şekilde gözlemlenmiştir. KR207 genotipi 5.116 kg bitki-1 verim değeriyle en yüksek bitki başına verimi vermiştir. Yapılan değerlendirmeler sonucunda bu genotiplerin yeni çeşit geliştirmek için ümit var olduğu söylenebilir.

Anahtar Kelimeler

Solanum lycopersicon Sanayilik domates UPOV Morfolojik karakterizasyon

Kaynakça

  • Adeniji, O., Tenebe, A., Ishaka, A., Jandong, E., Adamu, J., Adekoya, M., Zamzam, M., & Aremu, C. (2020). Phenotypic variability for horticultural and fruit quality attributes in plastic house grown tomato. Journal of Horticultural Sciences, 15(2), 136-146. https://doi.org/https://doi.org/10.24154/ jhs.v15i2.919
  • Altıntaş, S., Polat, S., & Şahin, N. (2016). Marmara bölgesi'nden toplanan domates popülasyonlarının moleküler ve morfolojik karakterizasyonunun belirlenmesi. NKU. BAP. 00.24. AR, 14.
  • Balkaya, A., Özbakır, M., & Karaağaç, O. (2010). Evaluation of variation and fruit characterization of pumpkin (Cucurbita moschata Duch.) populations collected from Black Sea region. Journal of Agrıcultural Scıences-Tarım Bılımlerı Dergısı(1), 17-25. https://doi.org/ 10.1501/ tarimbil_0000001117
  • Bliss, F. (1981). Utilization of vegetable germplasm. HortScience, 16(2), 129-132.
  • Bozokalfa, M. K., & Eşiyok, D. (2010). Biber (Capsicum annuum L.) aksesyonlarında genetik çeşitliliğin agronomik özellikler ile belirlenmesi. Ege Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 47(2), 123-134.
  • Cebolla-Cornejo, J., Roselló, S., & Nuez, F. (2013). Phenotypic and genetic diversity of Spanish tomato landraces. Scientia Horticulturae, 162, 150-164. https://doi.org/https://doi.org/10.1016/ j.scienta.2013.07.044
  • Çukadar, K. (2011). Erzincan İli Domates (Lycopersicon Esculentum L.) Genotiplerinin Morfolojik Karakterizasyonu (Tez no 284383) [Yüksek Lisans Tezi, Atatürk Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Bahçe Bitkileri Anabilim Dalı]. Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi.
  • Demir, Ö., & Ünlü, H. (2023). Bazı beef tipi domates hatlarının morfolojik özelliklerinin belirlenmesi. Ziraat Fakültesi Dergisi, 18(1), 59-65. https://doi.org/https://doi.org/10.54975/isubuzfd.1288727
  • FAO. (2022). Crops and livestock products. FAO. Retrieved 16 March 2024 from https://www. fao.org/faostat/en/#data/QCL
  • Günay, A. (1992). Özel Sebze Yetiştiriciliği, Cilt II. Atatürk Üniversitesi, Ziraat Fakültesi Yayınları. Henaerh, M., Dursun, A., & Mandoulakanı, B. A. (2014). Study of genetic variation and association among characters in tomato genotypes. Atatürk Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 45(2), 63-70.
  • Kayak, N. (2017). Çerezlik Kabak Genotiplerinde Morfolojik ve Moleküler (SSR) Yöntemlerle Karekterizasyon ve Heterotik Etkilerin Belirlenmesi (Tez no 468316) [Yüksek Lisans Tezi, Selçuk Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Bahçe Bitkileri Ana Bilim Dalı]. Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi.
  • Kazak, G., Özşenler, S., Artukoğlu, M. M., & Yıldız, Ö. (2018). Sanayi domatesi üretimi ve pazarlamasında karşılaşılan sorunlar: torbalı ilçesi örneği. Tarım Ekonomisi Dergisi, 24(2), 215-223. https://doi.org/https://doi.org/10.24181/ tarekoder.471632
  • Kurt, T. (2019). Yerel Domates Genotiplerinin Seleksiyonu ve Morfolojik Karakterizasyonu (Tez no 538718) Yüksek Lisans Tezi Tokat Gaziosmanpaşa Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü]. Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi.
  • Kuzucu, C., Kaynas, K., Kuzucu, F., Erken, N., Kaya, S., & Daydır, H. (2004). Bazı domates çeşitlerinin verim ve kalite özelliklerinin belirlenmesi (Determination of yield and quality characteristics of some tomato varieties). V. Sebze tarımı sempozyumu bildiri kitabı, Çanakkale/Türkiye, 21-24 Eylül 2004, 288-294.
  • Levent, K. L., Mustafa, P. M., & Önder, T. Ö. (2015). Anadolu’dan derlenen yerel domates (Solanum lycopersıcum) genotıplarının morfolojık karakterızasyonu (Morphological Characterization of Anatolian local tomato (Solanum lycopersicum) genotypes collected Turkey). Вестник Кыргызского национального аграрного университета им. КИ Скрябина(4), 104-115.
  • Oğuz, A. (2010). Bazı Yerel Domates Genotiplerinde Farklı Yöntemler Kullanarak, Domates Lekeli Solgunluk Virüsü (Tomato Spotted Wilt Virüs= TSWV)’ne Dayanıklılığın ve Genetik Varyasyonun Araştırılması [Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitusü Bahçe Bitkileri Ana Bilim Dalı ].
  • Paksoy, M. (2003). Konya ekolojisinde değisik ekim-dikim zamanlarında yetistirilen bazı sanayilik domates çesitlerinde verim ve kalite ozelliklerinin incelenmesi. Selcuk Journal of Agriculture and Food Sciences, 17(32), 6-9.
  • Pradeepkumar, T., Dijee, B., Joy, M., Radhakrishnan, N., & Aipe, K. (2006). Genetic variation in tomato for yield and resistance to bacterial wilt (39)2. Journal of Tropical Ariculture, 157-158.
  • Renna, M., D’Imperio, M., Gonnella, M., Durante, M., Parente, A., Mita, G., Santamaria, P., & Serio, F. (2019). Morphological and Chemical Profile of Three Tomato (Solanum lycopersicum L.) Landraces of a Semi-arid Mediterranean Environment. Plants, 8(8), 273. https://doi.org/ 10.3390/plants8080273
  • Saka, A. (2023). Orta ve Doğu Karadeniz Bölgesinden Toplanan Bazı Yerel Domates Popülasyonlarının Karakterizasyonu ve Biyokimyasal İçeriklerinin Belirlenmesi (Tez no 777493) [Doktora Tezi, Ordu Üniversitesi Bahçe Fen Bilimleri Enstitüsü Bahçe Bitkileri Ana Bilim Dalı ]. Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi.
  • Scarano, A., Olivieri, F., Gerardi, C., Liso, M., Chiesa, M., Chieppa, M., Frusciante, L., Barone, A., Santino, A., & Rigano, M. M. (2020). Selection of tomato landraces with high fruit yield and nutritional quality under elevated temperatures. Journal of the Science of Food and Agriculture, 100(6), 2791-2799. https://doi.org/ https://doi.org/ 10.1002/jsfa.10312
  • Sönmez, K., Asu, O., Özdamar, K., & Ellİaltioğlu, Ş. (2015). Bazı yerel sofralık domates genotiplerinin morfolojik ve fenolojik olarak akrabalık derecelerinin belirlenmesi. Yuzuncu Yıl University Journal of Agricultural Sciences, 25(1), 24-40. https://doi.org/https://doi.org/10.29133/yyutbd.236388
  • Tembe, K. O., Chemining'wa, G., Ambuko, J., & Owino, W. (2018). Evaluation of African tomato landraces (Solanum lycopersicum) based on morphological and horticultural traits. Agriculture and Natural Resources, 52(6), 536-542. https://doi.org/https://doi.org/10.1016/j.anres.2018.11.014
  • Turhan, A., & Şeniz, V. (2009). Türkiye’de yetiştirilen bazı domates gen kaynaklarının verim, meyve ve morfolojik özelliklerinin belirlenmesi. Selcuk Journal of Agriculture and Food Sciences, 23(50), 52-59.
  • Upov. (2019). Tomato. Internatıonal unıon for the protectıon of new varıetıes of plants. Retrieved 24 march 2024 from https://www.upov.int/edocs/ tgdocs/en/tg044.pdf
  • Vural, H., Eşiyok, D., & Duman, İ. (2000). Kültür sebzeleri: Sebze yetiştirme. Ege üniversitesi Ziraat Fakültesi Yay. Bornova- Izmir, 440.
  • Zhou, R., Wu, Z., Cao, X., & Jiang, F. (2015). Genetic diversity of cultivated and wild tomatoes revealed by morphological traits and SSR markers. Genet. Mol. Res, 14(4), 13868-13879. https://doi.org/DOI http://dx.doi.org/10.4238/2015.October.29.7

Determination of Morphological and Agronomic Characteristics of Local Industrial Tomato Genotypes of Turkey and Kyrgyzstan

Yıl 2024, Cilt: 27 Sayı: Ek Sayı 1 (Suppl 1), 194 - 204

Zülfiye Yardım , Rufeyde Nur Özen , Esen Bozaba , Banu Çiçek Arı , Mustafa Paksoy

https://doi.org/10.18016/ksutarimdoga.vi.1474041

Öz

This study was carried out to determine the morphological and agronomic characteristics of Kyrgyzstan and Turkey native tomato genotypes at the S2 stage according to UPOV criteria. The study laid its foundation in 2022. The study started with the 14 genotypes; all genotypes were examined separately. As a result of the examinations, two industrial tomatoes of Kyrgyzstani origin and two industrial tomatoes of Turkish origin were determined to be promising. In the study, some plant and fruit characteristics were examined in selected genotypes. As a result of the research, no significant differences were found between genotypes in terms of fruit ripeness or color. The average leaf length values of the genotypes varied between 23.3 cm (KR202) and 25 cm (TR123-1), and the average leaf width varied between 17.5 cm (TR95) and 22.3 cm (KR207). The plant growth type of the genotype was determined to be two-pole and two-seated. Anthocyanin was observed in seedling stages in TR123–1, KR202, and KR207, but not in TR95. Stem breakage during the seedling period was observed in three genotypes. In genotypes numbered TR95 and KR207, the average brightness of the fruit was low and the hairiness of the stem was moderate, while in genotypes numbered TR123-1 and KR202, the glossiness of the fruit and hairiness on the stem were intense. The KR207 genotype gave the highest yield per plant, with a yield value of 5.116 kg plant-1. As a result of the evaluations, it can be said that there is hope for developing new varieties of these genotypes

Anahtar Kelimeler

Solanum lycopersicon Industrial tomato UPOV Morphological characterization

Kaynakça

  • Adeniji, O., Tenebe, A., Ishaka, A., Jandong, E., Adamu, J., Adekoya, M., Zamzam, M., & Aremu, C. (2020). Phenotypic variability for horticultural and fruit quality attributes in plastic house grown tomato. Journal of Horticultural Sciences, 15(2), 136-146. https://doi.org/https://doi.org/10.24154/ jhs.v15i2.919
  • Altıntaş, S., Polat, S., & Şahin, N. (2016). Marmara bölgesi'nden toplanan domates popülasyonlarının moleküler ve morfolojik karakterizasyonunun belirlenmesi. NKU. BAP. 00.24. AR, 14.
  • Balkaya, A., Özbakır, M., & Karaağaç, O. (2010). Evaluation of variation and fruit characterization of pumpkin (Cucurbita moschata Duch.) populations collected from Black Sea region. Journal of Agrıcultural Scıences-Tarım Bılımlerı Dergısı(1), 17-25. https://doi.org/ 10.1501/ tarimbil_0000001117
  • Bliss, F. (1981). Utilization of vegetable germplasm. HortScience, 16(2), 129-132.
  • Bozokalfa, M. K., & Eşiyok, D. (2010). Biber (Capsicum annuum L.) aksesyonlarında genetik çeşitliliğin agronomik özellikler ile belirlenmesi. Ege Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 47(2), 123-134.
  • Cebolla-Cornejo, J., Roselló, S., & Nuez, F. (2013). Phenotypic and genetic diversity of Spanish tomato landraces. Scientia Horticulturae, 162, 150-164. https://doi.org/https://doi.org/10.1016/ j.scienta.2013.07.044
  • Çukadar, K. (2011). Erzincan İli Domates (Lycopersicon Esculentum L.) Genotiplerinin Morfolojik Karakterizasyonu (Tez no 284383) [Yüksek Lisans Tezi, Atatürk Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Bahçe Bitkileri Anabilim Dalı]. Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi.
  • Demir, Ö., & Ünlü, H. (2023). Bazı beef tipi domates hatlarının morfolojik özelliklerinin belirlenmesi. Ziraat Fakültesi Dergisi, 18(1), 59-65. https://doi.org/https://doi.org/10.54975/isubuzfd.1288727
  • FAO. (2022). Crops and livestock products. FAO. Retrieved 16 March 2024 from https://www. fao.org/faostat/en/#data/QCL
  • Günay, A. (1992). Özel Sebze Yetiştiriciliği, Cilt II. Atatürk Üniversitesi, Ziraat Fakültesi Yayınları. Henaerh, M., Dursun, A., & Mandoulakanı, B. A. (2014). Study of genetic variation and association among characters in tomato genotypes. Atatürk Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 45(2), 63-70.
  • Kayak, N. (2017). Çerezlik Kabak Genotiplerinde Morfolojik ve Moleküler (SSR) Yöntemlerle Karekterizasyon ve Heterotik Etkilerin Belirlenmesi (Tez no 468316) [Yüksek Lisans Tezi, Selçuk Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Bahçe Bitkileri Ana Bilim Dalı]. Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi.
  • Kazak, G., Özşenler, S., Artukoğlu, M. M., & Yıldız, Ö. (2018). Sanayi domatesi üretimi ve pazarlamasında karşılaşılan sorunlar: torbalı ilçesi örneği. Tarım Ekonomisi Dergisi, 24(2), 215-223. https://doi.org/https://doi.org/10.24181/ tarekoder.471632
  • Kurt, T. (2019). Yerel Domates Genotiplerinin Seleksiyonu ve Morfolojik Karakterizasyonu (Tez no 538718) Yüksek Lisans Tezi Tokat Gaziosmanpaşa Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü]. Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi.
  • Kuzucu, C., Kaynas, K., Kuzucu, F., Erken, N., Kaya, S., & Daydır, H. (2004). Bazı domates çeşitlerinin verim ve kalite özelliklerinin belirlenmesi (Determination of yield and quality characteristics of some tomato varieties). V. Sebze tarımı sempozyumu bildiri kitabı, Çanakkale/Türkiye, 21-24 Eylül 2004, 288-294.
  • Levent, K. L., Mustafa, P. M., & Önder, T. Ö. (2015). Anadolu’dan derlenen yerel domates (Solanum lycopersıcum) genotıplarının morfolojık karakterızasyonu (Morphological Characterization of Anatolian local tomato (Solanum lycopersicum) genotypes collected Turkey). Вестник Кыргызского национального аграрного университета им. КИ Скрябина(4), 104-115.
  • Oğuz, A. (2010). Bazı Yerel Domates Genotiplerinde Farklı Yöntemler Kullanarak, Domates Lekeli Solgunluk Virüsü (Tomato Spotted Wilt Virüs= TSWV)’ne Dayanıklılığın ve Genetik Varyasyonun Araştırılması [Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitusü Bahçe Bitkileri Ana Bilim Dalı ].
  • Paksoy, M. (2003). Konya ekolojisinde değisik ekim-dikim zamanlarında yetistirilen bazı sanayilik domates çesitlerinde verim ve kalite ozelliklerinin incelenmesi. Selcuk Journal of Agriculture and Food Sciences, 17(32), 6-9.
  • Pradeepkumar, T., Dijee, B., Joy, M., Radhakrishnan, N., & Aipe, K. (2006). Genetic variation in tomato for yield and resistance to bacterial wilt (39)2. Journal of Tropical Ariculture, 157-158.
  • Renna, M., D’Imperio, M., Gonnella, M., Durante, M., Parente, A., Mita, G., Santamaria, P., & Serio, F. (2019). Morphological and Chemical Profile of Three Tomato (Solanum lycopersicum L.) Landraces of a Semi-arid Mediterranean Environment. Plants, 8(8), 273. https://doi.org/ 10.3390/plants8080273
  • Saka, A. (2023). Orta ve Doğu Karadeniz Bölgesinden Toplanan Bazı Yerel Domates Popülasyonlarının Karakterizasyonu ve Biyokimyasal İçeriklerinin Belirlenmesi (Tez no 777493) [Doktora Tezi, Ordu Üniversitesi Bahçe Fen Bilimleri Enstitüsü Bahçe Bitkileri Ana Bilim Dalı ]. Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi.
  • Scarano, A., Olivieri, F., Gerardi, C., Liso, M., Chiesa, M., Chieppa, M., Frusciante, L., Barone, A., Santino, A., & Rigano, M. M. (2020). Selection of tomato landraces with high fruit yield and nutritional quality under elevated temperatures. Journal of the Science of Food and Agriculture, 100(6), 2791-2799. https://doi.org/ https://doi.org/ 10.1002/jsfa.10312
  • Sönmez, K., Asu, O., Özdamar, K., & Ellİaltioğlu, Ş. (2015). Bazı yerel sofralık domates genotiplerinin morfolojik ve fenolojik olarak akrabalık derecelerinin belirlenmesi. Yuzuncu Yıl University Journal of Agricultural Sciences, 25(1), 24-40. https://doi.org/https://doi.org/10.29133/yyutbd.236388
  • Tembe, K. O., Chemining'wa, G., Ambuko, J., & Owino, W. (2018). Evaluation of African tomato landraces (Solanum lycopersicum) based on morphological and horticultural traits. Agriculture and Natural Resources, 52(6), 536-542. https://doi.org/https://doi.org/10.1016/j.anres.2018.11.014
  • Turhan, A., & Şeniz, V. (2009). Türkiye’de yetiştirilen bazı domates gen kaynaklarının verim, meyve ve morfolojik özelliklerinin belirlenmesi. Selcuk Journal of Agriculture and Food Sciences, 23(50), 52-59.
  • Upov. (2019). Tomato. Internatıonal unıon for the protectıon of new varıetıes of plants. Retrieved 24 march 2024 from https://www.upov.int/edocs/ tgdocs/en/tg044.pdf
  • Vural, H., Eşiyok, D., & Duman, İ. (2000). Kültür sebzeleri: Sebze yetiştirme. Ege üniversitesi Ziraat Fakültesi Yay. Bornova- Izmir, 440.
  • Zhou, R., Wu, Z., Cao, X., & Jiang, F. (2015). Genetic diversity of cultivated and wild tomatoes revealed by morphological traits and SSR markers. Genet. Mol. Res, 14(4), 13868-13879. https://doi.org/DOI http://dx.doi.org/10.4238/2015.October.29.7
Toplam 27 adet kaynakça vardır.

Ayrıntılar

Birincil Dil Türkçe
Konular Sebze Yetiştirme ve Islahı
Bölüm ARAŞTIRMA MAKALESİ (Research Article)
Yazarlar

Zülfiye Yardım 0009-0006-5460-1196

Rufeyde Nur Özen 0009-0003-8538-5973

Esen Bozaba 0009-0002-0517-159X

Banu Çiçek Arı 0000-0002-1578-8561

Mustafa Paksoy 0000-0002-6852-8659

Erken Görünüm Tarihi 15 Eylül 2024
Yayımlanma Tarihi
Gönderilme Tarihi 26 Nisan 2024
Kabul Tarihi 23 Ağustos 2024
Yayımlandığı Sayı Yıl 2024Cilt: 27 Sayı: Ek Sayı 1 (Suppl 1)

Kaynak Göster

APA Yardım, Z., Özen, R. N., Bozaba, E., Arı, B. Ç., vd. (2024). Türkiye ve Kırgızistan Yerel Sanayilik Domates Genotiplerinin Morfolojik ve Agronomik Özelliklerinin Belirlenmesi. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi Tarım Ve Doğa Dergisi, 27(Ek Sayı 1 (Suppl 1), 194-204. https://doi.org/10.18016/ksutarimdoga.vi.1474041
 Kapak Resmi İndir

21082



2022-JIF = 0.500

2022-JCI = 0.170

Uluslararası Hakemli Dergi (International Peer Reviewed Journal)

       Dergimiz, herhangi bir başvuru veya yayımlama ücreti almamaktadır. (Free submission and publication)

      Yılda 6 sayı yayınlanır. (Published 6 times a year)


88x31.png 

Bu web sitesi Creative Commons Atıf 4.0 Uluslararası Lisansı ile lisanslanmıştır.

                 


Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi Tarım ve Doğa Dergisi
e-ISSN: 2619-9149