Kermes Meşesi, Akçakesme ve Delice Maki Türleri ve Bitki Kısımlarının Mevsimsel Besin Madde İçeriklerinin Belirlenmesi

Süleyman Temel; Hasan Dökülgen

doi:10.18016/ksutarimdoga.vi.688648

Araştırma Makalesi

Kermes Meşesi, Akçakesme ve Delice Maki Türleri ve Bitki Kısımlarının Mevsimsel Besin Madde İçeriklerinin Belirlenmesi

Yıl 2020, Cilt: 23 Sayı: 4, 986 - 993, 31.08.2020

Süleyman Temel Hasan Dökülgen

https://doi.org/10.18016/ksutarimdoga.vi.688648

Cited By: 1

Öz

Akdeniz bölgesinde yaygın olarak yetişen herdem yeşil çalı türleri özellikle, otlatılan küçükbaş hayvanlara yıl boyu önemli bir yem kaynağı sağlamaktadır. Bu türlerden optimum bir şekilde faydalanmak ve yüksek hayvansal performansa ulaşabilmek için otlanan bitki kısımlarının mevsimlere göre yem değerlerinin bilinmesi önem arz etmektedir. Bu çalışma ile Kilis makiliklerinde yaygın olarak yetişen Kermes meşesi, Akçakesme ve Delice türlerinin yaprak ve yaprak + sürgünlerinin mevsimlere (ilkbahar, yaz ve sonbahar) göre besin maddesi yönünden değişiminin belirlenmesi amaçlanmıştır. Araştırma sonunda üçlü interaksiyonlar açısından önemli bulunan ham protein (HP) ve nispi yem değeri (NYD), ilkbaharda örnekleri toplanan Akçakesmenin yaprak + sürgünlerinde çıkarken; nötr deterjanda çözünmeyen lif (NDF) ve asit deterjanda çözünmeyen lignin (ADL) oranı ise genellikle yaz ve sonbaharda toplanan Kermes meşesinin yapraklarında belirlenmiştir. İkili interaksiyonlar açısından değerlendirildiğinde ise ilkbaharda toplanan Akçakesme türünün yaprak ve yaprak + sürgün kısımlarının kuru madde sindirilebilirliği (KMS) ve metabolik enerji (ME) içerikleri diğer tür ve mevsimlere göre daha yüksek bulunmuştur. Ayrıca en yüksek asit deterjanda çözünmeyen lif (ADF) oranı genellikle sonbaharda alınan Kermes meşesinin yapraklarında ölçülmüştür. Sonuç olarak büyüme dönemi başlangıcında özellikle Akçakesme türünün yaprak + sürgünlerinin daha yüksek, geç gelişme dönemlerinde ise Kermes meşesi yapraklarının daha düşük bir yem kalitesine sahip olduğu ortaya konmuştur.

Anahtar Kelimeler

Besin madde, Herdem yeşil türler, Sürgün, Yaprak, Yem kalitesi

Destekleyen Kurum

Iğdır Üniversitesi BAP Koordinasyon Birimi

Proje Numarası

2014-FBE-L11

Teşekkür

Bu araştırma Iğdır Üniversitesi BAP Koordinasyon Birimi tarafından desteklenmiş ve finansman desteklerinden dolayı teşekkür ederiz. Proje Numarası: 2014-FBE-L11. Bu çalışma, Hasan DÖKÜLGEN’e ait Yüksek Lisans tezinin bir bölümüdür.

Kaynakça

Abusuwar AO, Ahmed EO, 2010. Seasonal variability in nutritive value of ruminan diets under open grazing system in the semi arid rangeland of Sudan. Agriculture and Biology Journal of North America 1 (3): 243-249.
Aganga AA, Tshwenyane SO, 2003. Feeding values and anti nutritive factors of forage tree legumes. Pakistan Journal of Nutrition 2 (3): 170-177.
Akbağ HI, 2013. Katırtırnağı (Spartium junceum), Kermes Meşesi (Quercus coccifera), Deniz Üzümü (Ephedra major) ve Akçakesme (Phillyrea latifolia) Bitkilerinin Keçiler için Besleme Potansiyeli. Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü Doktora Tezi. 140 s.
Alatürk F, Alpars T, Gökkuş A, Coşkun E, Akbağ IA, 2014. Bazı Çalı Türlerinin Mevsimsel Değişimi. ÇOMÜ Ziraat Fakültesi Dergisi 2 (1): 133-141.
Anonim, 2014. Başbakanlık DMİ Genel Müdürlüğü Meteroloji Bültenleri, Ankara.
AOAC, 1997. Official Methods of Analysis. Association of Official Analytical Chemists. 16. ed. 3. revision. Arlington, VA, USA. 125 p.
Ataşoğlu C, Şahin S, Canbolat Ö, Baytekin H, 2010. The Effect of Harvest Stage on The Potential Nutritive Value of Kermes Oak (Quercus coccifera) Leaves. Livestock Research for Rural Development 22 (2): 182-185.
Bouazza L, Bodas R, Boufennara S, Bousseboua H, Lopez S, 2012. Nutritive Evaluation of Foliage from Fodder Trees and Shrubs Characteristic of Algerian Arid and Semi-Arid Areas. J Animal Feeding Science 21 (3): 521-536.
Canbolat Ö, 2012. Determination of Potential Nutritie Value of Exotic Tree Leaves in Turkey. Kafkas Üniversitesi Veterinerlik Fakültesi Dergisi 18 (3): 419-423.
Claessens A, Michaund R, Belanger G, Mather DE, 2005. Leaf and Stem Characteristics of Timothy Plants Divergently Selected for The Ratio of Lignin to Cellulose. Crop Science 45 (6): 2425-2429.
Dökülgen H, Temel S, 2015. Yaprağını Döken Karaçalı (Palirus spina-christi Mill.) Türünde Yaprak ve Yaprak + Sürgünlerinin Mevsimsel Besin İçeriği Değişimi. Iğdır Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi 5 (3): 57-65.
Dökülgen H, Temel S, 2019. Menengiç ve Tespih Çalısının Mevsimlere ve Otlanan Bitki Kısımlarına Göre Yem Kalitesinin Belirlenmesi. Harran Tarım ve Gıda Bilimleri Dergisi 23 (2): 178-188.
Fonnesbeck PV, Clark DH, Garret WN, Speth CF, 1984. Predicting Energy Utilization from Alfalfa Hay from The Western Region. Proc Amer Animal Science 35: 305-308.
Haddi ML, Filacorda S, Meniai K, Rollin F, Susmel P, 2003. In Vitro Fermentation Kinetics of Some Halophyte Shrubs Sampled at Three Stages of Maturity. Animal Feed Science Technology 104 (1/4): 215-225.
Kacar B, 2012. Toprak Analizleri. Nobel Akademik Yayıncılık, Yayın No: 484, Ankara.
Kacar B, Katkat AV, Öztürk Ş, 2006. Bitki Fizyolojisi (2. Baskı). Nobel Yayın Dağıtım, Ankara, 563 sy.
Karabulut A, Canbolat O, Özkan CO, Kamalak A, 2006. Potential Nutritive Value of Some Mediterranean Shrub and Tree Leaves as Emergency Food for Sheep in Winter. Livestock Research for Rural Development 18 (6): 81.
Khalil JK, Sawaya WN, Hyder SZ, 1986. Nutrient Composition of Atriplex leaves Grown in Saudi Arabia. J Range Manag 39: 104-107.
Kökten K, Kaplan M, Hatipoğlu R, Saruhan V, Çınar S, 2012 Nutritive Values of The Leaves of Mediterranean Shrubs. Journal of Animal and Plant Sciences 22 (1): 188-94.
Kumbasar F, Acar Z, Gulumser E, Can M, Ayan İ, 2018. Determination of Morphological, Agricultural and Quality Parameters at Different Growth Stage of Bituminaria bituminosa Genotypes. Fresenius Environmental Bulletin, 27 (7): 5078-5084.
Moore JE, Undersander DJ, 2002. Relative Forage Quality: A Proposal for Replacement for Relative Feed Value. 2002 Proceedings National Forage Testing Association.
Morrison JA, 2003. Hay and Pasture Management. Chapter 6. Illinois Agronomy Handbook, 72 p.
Oktay G, Temel S, 2015. Ebu Cehil (Calligonum polygonoides L. ssp. commosum (L’Her.) Çalısının Yıllık Yem Değerinin Belirlenmesi. Gaziosmanpaşa Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi 32 (1): 30-36.
Önal Aşcı O, Acar Z, 2018. Kaba Yemlerde Kalite. Pozitif Matbaacılık ve Ambalaj San. Tic. Ltd. Şti. Çamlıca Mah. Anadolu Bulv. 145. Sokak 10/19, Yenimahalle/ANKARA, 112 sy.
Parlak AO, Gökkuş A, Hakyemez BH, Baytekin H, 2011. Forage Yield and Quality of Kermes Oak and Herbaceous Species Throughout a Year in Mediterranean Zone of Western Turkey. Journal of Food, Agriculture and Environment 9 (1): 510-515.
Rogosic J, Pfister JA, Provenza FD, Grbesa D, 2006. Sheep and Goat Preference for and Nutritional Value of Mediterranean shrubs. Small Ruminant Research 64 (1-2): 169-179.
Tan M, Temel S, 2012. Alternatif Yem Bitkileri. Atatürk Üniversitesi Ziraat Fakültesi Ders Yayınları No: 246, Erzurum, 195-207.
Temel S, 2019. Yem Kaynağı Olarak Değerlendirilen Noaea mucronata’nın Aktif Gelişme Süresince Besin Kompozisyonundaki Değişimler. International Journal of Agriculture and Wildlife Science 5(1): 117-123.
Temel S, Kır AE, 2015. Bazı Çalı ve Ağaç Türlerinin Mevsimsel Dönem ve Hayvan Gruplarına Göre Otlanmada Tercih Durumlarının Belirlenmesi. International Journal of Agriculture and Wildlife Science 1(1): 31-39.
Temel S, Tan M, 2011. Fodder Values of Shrub Species in Maquis in Different Altitudes and Slope Aspects. The Journal of Animal and Plant Sciences 21(3): 508-512.
Temel S, Tan M, 2013. Akdeniz Bölgesindeki Makiliklerde Bulunan Çalı Türlerin Gelişme Seyirleri. Iğdır Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi 3 (2): 77-86.
Tolunay A, Adıyaman E, Akyol A, İnce D, 2009. Herbage Growth and Fodder Yield Characteristics of Kermes Oak (Quecus coccifera L.) in a Vegetation Period. Journal of Animal and Veterinary Advances 8 (2): 290-294.
Van Soest PJ, Robertson JD, Lewis BA, 1991. Methods for Diatery Fibre, Neutral Detergent Fibre and Non-Starch Polysaccharides in Relation to Animals Nutrition. J Dairy Sci 74: 3583-3597.
Yolcu Hİ, Okudan A, Başaran S, Özen N, 2014. Küçükbaş Hayvanların Beslenmesi Açısından Bazı Maki Türlerinin Besin Madde İçeriklerinin Belirlenmesi. II. Ulusal Akdeniz Orman ve Çevre Sempozyumu, 22-24 Ekim 2014, Isparta. s: 12-135.

Determination of Seasonal Nutrient Contents of Plant Parts and Kermes Oak, Mock Privet and Wild Olive Maquis Species

Yıl 2020, Cilt: 23 Sayı: 4, 986 - 993, 31.08.2020

Süleyman Temel Hasan Dökülgen

https://doi.org/10.18016/ksutarimdoga.vi.688648

Cited By: 1

Öz

Evergreen shrub species widely grown in the Mediterranean region provide an important feed resource throughout the year, especially for grazing small ruminants. In order to reach high animal performances and to benefit optimally from these species, it is important to know the forage values of the grazing plant parts seasonally. In this study, it was aimed to determine the nutrient content change of leaf and leaf + twings of Kermes oak, Mock privet and Wild olive grown widely in Kilis maquis seasonally (spring, summer and autumn). At the end of the research, the crude protein (CP) and relative feed value (RFV), which are significant in terms of triple interactions, were found to be highest in the leaf + twings of Mock privet sampled in spring. However, neutral detergent fiber (NDF) and acid detergent lignin (ADL) ratio were determined in the leaves of Kermes oak generally harvested in summer and autumn. When evaluated in terms of binary interactions, dry matter digestibility (DMD) and metabolic energy (ME) of leaf and leaf + twing parts of Mock privet collected in spring were found higher than the other species and seasons. In addition, the highest acid detergent fibre (ADF) ratio was measured in the leaves of Kermes oak generally harvested in the fall. Consequently, it was revealed that leaf + twings of Mock privet species had a higher feed quality at the beginning of growth period while Kermes oak’s leaves had a lower feed quality in the late development periods.

Anahtar Kelimeler

Nutrient composition, Evergreen species, Twing, Leaf, Feed quality

Proje Numarası

2014-FBE-L11

Kaynakça

Abusuwar AO, Ahmed EO, 2010. Seasonal variability in nutritive value of ruminan diets under open grazing system in the semi arid rangeland of Sudan. Agriculture and Biology Journal of North America 1 (3): 243-249.
Aganga AA, Tshwenyane SO, 2003. Feeding values and anti nutritive factors of forage tree legumes. Pakistan Journal of Nutrition 2 (3): 170-177.
Akbağ HI, 2013. Katırtırnağı (Spartium junceum), Kermes Meşesi (Quercus coccifera), Deniz Üzümü (Ephedra major) ve Akçakesme (Phillyrea latifolia) Bitkilerinin Keçiler için Besleme Potansiyeli. Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü Doktora Tezi. 140 s.
Alatürk F, Alpars T, Gökkuş A, Coşkun E, Akbağ IA, 2014. Bazı Çalı Türlerinin Mevsimsel Değişimi. ÇOMÜ Ziraat Fakültesi Dergisi 2 (1): 133-141.
Anonim, 2014. Başbakanlık DMİ Genel Müdürlüğü Meteroloji Bültenleri, Ankara.
AOAC, 1997. Official Methods of Analysis. Association of Official Analytical Chemists. 16. ed. 3. revision. Arlington, VA, USA. 125 p.
Ataşoğlu C, Şahin S, Canbolat Ö, Baytekin H, 2010. The Effect of Harvest Stage on The Potential Nutritive Value of Kermes Oak (Quercus coccifera) Leaves. Livestock Research for Rural Development 22 (2): 182-185.
Bouazza L, Bodas R, Boufennara S, Bousseboua H, Lopez S, 2012. Nutritive Evaluation of Foliage from Fodder Trees and Shrubs Characteristic of Algerian Arid and Semi-Arid Areas. J Animal Feeding Science 21 (3): 521-536.
Canbolat Ö, 2012. Determination of Potential Nutritie Value of Exotic Tree Leaves in Turkey. Kafkas Üniversitesi Veterinerlik Fakültesi Dergisi 18 (3): 419-423.
Claessens A, Michaund R, Belanger G, Mather DE, 2005. Leaf and Stem Characteristics of Timothy Plants Divergently Selected for The Ratio of Lignin to Cellulose. Crop Science 45 (6): 2425-2429.
Dökülgen H, Temel S, 2015. Yaprağını Döken Karaçalı (Palirus spina-christi Mill.) Türünde Yaprak ve Yaprak + Sürgünlerinin Mevsimsel Besin İçeriği Değişimi. Iğdır Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi 5 (3): 57-65.
Dökülgen H, Temel S, 2019. Menengiç ve Tespih Çalısının Mevsimlere ve Otlanan Bitki Kısımlarına Göre Yem Kalitesinin Belirlenmesi. Harran Tarım ve Gıda Bilimleri Dergisi 23 (2): 178-188.
Fonnesbeck PV, Clark DH, Garret WN, Speth CF, 1984. Predicting Energy Utilization from Alfalfa Hay from The Western Region. Proc Amer Animal Science 35: 305-308.
Haddi ML, Filacorda S, Meniai K, Rollin F, Susmel P, 2003. In Vitro Fermentation Kinetics of Some Halophyte Shrubs Sampled at Three Stages of Maturity. Animal Feed Science Technology 104 (1/4): 215-225.
Kacar B, 2012. Toprak Analizleri. Nobel Akademik Yayıncılık, Yayın No: 484, Ankara.
Kacar B, Katkat AV, Öztürk Ş, 2006. Bitki Fizyolojisi (2. Baskı). Nobel Yayın Dağıtım, Ankara, 563 sy.
Karabulut A, Canbolat O, Özkan CO, Kamalak A, 2006. Potential Nutritive Value of Some Mediterranean Shrub and Tree Leaves as Emergency Food for Sheep in Winter. Livestock Research for Rural Development 18 (6): 81.
Khalil JK, Sawaya WN, Hyder SZ, 1986. Nutrient Composition of Atriplex leaves Grown in Saudi Arabia. J Range Manag 39: 104-107.
Kökten K, Kaplan M, Hatipoğlu R, Saruhan V, Çınar S, 2012 Nutritive Values of The Leaves of Mediterranean Shrubs. Journal of Animal and Plant Sciences 22 (1): 188-94.
Kumbasar F, Acar Z, Gulumser E, Can M, Ayan İ, 2018. Determination of Morphological, Agricultural and Quality Parameters at Different Growth Stage of Bituminaria bituminosa Genotypes. Fresenius Environmental Bulletin, 27 (7): 5078-5084.
Moore JE, Undersander DJ, 2002. Relative Forage Quality: A Proposal for Replacement for Relative Feed Value. 2002 Proceedings National Forage Testing Association.
Morrison JA, 2003. Hay and Pasture Management. Chapter 6. Illinois Agronomy Handbook, 72 p.
Oktay G, Temel S, 2015. Ebu Cehil (Calligonum polygonoides L. ssp. commosum (L’Her.) Çalısının Yıllık Yem Değerinin Belirlenmesi. Gaziosmanpaşa Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi 32 (1): 30-36.
Önal Aşcı O, Acar Z, 2018. Kaba Yemlerde Kalite. Pozitif Matbaacılık ve Ambalaj San. Tic. Ltd. Şti. Çamlıca Mah. Anadolu Bulv. 145. Sokak 10/19, Yenimahalle/ANKARA, 112 sy.
Parlak AO, Gökkuş A, Hakyemez BH, Baytekin H, 2011. Forage Yield and Quality of Kermes Oak and Herbaceous Species Throughout a Year in Mediterranean Zone of Western Turkey. Journal of Food, Agriculture and Environment 9 (1): 510-515.
Rogosic J, Pfister JA, Provenza FD, Grbesa D, 2006. Sheep and Goat Preference for and Nutritional Value of Mediterranean shrubs. Small Ruminant Research 64 (1-2): 169-179.
Tan M, Temel S, 2012. Alternatif Yem Bitkileri. Atatürk Üniversitesi Ziraat Fakültesi Ders Yayınları No: 246, Erzurum, 195-207.
Temel S, 2019. Yem Kaynağı Olarak Değerlendirilen Noaea mucronata’nın Aktif Gelişme Süresince Besin Kompozisyonundaki Değişimler. International Journal of Agriculture and Wildlife Science 5(1): 117-123.
Temel S, Kır AE, 2015. Bazı Çalı ve Ağaç Türlerinin Mevsimsel Dönem ve Hayvan Gruplarına Göre Otlanmada Tercih Durumlarının Belirlenmesi. International Journal of Agriculture and Wildlife Science 1(1): 31-39.
Temel S, Tan M, 2011. Fodder Values of Shrub Species in Maquis in Different Altitudes and Slope Aspects. The Journal of Animal and Plant Sciences 21(3): 508-512.
Temel S, Tan M, 2013. Akdeniz Bölgesindeki Makiliklerde Bulunan Çalı Türlerin Gelişme Seyirleri. Iğdır Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi 3 (2): 77-86.
Tolunay A, Adıyaman E, Akyol A, İnce D, 2009. Herbage Growth and Fodder Yield Characteristics of Kermes Oak (Quecus coccifera L.) in a Vegetation Period. Journal of Animal and Veterinary Advances 8 (2): 290-294.
Van Soest PJ, Robertson JD, Lewis BA, 1991. Methods for Diatery Fibre, Neutral Detergent Fibre and Non-Starch Polysaccharides in Relation to Animals Nutrition. J Dairy Sci 74: 3583-3597.
Yolcu Hİ, Okudan A, Başaran S, Özen N, 2014. Küçükbaş Hayvanların Beslenmesi Açısından Bazı Maki Türlerinin Besin Madde İçeriklerinin Belirlenmesi. II. Ulusal Akdeniz Orman ve Çevre Sempozyumu, 22-24 Ekim 2014, Isparta. s: 12-135.

Toplam 34 adet kaynakça vardır.

Ayrıntılar

Birincil Dil	Türkçe
Konular	Ziraat, Veterinerlik ve Gıda Bilimleri
Bölüm	ARAŞTIRMA MAKALESİ (Research Article)
Yazarlar	Süleyman Temel 0000-0001-9334-8601 Hasan Dökülgen 0000-0002-7206-8878
Proje Numarası	2014-FBE-L11
Yayımlanma Tarihi	31 Ağustos 2020
Gönderilme Tarihi	12 Şubat 2020
Kabul Tarihi	30 Nisan 2020
Yayımlandığı Sayı	Yıl 2020Cilt: 23 Sayı: 4

Kaynak Göster

APA	Temel, S., & Dökülgen, H. (2020). Kermes Meşesi, Akçakesme ve Delice Maki Türleri ve Bitki Kısımlarının Mevsimsel Besin Madde İçeriklerinin Belirlenmesi. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi Tarım Ve Doğa Dergisi, 23(4), 986-993. https://doi.org/10.18016/ksutarimdoga.vi.688648