Dünyada ve Türkiye’de Tıbbi -Aromatik Bitkilerin Üretimi ve Ticareti

Mükremin Temel; A. Bircan Tinmaz; Mustafa Öztürk; Orhan Gündüz

doi:10.18016/ksutarimdoga.vi.473036

Derleme

Dünyada ve Türkiye’de Tıbbi -Aromatik Bitkilerin Üretimi ve Ticareti

Yıl 2018, Cilt: 21 , 198 - 214, 31.12.2018

Mükremin Temel A. Bircan Tinmaz Mustafa Öztürk Orhan Gündüz

https://doi.org/10.18016/ksutarimdoga.vi.473036

Cited By: 21

Öz

Çalışmada,
tıbbi ve aromatik bitkilerinin 2000’li yıllardan günümüze kadar üretimi, dünya
ticareti ve değişimi hakkında detaylı bilgiler vermek amaçlanmıştır. Araştırma
verileri FAO, ITC kayıtlarından tarama, süzme ve gruplandırma usulüyle elde
edilmiş ve çizelgelerde özetlenmiştir. Bulgulara göre muhtelif sayıda tıbbi ve
aromatik bitkinin yaklaşık 36 milyon hektar alanda tarımı yapılmakta, üretim
miktarı yönünden kahve, kakao, çay, kırmızı biber ilk sıralarda yer almaktadır.
Kakao, çay, nane üretim alanları 2016 yılına kadar yaklaşık %50 artmıştır. Buna
karşın keçiboynuzu, karabuğday, kenevir, şerbetçiotu üretim alanlarında
azalışlar meydana gelmiştir. Tıbbi ve aromatik bitkilerin dış ticaretinde
birçok bitki yer almaktadır. Dünya tıbbi ve aromatik bitkiler ticaretinin
büyüklüğü 2000 yılında 50 milyar dolarken 2016 yılında 180 milyar dolara
yükselmiştir. Kahve, kakao, çay ticaretin ilk sıralarında yer almaktadır.
Brezilya en önemli kahve ihracatçısı iken ABD ise en önemli ithalatçı
konumundadır. Uçucu yağlar ihracatında, Çin ilk sırada yer alırken ithalatta
ilk sırayı ABD almaktadır. Ticaret hacmi %300 artışla en fazla kahve, çay ve
mate grubunda gerçekleşmiştir. Türkiye ise dünya ticaretinde orta sıralarda yer
almaktadır. Araştırma bulgularına göre Türkiye’de yaklaşık 20 çeşit tıbbi ve
aromatik bitkinin 1,3 milyon dekar alanda tarımı yapılmaktadır. 2000’den 2015
yılına üretim alanları yaklaşık %40 artmıştır. Tıbbi ve aromatik bitkileri dış
ticareti, 2015 yılında, 280 milyon dolar ihracat ve 254 milyon dolar ithalat
şeklinde gerçekleşmiştir. İhracatta kekik %25’lik payla ilk sırada yer
almaktadır. İthalatın %61’ini kahve oluşturmaktadır. İhracatta en önemli uçucu
yağlar gül, kekik, stearopten, portakaldır. İthalatta önemli uçucu yağlar nane,
portakal, limon, diğer turunçgiller, lavantadır. Sonuç olarak, dünya tıbbi ve
aromatik bitkilerinin üretimi artmakla birlikte ticareti daha hızlı artmaktadır.

Anahtar Kelimeler

ithalat, tıbbi ve aromatik bitkiler, üretim, ihracat, Türkiye, Dünya

Kaynakça

Anonim 2005. Medicinal and Aromatic Plants Working Group–ECP/GR.
Anonim 2012. Batı Akdeniz Kalkınma Ajansı Sektör Raporu, Antalya.
Anonim 2013. Antalya İli Tıbbi Aromatik Bitkiler Florası. Antalya Ticaret Borsası.
Anonim 2016. Odun Dışı Orman Ürünlerinin Envanter ve Planlaması ile Üretim ve Satış Esasları, Tebliğ No: 302, Orman ve Su İşleri Bakanlığı Orman Genel Müdürlüğü Odun Dışı Ürün ve Hizmetler Dairesi Başkanlığı, Ankara.
Arslan N, Baydar H, Kızıl S, Karik Ü, Şekeroğlu N, Gümüşçü A 2015. Tıbbi ve Aromatik Bitkiler Üretiminde Değişimler ve Yeni Arayışlar. TMMOB Ziraat Mühendisliği VIII. Teknik Kongresi,12–16 Ocak, Bildiriler Kitabı–I, Sayfa 483–505, Ankara.
Başer KHC 1997. Tıbbi ve Aromatik Bitkilerin İlaç ve Alkollü İçki Sanayilerinde Kullanımı. İstanbul Ticaret Odası Yayın No: 1997–39, İstanbul.
Başer KHC 1998. Tıbbi ve Aromatik Bitkilerin Endüstriyel Kullanımı. Tıbbi ve Aromatik Bitkiler Bülteni, Sayı:13–14, Anadolu Üniversitesi Tıbbi ve Aromatik Bitki ve İlaç Araştırma Merkezi, Eskişehir.
Başer KHC 2000. Uçucu Yağların Parlak Geleceği. Anadolu Üniversitesi Tıbbi ve Aromatik Bitki ve İlaç Araştırma Merkezi, Tıbbi ve Aromatik Bitkiler Bülteni, Sayı:15, Eskişehir.
Bayram E, Kırıcı S, Tansı S, Yılmaz G, Arabacı O, Kızıl S, Telci İ 2010. Tıbbi ve Aromatik Bitkiler Üretiminin Artırılması Olanakları. Ziraat Mühendisliği VII. Teknik Kongresi, 11-15 Ocak, Ankara.
Ceylan A 1995. Tıbbi Bitkiler I. Ege Üniversitesi Ziraat Fakültesi Yayınları No:312, III. Baskı, İzmir.
FAO, 2015. Corparate Document Repository. Impact of Cultivation and Gathering of Medicinal Plants on Biodiversity http://www.fao.org/docrep/005/aa010e/ aa010e02.htm. (Erişim Tarihi: 11.11.2015)
FAO 2017. Food and Agriculture Organization of the United Nations http://www.fao.org, (Erişim Tarihi:27.02.2017)
Faydaoğlu E, Sürücüoğlu MS 2011. Geçmişten Günümüze Tıbbi ve Aromatik Bitkilerin Kullanılması ve Ekonomik Önemi. Kastamonu Üniversitesi Orman Fakültesi Dergisi 11(1):52–62.
Anonymous 2016. http://www.plant–medicine.com /uploads/whitleymapreport.pdf (t.y).
ITC 2016. International Trade Statictics Database http://www.trademap.org/, (Erişim Tarihi: 18.03.2016)
Kartal M, Erdem SA 2012. Bitkisel Ürünlerde Dünya pazarı ve Türkiye. MİSED, Türk Eczacıları Birliği Meslek İçi Sürekli Eğitim Dergisi, 27–28:41-42
OGM 2016. Odun Dışı Orman Ürünlerinin Envanter ve Planlaması ile Üretim ve Satış Esasları, Tebliğ No: 302, https://www.ogm.gov.tr/ekutuphane/ Tebligler/.pdf. (Erişim Tarihi: 17.08. 2016)
Öztürk M, Temel M, Tınmaz AB 2016. Türkiye’de Defne Yaprağı Üretimi ve Pazarlaması. III. Tıbbi ve Aromatik Bitkiler Sempozyumu, 4–6 Ekim 2016, Antalya.
Suzer O 2005. Suzer Farmakoloji. 3. Baskı, Klinisyen Tıp Kitabevleri, İstanbul, s. 533.
Temel M, Tınmaz AB, Öztürk M, Yoldaş N 2014. Tıbbi ve Aromatik Bitkiler Dünyasının Farklılaşmış Ürünü Şerbetçiotu. II. Tıbbi ve Aromatik Bitkileri Sempozyumu, 23–25 Eylül 2014, Yalova.
TÜİK 2016a. Türkiye İstatistik Kurumu. http://www.tuik.gov.tr/, (Erişim Tarihi:13.03.2016)
TÜİK 2016b. Türkiye İstatistik Kurumu Dış Ticaret Kayıtları, İstanbul Bölge Müdürlüğü.
Yıldırım H. T., 2011. Türkiye’nin Odun Dışı Orman Ürünleri Üretiminin Ormancılık Politikası Açısından Değerlendirilmesi. I. Ulusal Akdeniz Orman ve Çevre Sempozyumu, 26-28 Ekim 2011, Kahramanmaraş.

Production and Trade of Medicinal and Aromatic Plants in the World and Turkey

Yıl 2018, Cilt: 21 , 198 - 214, 31.12.2018

Mükremin Temel A. Bircan Tinmaz Mustafa Öztürk Orhan Gündüz

https://doi.org/10.18016/ksutarimdoga.vi.473036

Cited By: 21

Öz

In this study, it was aimed to give information about
production, foreign trade and changes of medicinal and aromatic plants in
Turkey from 2000 to the present. Research data was obtained from FAO and ITC
records by screening, filtering and grouping and was subjected to descriptive
statistics. According to the findings, a total of 36 million hectares of
medicinal and aromatic plants are cultivated and coffee, cocoa, tea and red
pepper were at the top of the list. Cocoa, tea and mint production areas increased
about 50% by 2016. On the other hand, decreases have been observed in the
production areas of carob, buckwheat, hemp and hops. Dozens of medicinal and
aromatic plants were sujected to the Foreign trade . While the size of world
medicinal and aromatic plants trade was 50 billion dollars in 2000, it
increased to 180 billion dollars in 2016. Coffee, cocoa and tea are at the top
of the trade. While Brazil is the most important coffee exporter, the USA is
the most important importer. In the export of essential oils, China is in the
first place, while the USA is the first in importation. Trade volume increased
by 300% mostly in coffee, tea and mate groups. Turkey is ranked in the middle
in world trade. In the study, all medicinal and aromatic plants were examined
for secondary benefits. According to findings, about 20 million medicinal and
aromatic plants are cultivated in about 1.3 million decares of land. From 2000 to 2015, production areas increased
by about 40%. Foreign trade of medicinal and aromatic plants were realized in
2015 with export of 280 million dollars and import of 254 million dollars.
Thyme is in the first place with 25% share in exports. Coffee constitutes 61%
of the import. The most important essential oils in export were rose, thyme,
stearopten and orange. Import essential essential oils were mint, orange,
lemon, other citrus fruits, lavender. As a result, the production of medicinal
and aromatic plants in the world is increasing but the trade is increasing even
faster.

Anahtar Kelimeler

medicinal and aromatic plants, production, export, import, Turkey, World

Kaynakça

Anonim 2005. Medicinal and Aromatic Plants Working Group–ECP/GR.
Anonim 2012. Batı Akdeniz Kalkınma Ajansı Sektör Raporu, Antalya.
Anonim 2013. Antalya İli Tıbbi Aromatik Bitkiler Florası. Antalya Ticaret Borsası.
Anonim 2016. Odun Dışı Orman Ürünlerinin Envanter ve Planlaması ile Üretim ve Satış Esasları, Tebliğ No: 302, Orman ve Su İşleri Bakanlığı Orman Genel Müdürlüğü Odun Dışı Ürün ve Hizmetler Dairesi Başkanlığı, Ankara.
Arslan N, Baydar H, Kızıl S, Karik Ü, Şekeroğlu N, Gümüşçü A 2015. Tıbbi ve Aromatik Bitkiler Üretiminde Değişimler ve Yeni Arayışlar. TMMOB Ziraat Mühendisliği VIII. Teknik Kongresi,12–16 Ocak, Bildiriler Kitabı–I, Sayfa 483–505, Ankara.
Başer KHC 1997. Tıbbi ve Aromatik Bitkilerin İlaç ve Alkollü İçki Sanayilerinde Kullanımı. İstanbul Ticaret Odası Yayın No: 1997–39, İstanbul.
Başer KHC 1998. Tıbbi ve Aromatik Bitkilerin Endüstriyel Kullanımı. Tıbbi ve Aromatik Bitkiler Bülteni, Sayı:13–14, Anadolu Üniversitesi Tıbbi ve Aromatik Bitki ve İlaç Araştırma Merkezi, Eskişehir.
Başer KHC 2000. Uçucu Yağların Parlak Geleceği. Anadolu Üniversitesi Tıbbi ve Aromatik Bitki ve İlaç Araştırma Merkezi, Tıbbi ve Aromatik Bitkiler Bülteni, Sayı:15, Eskişehir.
Bayram E, Kırıcı S, Tansı S, Yılmaz G, Arabacı O, Kızıl S, Telci İ 2010. Tıbbi ve Aromatik Bitkiler Üretiminin Artırılması Olanakları. Ziraat Mühendisliği VII. Teknik Kongresi, 11-15 Ocak, Ankara.
Ceylan A 1995. Tıbbi Bitkiler I. Ege Üniversitesi Ziraat Fakültesi Yayınları No:312, III. Baskı, İzmir.
FAO, 2015. Corparate Document Repository. Impact of Cultivation and Gathering of Medicinal Plants on Biodiversity http://www.fao.org/docrep/005/aa010e/ aa010e02.htm. (Erişim Tarihi: 11.11.2015)
FAO 2017. Food and Agriculture Organization of the United Nations http://www.fao.org, (Erişim Tarihi:27.02.2017)
Faydaoğlu E, Sürücüoğlu MS 2011. Geçmişten Günümüze Tıbbi ve Aromatik Bitkilerin Kullanılması ve Ekonomik Önemi. Kastamonu Üniversitesi Orman Fakültesi Dergisi 11(1):52–62.
Anonymous 2016. http://www.plant–medicine.com /uploads/whitleymapreport.pdf (t.y).
ITC 2016. International Trade Statictics Database http://www.trademap.org/, (Erişim Tarihi: 18.03.2016)
Kartal M, Erdem SA 2012. Bitkisel Ürünlerde Dünya pazarı ve Türkiye. MİSED, Türk Eczacıları Birliği Meslek İçi Sürekli Eğitim Dergisi, 27–28:41-42
OGM 2016. Odun Dışı Orman Ürünlerinin Envanter ve Planlaması ile Üretim ve Satış Esasları, Tebliğ No: 302, https://www.ogm.gov.tr/ekutuphane/ Tebligler/.pdf. (Erişim Tarihi: 17.08. 2016)
Öztürk M, Temel M, Tınmaz AB 2016. Türkiye’de Defne Yaprağı Üretimi ve Pazarlaması. III. Tıbbi ve Aromatik Bitkiler Sempozyumu, 4–6 Ekim 2016, Antalya.
Suzer O 2005. Suzer Farmakoloji. 3. Baskı, Klinisyen Tıp Kitabevleri, İstanbul, s. 533.
Temel M, Tınmaz AB, Öztürk M, Yoldaş N 2014. Tıbbi ve Aromatik Bitkiler Dünyasının Farklılaşmış Ürünü Şerbetçiotu. II. Tıbbi ve Aromatik Bitkileri Sempozyumu, 23–25 Eylül 2014, Yalova.
TÜİK 2016a. Türkiye İstatistik Kurumu. http://www.tuik.gov.tr/, (Erişim Tarihi:13.03.2016)
TÜİK 2016b. Türkiye İstatistik Kurumu Dış Ticaret Kayıtları, İstanbul Bölge Müdürlüğü.
Yıldırım H. T., 2011. Türkiye’nin Odun Dışı Orman Ürünleri Üretiminin Ormancılık Politikası Açısından Değerlendirilmesi. I. Ulusal Akdeniz Orman ve Çevre Sempozyumu, 26-28 Ekim 2011, Kahramanmaraş.

Toplam 23 adet kaynakça vardır.

Ayrıntılar

Birincil Dil	Türkçe
Bölüm	DERLEME MAKALE (Review Article)
Yazarlar	Mükremin Temel 0000-0002-4939-8027 A. Bircan Tinmaz 0000-0001-8333-2227 Mustafa Öztürk 0000-0002-5815-1560 Orhan Gündüz 0000-0002-2357-0802
Yayımlanma Tarihi	31 Aralık 2018
Gönderilme Tarihi	21 Ekim 2018
Kabul Tarihi	2 Ocak 2019
Yayımlandığı Sayı	Yıl 2018Cilt: 21

Kaynak Göster

APA	Temel, M., Tinmaz, A. B., Öztürk, M., Gündüz, O. (2018). Dünyada ve Türkiye’de Tıbbi -Aromatik Bitkilerin Üretimi ve Ticareti. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi Tarım Ve Doğa Dergisi, 21, 198-214. https://doi.org/10.18016/ksutarimdoga.vi.473036